Pancytopenia - przyczyny, objawy i leczenie

Pancytopenia to stan, w przebiegu którego dochodzi do niedoboru krwinek czerwonych (erytrocytów) i białych (leukocytów), a także płytek krwi (trombocytów). Wówczas pojawia się wachlarz objawów, które mogą wskazywać na wiele różnych chorób. Jakie są przyczyny i objawy pancytopenii? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Pancytopenia - przyczyny
2. Pancytopenia - objawy
3. Pancytopenia - diagnoza
4. Pancytopenia - leczenie

Pancytopenia to stan, w przebiegu którego dochodzi do niedoboru wszystkich elementów morfotycznych krwi, a więc krwinek czerwonych (erytrocytów) i białych (leukocytów), a także płytek krwi (trombocytów), najczęściej w wyniku uszkodzenia szpiku z różnych przyczyn. W terminologii medycznej pancytopenia nie jest jednostką chorobową, lecz zespołem cech laboratoryjnych, które mogą być spowodowane licznymi przyczynami.

Pancytopenia - przyczyny

Pancytopenia może mieć charakter wrodzony (najczęściej zespół Fanconiego) lub nabyty. W tym drugim przypadku za rozwój pancytopenii mogą odpowiadać:

• ciężkie zakażenia bakteryjne (posocznica, bakteryjne zapalenie wsierdzia, dur brzuszny)
• prasówka gruźlicza
• zakażenia pierwotniakowe (np. malaria)
• ciężkie infekcje wirusowe (grypa, wirusowe zapalenie wątroby)
• zespoły rozrostowe układu krwiotwórczego (w tym ostre białaczki, zespoły mielodysplastyczne, zwłóknienie szpiku)
• nowotwory, które zajmują utkanie szpikowe
• choroba Addisona-Biermera
• kolagenozy
• nocna napadowa hemoglobinuria
• przewlekłe zapalenie kości
• marskość wątroby
• tzw. hipersplenizma (nadczynność śledziony)
• niektóre leki (np. przeciwnowotworowe)

30-50 proc. przypadków to pancytopenie samoistne, czyli takie, których przyczyna jest nieznana.

Przeczytaj także: Jakie są przyczyny i objawy anemii złośliwej?

Pancytopenia - objawy

Objawy pancytopenii wynikają z:

1. niedoboru krwinek czerwonych (erytrocytopenia). Wówczas pojawiają się symptomy niedokrwistości (anemii):

• bladość
• zmęczenie
• osłabienie
• zawroty głowy
• bóle głowy
• problemy z pamięcią i koncentracją

2. niedoboru krwinek białych (leukopenia), które odpowiadają za odporność organizmu:

• podatność na rozwój infekcji
• przedłużony czas trwania zakażeń

3. niedoboru płytek krwi (małopłytkowości), które odpowiadają za krzepnięcie krwi:

• drobne wybroczyny na skórze i błonach śluzowych
• nasilenie się krwawień z małych ran i zadrapań
• krwawienia z nosa, dziąseł

Warto wiedzieć: Przyczyny krwawień z nosa: leki, nadciśnienie, polipy, wysuszona śluzówka

• krwiomocz
• u kobiet obfitsze miesiączki

Do tego dołączają objawy choroby, która jest odpowiedzialna za rozwój pancytopenii.

Pancytopenia - diagnoza

W przypadku podejrzenia pancytopenii wykonuje się morfologię krwi. W wynikach zmniejszone są stężenia hemoglobiny, wskaźnik hematokrytowy i liczba krwinek czerwonych. Leukopenia (obniżona liczba białych krwinek), granulocytopenia (zmniejszenie liczby granulocytów - rodzaju białych krwinek) i małopłytkowość (spadek liczby płytek krwi) mogą być niejednokrotnie bardzo nasilone.

Ponadto wykonuje się badanie szpiku kostnego. W przypadku pancytopenii zwykle obserwuje się aplazję lub hipolazję szpiku, choć czasami (zależy to od przyczyny pancytopenii) szpik może być prawidło- lub bogatokomórkowy.

Przeczytaj także: Hemofilia - powikłania hemofilii

Pancytopenia - leczenie

Terapia polega na leczeniu choroby, która wywołała pancytopenię, a także łagodzenie ww. objawów, np. przetaczanie krwi lub koncentratu płytkowego. Lekarz może również zdecydować o podaniu czynników wzrostu dla krwinek lub erytropoetyny (to hormon stymulujący produkcję czerwonych krwinek).

Czy wiesz, jakie to badanie?

Pytanie 1 z 10

densytometria

badanie USG jamy brzusznej

nieinwazyjny pomiar gęstości kości za pomocą promieni RTG

przegląd stomatologiczny jamy ustnej

Następne pytanie

Monika Majewska