Zlepne zapalenie pajęczynówki - przyczyny, objawy, leczenie
Zlepne zapalenie pajęczynówki (ang. adhesive arachnoiditis) jest przewlekłą, rzadko występującą chorobą, która rozwija się powoli, a jej objawy są bardzo nieprzyjemne. Jakie są przyczyny zlepnego zapalenia pajęczynówki i czy możliwe jest jego leczenie?
Spis treści
- Zlepne zapalenie pajęczynówki - przyczyny
- Zlepne zapalenie pajęczynówki - objawy
- Zlepne zapalenie pajęczynówki - badania
- Zlepne zapalenie pajęczynówki - diagnoza różnicowa
- Zlepne zapalenie pajęczynówki - leczenie
Zlepne zapalenie pajęczynówki (ang. adhesive arachnoiditis) jest chorobą, u której podstaw leży proces zapalny toczący się w obrębie jednej z trzech opon mózgowo-rdzeniowych - pajęczynówki.
Powoduje uszkodzenie korzeni nerwowych i znacznie rzadziej, rdzenia kręgowego, co skutkuje wystąpieniem silnych dolegliwości bólowych oraz zaburzeniami czucia i ruchu kończyn.
Nazwa schorzenia pochodzi od jednego z głównych powikłań zapalenia pajęczynówki, do którego zalicza się powstawanie zrostów w przestrzeni podpajęczynówkowej w kanale kręgowym kręgosłupa.
Wyróżnia się 3 typy zlepnego zapalenia pajęczynówki:
- zlokalizowane
- segmentowe
- rozlane
Zlepne zapalenie pajęczynówki - przyczyny
Zlepne zapalenie pajęczynówki jest chorobą wywoływaną przez czynniki zewnętrzne, które doprowadzają do zakażenia i rozwoju stanu zapalnego w jej obrębie. Często jest powikłaniem jatrogennym, czyli niekorzystnym dla pacjenta następstwem leczenia.
Czytaj też: Jatrogenia (błędy, choroby jatrogenne) w opiece nad pacjentem [PRZYKŁADY]
W wyjątkowych sytuacjach do zapalenia pajęczynówki dochodzi po wykonaniu zabiegów operacyjnych rdzenia kręgowego, po punkcji lędźwiowej (czyli po pobraniu płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) do badań laboratoryjnych), po bezpośrednich urazach mechanicznych, a nawet po podaniu substancji leczniczych, cieniujących czy krwawieniu do kanału rdzenia kręgowego.
Zlepne zapalenie pajęczynówki może być także powikłaniem wirusowego, bakteryjnego czy gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Zlepne zapalenie pajęczynówki - objawy
Zlepne zapalenie pajęczynówki jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się stopniowo. Objawy zgłaszane przez pacjentów wynikają z obecności zrostów, czyli nieprawidłowych pasm tkanki łącznej w przestrzeni podpajęczynówkowej, które wywołują ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych.
Przebiegają w nich włókna czuciowe i ruchowe nerwów, stąd u większości chorych obserwuje się postępujący ubytek funkcji neurologicznych, zaburzenia czucia i ruchu.
Najbardziej uciążliwe dla chorych jest jednak uczucie przewlekłego, piekącego bólu o zmiennym nasileniu, najczęściej zlokalizowanego w okolicy lędźwiowej kręgosłupa i kończyn dolnych.
Często zgłaszają także mrowienie i drętwienie nóg, osłabienie siły mięśniowej, a także niekontrolowane skurcze mięśni.
Wraz z upływem czasu i postępem choroby objawy nasilają się, doprowadzając do rozwoju niedowładu wiotkiego lub spastycznego kończyn dolnych, w zależności od lokalizacji zapalenia i łącznotkankowych zrostów, a w konsekwencji do inwalidztwa.
Czytaj też: Zapalenie opon mózgowych – objawy. Czym jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych?
Opony mózgowo-rdzeniowe, pajęczynówka i przestrzeń podpajęczynówkowa
Wyróżnia się trzy opony mózgowo-rdzeniowe, które otaczają od zewnątrz mózgowie w czaszce oraz rdzeń kręgowy w kanale rdzenia kręgowego kręgosłupa. Są to (wymieniając od opony znajdującej się najbliżej tkanki nerwowej):
- opona miękka
- opona pajęcza (pajęczynówka)
- opona twarda (twardówka)
Opony mózgowo-rdzeniowe to łącznotkankowe błony, których głównym zadaniem jest ochrona ośrodkowego układu nerwowego i rdzenia kręgowego przed urazami mechanicznymi. Różnią się one grubością oraz rodzajem tkanki z jakiej są zbudowane.
Pomiędzy oponą miękką, która zrośnięta jest z rdzeniem kręgowym oraz mózgowiem, i oponą pajęczą, czyli w przestrzeni podpajęczynówkowej, znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy, pełniący funkcję amortyzującą delikatnej tkanki nerwowej mieszczącej się wewnątrz twardych struktur kostnych.
To właśnie z tego miejsca, w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, lekarz pobiera płyn do badania w przypadku podejrzenia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Zlepne zapalenie pajęczynówki - badania
Do ustalenia rozpoznania i wykluczenia innych chorób układu nerwowego stosowane są różne metody obrazowania, z czego zdecydowanie najdokładniejszą, nieinwazyjną i bezbolesną jest metoda rezonansu magnetycznego (MRI, ang. magnetic resonance imaging).
Na zlecenie lekarza wykonywane jest badanie MRI, najczęściej odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Aby stworzyć obraz, wykorzystywane jest silne pole magnetyczne, dlatego w trakcie badania pacjenci nie mogą mieć na sobie żadnych metalowych elementów, jak biżuteria czy zegarki, ani metalowych fragmentów wewnątrz organizmu (np. rozruszniki serca).
Po podaniu specjalistycznego środka cieniującego jakim jest gadolin, pacjent umieszczany jest w zamkniętym tunelu, w którym włączane jest promieniowanie. Kontakt z personelem medycznym przez cały czas chory utrzymuje dzięki mikrofonom.
Przed badaniem należy pacjenta poinformować o nieprzyjemnym, głośnym hałasie wytwarzanym przez maszynę i zaproponować założenie tłumiących dźwięki słuchawek. Do oceny skali uszkodzenia korzeni nerwowych i funkcji nerwów w przebiegu zlepnego zapalenia pajęczynówki, stosuje się badanie EMG, czyli elektromiografię.
Zlepne zapalenie pajęczynówki - diagnoza różnicowa
Zlepne zapalenie opony pajęczej należy różnicować z wieloma procesami chorobowymi, które mogą toczyć się w obrębie rdzenia kręgowego i opon mózgowo-rdzeniowych.
Zalicza się do nich rdzeniowe torbiele pajęczynówki, a także ropnie i guzy zlokalizowane w obrębie rdzenia kręgowego.
Zlepne zapalenie pajęczynówki - leczenie
Do tej pory nie istnieje celowane leczenie zlepnego zapalenia pajęczynówki, lekarze skupiają się głównie na łagodzeniu dolegliwości bólowych. W terapii najczęściej stosuje się leczenie zachowawcze, środki przeciwbólowe i zabiegi rehabilitacyjne.
Aby złagodzić dolegliwości, lekarz specjalista neurochirurg może zdecydować o zastosowaniu leczenia inwazyjnego, polegającego na endoskopowym uwolnieniu uciśniętych przez zrosty korzeni nerwowych.
Dowiedziono natomiast, że nawet taka terapia nie przynosi długotrwałych efektów.
Polecany artykuł:
Porady eksperta
![Stan przedcukrzycowy dotyczy nawet 5 mln Polaków. Ciebie też? Sprawdź to [TEST]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-TRZ7-kaJ1-ptSh_cukrzyca-pomiar-cukru-320x213.jpg)
