Torbiele trzustki – przyczyny, objawy i leczenie

2016-12-05 9:26

Torbiele trzustki to wypełnione płynem zbiorniki, które tworzą się w obrębie tego narządu. Torbiele trzustki mogą stanowić zagrożenie dla życia, ponieważ mogą doprowadzić do zapalenia otrzewnej czy uszkodzić tętnice. Jakie są przyczyny i objawy torbieli trzustki? Czy torbiel trzustki to rak? Jak wygląda leczenie, kiedy obecna jest torbiel na trzustce? Kiedy konieczna jest operacja?

Torbiele trzustki – przyczyny, objawy i leczenie
Autor: Thinkstockphotos.com Torbiele trzustki to wypełnione płynem zbiorniki, które tworzą się w obrębie tego narządu. Niektóre torbiele trzustki mogą mieć charakter nowotworowy. Jakie są przyczyny i objawy torbieli trzustki? Na czym polega leczenie? Kiedy konieczna jest operacja?

Spis treści

  1. Torbiele trzustki - przyczyny
  2. Torbiele trzustki – objawy
  3. Torbiele trzustki – diagnoza
  4. Torbiele trzustki – leczenie

Torbiele trzustki to wypełnione płynem zbiorniki (zamknięte jamy), które mogą być zlokalizowane w obrębie głowy, trzonu lub ogona trzustki. W terminologii medycznej wyróżnia się dwa rodzaje torbieli - prawdziwe oraz rzekome (pseudotorbiele), które stanowią około 70 proc. wszystkich zmian torbielowatych trzustki. Zarówno torbiele prawdziwe, jak i rzekome mogą zawierać komórki tkanki trzustki, enzymy trzustkowe lub krew, jednak każde z nich są pokryte innym rodzajem tkanki. Torbiele rzekome trzustki są otoczone tkanką łączną. Z kolei ściana torbieli prawdziwych zbudowana jest z nabłonka. Różne są także przyczyny ich powstawania.

Torbiele trzustki - przyczyny

Torbiele rzekome najczęściej są powikłaniem ostrego zapalenia trzustki lub przewlekłego zapalenia trzustki. Inną, rzadszą przyczyną torbieli rzekomych są urazy brzucha lub zmiany pooperacyjne w obrębie jamy brzusznej.

Torbiele rzekome trzustki są torbielami nienowotworowymi.

Torbiele prawdziwe trzustki mogą być z kolei wynikiem poszerzenia przewodu trzustkowego, do którego doszło wskutek utrudnionego odpływu soku trzustkowego z przewodu trzustkowego do dwunastnicy (np. z powodu guza nowotworowego w przewodzie trzustkowym lub kamicy przewodu trzustkowego). Do powstania torbieli prawdziwych może doprowadzić także zwężenie przewodu trzustkowego, np. w przebiegu zapalenia trzustki.

Do powstania torbieli prawdziwych może dojść także w przebiegu chorób pasożytniczych – bąblowicy czy glistnicy. Wówczas pasożyty mogą być zlokalizowane nie tylko w przewodzie pokarmowym, lecz także w niektórych narządach, np. w wątrobie czy trzustce, gdzie tworzą torbiele (cysty), które umożliwiają im przeżycie.

Ponadto torbiele prawdziwe trzustki mogą mieć charakter nowotworu złośliwego, jednak nowotwory torbielowate trzustki są bardzo rzadkie (stanowią mniej niż 10 proc. wszystkich rodzajów nowotworów tego gruczołu).

Torbiele prawdziwe mogą mieć charakter nowotworu.

Większość torbielowatych guzów trzustki to zmiany bezobjawowe oraz stosunkowo małe. Zwykle wykrywane są przypadkowo (w trakcie badania USG jamy brzusznej wykonywanego z różnych powodów) u osób w podeszłym wieku – najczęściej u kobiet.

Ponadto torbiele trzustki mogą być wrodzone, tzn. być konsekwencją anomalii rozwojowych lub defektów genetycznych (np. mukowiscydoza, wrodzona torbielowatość wielonarządowa).

Torbiele trzustki – objawy

Małe torbiele trzustki najczęściej rozwijają się bezobjawowo i są wykrywane przypadkowo, podczas wykonywanego z innego powodu badania USG jamy brzusznej.

Objawami większych torbieli trzustki są głównie dolegliwości ze strony układu pokarmowego:

Jeśli wymienione objawy pojawiają się po niedawno przebytym zapaleniu trzustki, można podejrzewać rzekome torbiele tego narządu.

Jeśli torbiel jest zlokalizowana w obszarze głowy trzustki, dodatkowo pojawia się zażółcenie śluzówek oraz powłok skórnych.

Ważne

Torbiele trzustki – groźne powikłania

Jeśli na czas nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, może dojść do zakażenia torbieli. Wówczas pojawiają się gorączka i bardzo silny ból w nadbrzuszu. Dodatkowo zakażona torbiel może pęknąć, a jej zawartość może się wylać się do jamy brzusznej, co grozi zapaleniem otrzewnej, które jest stanem zagrażającym życiu.

Ponadto torbiel trzustki może uszkodzić duże tętnice, które przebiegają w okolicy trzustki, co grozi ich pęknięciem, a co za tym idzie - wykrwawieniem i śmiercią.

Torbiele trzustki – diagnoza

W przypadku podejrzenia torbieli trzustki wykonuje się badania krwi, a także badania obrazowe, dzięki którym można zlokalizować torbiel i ustalić, jakich jest rozmiarów. Badaniami podstawowymi są ultrasonografia (USG) oraz tomografia komputerowa (KT). Kolejnym, obecnie często zalecanym badaniem, jest ultrasonografia endoskopowa.

Jednak często badania te są niewystarczające do postawienia jednoznacznej diagnozy. Z tego względu w określonych przypadkach wykonuje się badania dodatkowe, takie jak, np. ultrasonografia z wykorzystaniem środków kontrastujących (CEUS), rezonans magnetyczny (MR) lub cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego (MRCP).

W niektórych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie biopsji cienkoigłowej podczas ultrasonografii endoskopowej.

Torbiele trzustki – leczenie

Leczenie torbieli trzustki zależy od ich pochodzenia, charakteru, wielkości, położenia oraz objawów zgłaszanych przez pacjenta.

W przypadku małych torbieli trzustki, które nie mają charakteru nowotworowego, lekarz może zlecić jedynie ich obserwację za pomocą USG. Często (około 25 proc. przypadków) dzieje się tak, że torbiel wchłania się samoistnie w ciągu 4-6 tygodni.

Jeśli torbiel nie wchłonie się w przeciągu miesiąca lub stale rośnie, a także w przypadku większych zmian (zwykle o średnicy powyżej 5–6 cm), stosuje się drenaż, czyli odprowadzanie zawartości torbieli za pomocą drenów, aż do całkowitej ich eliminacji. Zabieg można wykonać za pomocą igły wprowadzanej do trzustki pod kontrolą USG. Można wykonać również drenaż endoskopowy pod kontrolą endoskopowej ultrasonografii (EUS).

Gdy drenaż jest niemożliwy do wykonania, jest nieskuteczny lub gdy torbiele mają charakter nowotworowy, konieczna jest leczenie chirurgiczne - chirurgiczny drenaż torbieli trzustki (wewnętrzny lub zewnętrzny) lub (w ostateczności) usunięcie trzustki.

Zdaniem eksperta
Agnieszka Ślusarska, dietetyk

Dieta na przytycie po operacji torbieli trzustki

Jestem po operacji torbieli trzustki, w ciągu roku straciłem 32 kg. Mam 178 cm wzrostu przed rokiem ważyłem 82 kg, a teraz ważę 51. Mam zaleconą dietę wątrobową, bardzo chciałbym przytyć. Jak to zrobić i co mam jeść?

mgr inż. Agnieszka Ślusarska, dietetyk: Dieta powinna mieć charakter diety łatwostrawnej z ograniczeniem cukrów prostych i tłuszczu. Powinna być bogatokaloryczna i dostosowana do indywidualnych potrzeb i możliwości trawiennych przewodu pokarmowego. Niestety, nie znając pana przypadku mogę podać tylko ogólne założenia.

Warto, aby jadł pan kilka, niewielkich posiłków (nawet około 8 na dobę). Istotne jest, aby produkty były wysokiej jakości, zaleca się ekologiczne owoce i warzywa, np. młoda kalarepa, szparagi, buraki, marchew, pietruszka, sałata, pomidory i ogórki obrane ze skórki, cukinia, bakłażan, kalafior, brokuły, szpinak, młoda fasolka szparagowa, banany, cytrusy, jabłka, morele i brzoskwinie bez skórki, melony; przetwory owocowe niskosłodzone, ziemniaki w mundurkach, ziemniaki puree, kluski ziemniaczane z gotowanych ziemniaków. Zupy na wywarze warzywnym, rosół gotowany na chudym mięsie, sosy warzywne o małej zawartości tłuszczu. Pieczywo jasne orkiszowe, graham, chrupkie pieczywo, płatki (orkiszowe, owsiane, żytnie), drobne kasze (jaglana, manna, jęczmienna), ryż, drobny makaron, sucharki, mąka pszenna, otręby (pszenne, owsiane), chrupki kukurydziane. Istotne są także jaja gotowane na miękko, omlety białkowe (choć nie zawsze dobrze tolerowane) oraz chudy nabiał. Jeżeli jest dobrze tolerowany, to można włączyć do diety jogurt odtłuszczony, kefir, maślankę, zsiadłe mleko, sery twarogowe i homogenizowane chude i półtłuste. Uwaga: przy objawach nietolerancji odstawić przetwory mleczne. Gotowane mięso ekologiczne i ryby. Z tłuszczy warto stosować na zimno oliwę z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, świeże masło w małych ilościach.

Z kolei unikać należy smażenia, panierowania, tłuszczy nasyconych (smalec, tłuste mięsa, tłusty nabiał, tłusty rosół i sosy, zasmażki, wywary z kości, tłustego mięsa, frytki, placki ziemniaczane, smażone ziemniaki), także wszystkie słodycze i alkohol. Unikać warto też: niektórych warzyw (fasola, groch, porzeczki, agrest, śliwki, czereśnie, awokado, cebula surowa i zarumieniona na tłuszczu, kapusta biała, czerwona, włoska, przede wszystkim w połączeniu z cebulą, tłuszczem i tłustym mięsem); niedojrzałych owoców oraz ze skórką, przetworów owocowych wysokosłodzonych.

Co wiesz o trzustce

Pytanie 1 z 10
Słowo „pancreas”, czyli trzustka wywodzi się z greckiego i oznacza: