Choroba popromienna - objawy, leczenie i skutki

2022-02-25 10:23

Choroba popromienna to zespół zmian chorobowych wywołanych działaniem na organizm promieniowania jonizującego. Objawy i skutki choroby popromiennej zależą przede wszystkim od wchłoniętej przez organizm dawki promieniowania jonizującego. Choroby popromiennej nie należy mylić z odczynem popromiennym, który jest działaniem niepożądanym radioterapii.

Choroba popromienna - objawy, leczenie i skutki
Autor: Thinkstockphotos.com Choroba popromienna - objawy, leczenie i skutki

Spis treści

  1. Choroba popromienna - przyczyny
  2. Choroba popromienna - objawy
  3. Choroba popromienna a odczyn popromienny
  4. Przewlekła choroba popromienna
  5. Choroba popromienna a ciąża
  6. Choroba popromienna - leczenie
  7. Choroba popromienna - skutki
Stres: jak go zwalczyć?

Choroba popromienna to zespół zmian chorobowych wywołanych działaniem na organizm promieniowania jonizującego. Objawy i skutki choroby popromiennej zależą przede wszystkim od wchłoniętej przez organizm dawki promieniowania jonizującego. Znaczenie ma także wiek osoby napromieniowanej. Z oczywistych względów zmiany spowodowane promieniowaniem u dzieci są groźniejsze niż u dorosłych.

Choroba popromienna - przyczyny

Na ekspozycję na promieniowanie jonizujące najbardziej narażeni są pracownicy służby zdrowia, zwłaszcza ci specjalizujący się w medycynie nuklearnej. To dział medycyny, w którym stosuje się w diagnostyce i leczeniu specjalne leki (zwane radiofarmaceutykami) połączone z izotopami promieniotwórczymi. Choroba popromienna może być też skutkiem pracy w polu zepsutej lampy rentgenowskiej lub pracy przy tym urządzeniu bez zastosowania odpowiednich środków ochronnych.

Szczególnymi sytuacjami, które mogą doprowadzić do choroby popromiennej są awarie reaktora jądrowego (np. katastrofa w Czarnobylu w 1986 roku) czy użycie broni atomowej (np. atak atomowy na Hiroszimę i Nagasaki w 1945 roku).

Istnieją trzy drogi wnikania izotopów do organizmu: oddechowa, pokarmowa i przez rany skóry bezpośrednio do krwi.

Choroba popromienna - objawy

Wyróżnia się chorobę popromienną ostrą - jeśli objawy wystąpią w okresie pierwszych dni do 2 tygodni po napromieniowaniu - i przewlekłą — mogącą ujawniać się w odległym czasie po napromieniowaniu.

Ostra choroba popromienna

  • postać subkliniczna - ogólne osłabienie i zmniejszenie ilości limfocytów we krwi obwodowej (limfopenia)
    • postać hematologiczna – ogólne osłabienie, zmniejszenie ilości limfocytów we krwi obwodowej (limfopenia), niedokrwistość, spadek odporności, skaza krwotoczna
    • postać jelitowa - pojawiają się krwawe biegunki, skaza krwotoczna oraz zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i obrzęki. Wszyscy z tą postacią choroby popromiennej umierają.
    • postać mózgowa – wkrótce po napromieniowaniu występują drgawki i utrata przytomności, a następnie chory umiera
    • postać enzymatyczna – chory traci przytomność, a wkrótce umiera
    Ważne

    Choroba popromienna a odczyn popromienny

    Choroby popromiennej nie należy mylić z odczynem popromiennym, który jest skutkiem ubocznym radioterapii. Odczyn popromienny może być skutkiem wadliwego działania sprzętu używanego do radioterapii nowotworów lub rzadziej - badań obrazowych (np. RTG). W konsekwencji chory, który jest poddawany takim badaniom lub leczeniu radioterapią, otrzymuje bardzo wysoką dawkę promieniowania jonizującego w krótkim czasie. Objawami odczynu popromiennego są silnie zaczerwieniona skóra (wygląda jak poparzona przez słońce),dokuczliwe swędzenie, nasilone przesuszenie i samoistne złuszczanie się skóry, podatność na infekcje bakteryjne, grzybicze i wirusowe.

    Przewlekła choroba popromienna

    Są to odległe skutki jednorazowego napromieniowania lub efekty długotrwałego narażenia na powtarzające się niewielkie dawki promieniowania. Ujawniają się one po kilku lub kilkunastu latach od ekspozycji. W wyniku przewlekłej choroby popromiennej dochodzi do:

    Napromieniowanie zwiększa częstość występowania białaczek.

    Warto wiedzieć

    Choroba popromienna a ciąża

    Skutki napromieniowania w czasie ciąży zależą od wielkości dawki i okresu trwania ciąży. W okresie wczesnej ciąży napromieniowanie dużą dawką prowadzi najczęściej do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, zaś napromieniowanie w późniejszym okresie sprzyja wystąpieniu wad wrodzonych lub śmierci okołoporodowej.

    Choroba popromienna - leczenie

    Leczenie choroby popromiennej zależy od jej rodzaju. Na przykład, w postaci hematologicznej stosuje się płyny krwiozastępcze, krew pełną, preparaty krwiopochodne, leki pobudzające proces hematopoezy szpikowej, antybiotyki, leki przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe. Z kolei w przypadku postaci jelitowej konieczne jest żywienie pozajelitowe. Stosuje się je do czasu regeneracji uszkodzonego przewodu pokarmowego.

    Warto wiedzieć

    Choroba popromienna - skutki

    Napromieniowanie może doprowadzić do skazy krwotocznej, oparzeń, białaczki, zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej, uszkodzenia komórek układu odpornościowego, zmian genetycznych i innych.