Gry komputerowe chronią przed demencją? ”Zwiększają objętość mózgu i poprawiają pamięć”

Coraz więcej badań pokazuje, że gry komputerowe to nie tylko rozrywka, ale także skuteczny sposób na trening mózgu i ochronę przed demencją. Naukowcy udowodnili, że regularne granie może zmniejszyć ryzyko choroby Alzheimera i innych zaburzeń pamięci nawet o 19%. Jakie gry są najlepsze dla mózgu – mobilne, VR czy specjalne aplikacje? Sprawdź, jak wirtualna zabawa realnie wpływa na zdrowie umysłu i co na ten temat mówią eksperci.

• Badanie UK Biobank na 172 tysiącach osób potwierdza, że regularne granie w gry obniża ryzyko demencji o 19%
• Kluczowym mechanizmem jest nie tylko trening umysłu, ale realne zwiększenie objętości istoty szarej w mózgu
• Analiza z 2025 roku ujawnia, które gry mobilne i technologie VR są najskuteczniejsze w walce z demencją
• Terapie cyfrowe wykazują ogólnie lepszą skuteczność w porównaniu z konwencjonalnymi metodami leczenia zaburzeń poznawczych
• Polska plasuje się na 7 miejscu w Unii Europejskiej pod względem obciążenia chorobami neurodegeneracyjnymi

Jak gry komputerowe wzmacniają mózg i zmniejszają ryzyko demencji?

Coraz więcej danych wskazuje, że regularne granie w gry komputerowe może być cennym sprzymierzeńcem w dbaniu o sprawność umysłu. Potwierdza to między innymi analiza danych z obszernego brytyjskiego badania UK Biobank, której wyniki opublikowano w naukowej bazie PubMed Central (PMC). Wykazała ona, że u dorosłych, którzy regularnie oddawali się tej formie rozrywki, ryzyko rozwoju demencji (czyli zespołu chorób prowadzących do stopniowego pogarszania się funkcji mózgu) było niższe aż o 19%.

Korzyści zaobserwowano w wielu kluczowych obszarach, takich jak pamięć prospektywna (zdolność do pamiętania o tym, co mamy zrobić w przyszłości) czy szybkość przetwarzania informacji. Co ważne, badacze użyli zaawansowanej metody analitycznej, która wykorzystuje genetykę do oceny, czy jedna rzecz naprawdę powoduje drugą. Analiza objęła ponad 172 tysiące osób i potwierdziła, że związek między graniem a niższym ryzykiem demencji jest prawdopodobnie przyczynowo-skutkowy, a nie przypadkowy.

Zastanawiasz się pewnie, jak to możliwe, że wirtualna rozrywka ma tak realny wpływ na nasz mózg? Wyjaśnienie leży w neurobiologii (czyli nauce o budowie i działaniu układu nerwowego). Wspomniane badanie UK Biobank sugeruje, że granie w gry może dosłownie zmieniać fizyczną strukturę mózgu. Zauważono, że taka aktywność może prowadzić do zwiększenia objętości istoty szarej (obszaru, gdzie znajdują się „centra dowodzenia” komórek nerwowych) w hipokampie.

To właśnie hipokamp działa jak twardy dysk dla naszych wspomnień i jest jednym z pierwszych obszarów atakowanych przez chorobę Alzheimera. Poza tym gry mogą poprawiać ukrwienie mózgu i wzmacniać jego plastyczność neuronalną, czyli zdolność do adaptacji i tworzenia nowych połączeń nerwowych przez całe życie.

Gry mobilne, VR, aplikacje. Co wybrać, by najlepiej chronić pamięć?

Świat nauki coraz śmielej sięga po nowe technologie, by wspierać zdrowie mózgu, a różne formy cyfrowej rozrywki mogą przynosić odmienne korzyści. Według dużej metaanalizy sieciowej (zaawansowanej analizy, która porównuje wyniki wielu różnych badań naraz) opublikowanej w bazie PubMed, gry mobilne okazały się wyjątkowo skuteczne w spowalnianiu ogólnego pogarszania się sprawności umysłowej u osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi (stanem, gdy problemy z pamięcią są już zauważalne, ale nie jest to jeszcze demencja).

Z kolei wirtualna rzeczywistość (VR), która pozwala całkowicie „zanurzyć się” w cyfrowym świecie, najskuteczniej pomagała chronić samą pamięć. To pokazuje, jak ważne jest dopasowanie narzędzia do konkretnych potrzeb. Rozwój tych metod jest kluczowy, zwłaszcza że, jak informuje Barcelona Beta Brain Research Center, na rynku pojawiają się dopiero pierwsze leki, które spowalniają postęp choroby Alzheimera.

To nie tylko pojedyncze obserwacje. Skuteczność cyfrowych metod treningu mózgu potwierdzają ogromne, międzynarodowe projekty. Przykładem jest „Maintain Your Brain” prowadzony przez University of New South Wales, największe na świecie internetowe badanie kliniczne dotyczące zapobiegania spadkowi funkcji poznawczych, o którym pisano na łamach czasopisma „Nature Medicine”. Wykazało ono, że osoby starsze mogą znacząco poprawić sprawność swojego umysłu dzięki interwencjom łączącym trening mózgu z elementami zdrowego stylu życia. Z kolei inna obszerna analiza, podsumowująca 16 badań i opublikowana w „Journal of Pharmacy and Bioallied Sciences”, potwierdziła, że gry treningowe poprawiają funkcje poznawcze, w tym szybkość przetwarzania informacji i pamięć roboczą (taką „pamięć podręczną” mózgu, której używamy na co dzień), także u całkowicie zdrowych osób. To dowód na ich ogromny potencjał profilaktyczny.

Demencja w Polsce: Jak poważny jest problem i gdzie szukać pomocy?

Skala problemu demencji w Polsce jest znacząca i stanowi poważne wyzwanie dla nas wszystkich. Według danych Polskiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera oraz Euroimmun Polska, z różnymi formami otępienia zmaga się już ponad pół miliona osób, z czego większość cierpi na chorobę Alzheimera. Analiza Ministerstwa Zdrowia plasuje Polskę na siódmym miejscu w Unii Europejskiej pod względem wskaźnika DALY dla chorób neurodegeneracyjnych (wskaźnika, który obrazuje lata życia utracone z powodu choroby i niepełnosprawności). Prognozy również nie są optymistyczne. Mimo powagi sytuacji, jak wskazywał raport EU Atlas, Polska wciąż oczekiwała na wdrożenie Narodowego Planu Demencji, który kompleksowo podszedłby do problemu. W tej sytuacji poszukiwanie dostępnych i skutecznych metod wsparcia staje się kluczowe, a gry komputerowe mogą być jednym z takich obiecujących narzędzi.

Potencjał ten dostrzegają również polscy badacze. Prace dr Natalii Kowalczyk z Uniwersytetu SWPS pokazały, że gry komputerowe mogą pozytywnie wpływać na kluczowe funkcje poznawcze, takie jak uwaga, pamięć czy zdolności planowania. Co więcej, rośnie świadomość tych korzyści w naszym społeczeństwie. Jak wynika z raportu przytoczonego przez Wyższą Szkołę Biznesu – National-Louis University, aż 81% polskich graczy uważa, że gry poprawiają ich umiejętności poznawcze. Wszystko to pokazuje, że odpowiednio dobrane gry i aplikacje mogą stać się ważnym, ogólnodostępnym elementem dbania o sprawność umysłu na co dzień, oferując przystępne wsparcie w profilaktyce i walce z rosnącą falą demencji w Polsce.