Gorączka po szczepieniu - o czym świadczy i kiedy występuje?

Gorączka po szczepieniu może być skutkiem odpowiedzi układu immunologicznej na podany antygen. Większości z nas gorączka kojarzy się przede wszystkim z objawem chorobowych i jeśli się pojawi, może budzić nasz niepokój. Jednak gorączka jest również jedną z najczęstszych reakcji na szczepienie. Kiedy pojawia się gorączka po szczepieniu i czy może być niebezpieczna?

Spis treści

1. Gorączka jako reakcja fizjologiczna
2. Gorączka – podział
3. Gorączka – przyczyny
4. Gorączka po szczepieniu – kiedy może wystąpić?
5. Gorączka po szczepieniu – co oznacza i czy jest niebezpieczna?
6. Gorączka po szczepieniu – co robić?

Gorączka to wzrost temperatury ciała powyżej normy (zwykle przyjmuje się, że wynosi ona 36,6°C), który zwykle wynika ze złożonej reakcji naszego układu odpornościowego. Warto podkreślić, że gorączka nie jest chorobą, ale fizjologiczną odpowiedzią organizmu na obecność substancji indukujących produkcję cząsteczek biochemicznych – cytokin. Cząsteczki te wpływają z kolei na aktywność neuronów podwzgórza i centralny ośrodek termoregulacji, powodując wzrost temperatury ciała.

Gorączka jako reakcja fizjologiczna

Wciąż nierozwiązaną kwestią pozostaje pytanie jaką dokładnie rolę odgrywa gorączka jako reakcja fizjologiczna. Istnieje kilka hipotez na ten temat.

Jedna z nich tłumaczy, że w trakcie gorączki organizm staje się mniej przyjaznym środowiskiem dla chorobotwórczych drobnoustrojów, co ogranicza ich zdolność do namnażania się.

Inna z kolei postuluje, że podwyższona temperatura prowadzi do aktywacji różnych szlaków biochemicznych, które koordynują odpowiedź odpornościową.

Gorączkę należy różnicować z hipertermią, czyli stanem który zwykle wynika z niedostatecznego eliminowania ciepła w następstwie nadmiernej jego produkcji (np. intensywny wysiłek fizyczny) lub ekspozycji na ciepło (np. słońce).

W trakcie hipertermii może dochodzić do bardzo wysokiego wzrostu temperatury ciał (40-42°C) i przegrzania organizmu. Z tego powodu jest to niezwykle niebezpieczny stan, gdyż w wyniku braku interwencji może prowadzić do uszkodzenia mózgu.

Gorączka – podział

Gorączkę można podzielić ze względu na wysokość temperatury:

• 37-38 °C – stan podgorączkowy
• 38-38,5 °C – gorączka niska
• 38,5-39 °C – gorączka umiarkowana
• 39-40 °C – gorączka wysoka
• powyżej 40 °C – hiperpireksja

Gorączka – przyczyny

Powstawanie gorączki jest inicjowane przez tzw. pirogeny. Pirogeny dzielimy na endogenne np. cytokiny prozapalne lub egzogenne do których zaliczamy szereg czynników:

• wirusy,
• bakterie,
• pasożyty,
• reakcje alergiczne,
• niektóre choroby przewlekłe, np. reumatoidalne zapalenie stawów lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• nowotwory złośliwe,
• leki, np. leki immunosupresyjne lub antybiotyki,
• stres i duże emocje.

Oprócz tego, gorączka jest często zgłaszanym objawem po szczepieniu.

Gorączka po szczepieniu – kiedy może wystąpić?

W większości przypadków gorączka po szczepieniu pojawia się w ciągu 24 godzin i mija w ciągu 2-3 dni, zwykle nie przekraczać 38 °C.

W przypadku niektórych szczepionek, np. przeciwko odrze, śwince i różyczce gorączka po szczepieniu może rozwinąć się nawet po 1-2 tygodniach.

Gorączka po szczepieniu – co oznacza i czy jest niebezpieczna?

Szczepionka ma za zadanie przygotować nasz układ odpornościowy do ochrony przed patogenami, które wywołują choroby u ludzi. Mimo, że szczepionki nie są groźne dla naszego zdrowia, to może ona (a nawet powinna) aktywować układ odpornościowy w celu wywołania trwałej odporności, jednak bez rozwinięcia się choroby.

Szczepionka ma naśladować naturalne zakażenie danym patogenem, dlatego też u niektórych osób może wystąpić lekka gorączka po szczepieniu.

Dodatkowo, niektóre szczepionki wymagają więcej niż jednej dawki aby były skuteczne. Wtedy gorączka po szczepieniu może być bardziej prawdopodobna po przyjęciu kolejnych dawek.

Trzeba mieć na uwadze, że czasami tuż po szczepieniu może dojść do zakażenia np. wirusami przeziębienia. Wtedy gorączką może być następstwem zakażenia, a nie samego szczepienia. Dlatego jeśli gorączka po szczepieniu trwa dłużej niż 3 dni należy skonsultować się lekarzem pierwszego kontaktu i szukać jej przyczyny.

Gorączka po szczepieniu – co robić?

Pierwszym naszym odruchem przy wystąpieniu gorączki po szczepieniu jest sięgnięcie po leki przeciwgorączkowe jak ibuprofen, czy paracetamol. Czy jednak nie wpłynie to na skuteczność zastosowanego szczepienia?

Okazuje się, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie zaleca przyjmowania środków przeciwbólowych, takich jak paracetamol, np. przed otrzymaniem szczepionki przeciwko COVID-19, w celu zapobiegania skutkom ubocznym.

Zalecenia takie wynikają z faktu, że środki przeciwbólowe mogą potencjalnie wpływać na wytworzenie się odporności poszczepiennej. Jednak już po samym szczepieniu np. kiedy wystąpi gorączka, według WHO leki takie kiedy mogą zostać przyjęte.

Mimo to wielu ekspertów podkreśla, że nawet po szczepieniu powinniśmy się, jeśli jest oczywiście możliwe, wstrzymać się od przyjmowania leków przeciwgorączkowych.To co możemy zrobić i na pewno nie wpłynie na efektywność szczepienia to odpowiednie nawodnie w trakcie gorączki i odpoczynek. Warto także unikać bardzo intensywnego wysiłku fizycznego i stresu.

Czytaj też:

• NOP - niepożądany odczyn poszczepienny. Czym jest NOP i gdzie go zgłosić?
• Szczepienia i szczepionki: rodzaje, działanie, odczyn poszczepienny

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, konsultant ds. żywienia i stylu życia