Czym zajmuje się farmakognozja?
Substancje pochodzenia naturalnego, w tym przede wszystkim pochodzenia roślinnego były niemal od zawsze wykorzystywane w medycynie. Co to jest farmakognozja i czym dokładnie zajmuje się ta dziedzina farmacji? Jakie substancje odpowiadają za prozdrowotne właściwości wybranych roślin, które opisuje farmakognozja?
Spis treści
- Farmakognozja - czym się dokładnie zajmuje?
- Farmakognozja na przykładzie konkretnych substancji i roślin leczniczych
- Farmakognozja - podsumowanie
Słowo farmakognozja ma pochodzenie greckie i wywodzi się od słów pharmakon, czyli lek i gnosis, co oznacza wiedzę. Farmakognozja to dziedzina zajmująca się substancjami o pochodzeniu naturalnym, które wykorzystywane są do wytwarzania leków. Jest więc to dział farmacji, a więc nauki o lekach, która jest w tym przypadku szerszą dziedziną.
W ogromnej większości farmakognozja zajmuje się substancjami pochodzenia roślinnego (są to na przykład wyciągi z roślin), ale należy mieć świadomość, że istnieją również substancje lecznicze pochodzenia zwierzęcego. Należy tu wymienić przede wszystkim tran oraz miód.
Farmakognozja - czym się dokładnie zajmuje?
Omawiana w tym artykule dziedzina farmacji zajmuje się głównie badaniem związków chemicznych znajdujących się w produktach pochodzenia naturalnego i ich wpływem na nasz organizm. Jej przedmiotem są także mechanizmy działania danych substancji.
Co więcej, farmakognozja zajmuje się również sposobami uzyskiwania substancji leczniczych z surowców pochodzenia naturalnego. Mówiąc prościej - dziedzina ta opracowuje metody otrzymywania skutecznych leków, na przykład z roślin, które uznawane są powszechnie za zioła.
Farmakognozja na przykładzie konkretnych substancji i roślin leczniczych
Aby bardziej obrazowo i zrozumiale przedstawić zagadnienia związane z farmakognozją, najlepiej opisać kilka przykładów substancji otrzymywanych z surowców naturalnych i wyjaśnić ich wpływ na nasz organizm. Przyjrzyjmy się między innymi korze wierzby i mniszkowi lekarskiemu.
Kora wierzby - substancje w niej zawarte i ich właściwości
Kora wierzby to znany już w starożytności surowiec, który zawiera przede wszystkim glukozydy fenolowe, które działają przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo.
Wynika to z faktu, że glukozydy te w organizmie człowieka (a dokładniej w naszych jelitach) ulegają przekształceniu do kwasu acetylosalicylowego, czyli powszechnie znanej nam aspiryny. Co więcej, kora wierzby zawiera garbniki, działające ściągająco i przeciwzapalnie, a także flawonoidy o właściwościach moczopędnych.
Przeciwskazaniem do stosowania kory wierzby jest alergia na salicylany, czyli wymieniany już tutaj kwas acetylosalicylowy. Typowe dawkowanie tego surowca to 6-12 gramów na dobę. Z kory wierzby wytwarza się specjalne odwary, które można przyjmować drogą doustną.
Owoc róży i jego właściwości
W owocu róży znajdują się duże ilości witamin - przede wszystkim witaminy C, ale również witaminy B1, B2, E oraz witaminy K. Dzięki dużym ilościom witaminy C, znajdującej się w owocach róży, surowiec ten uszczelnia naczynia krwionośne i może być zalecany w sytuacjach takich, jak na przykład predyspozycja do krwawień z nosa.
Co więcej, owoc róży może być stosowany celem uzupełniania niedoborów wyżej wymienionych witamin. Pomimo tych właściwości, literatura farmaceutyczna podaje, że owoc róży nie ma udowodnionego, medycznego działania.
Ziele męczennicy - na co pomaga?
Kolejnym, interesującym surowcem jest ziele męczennicy, które znajduje swoje zastosowanie przede wszystkim w sytuacjach napięcia emocjonalnego. Substancje zawarte w tej roślinie mają działanie uspokajające, rozkurczowe w stosunku do mięśni, a także działanie przeciwlękowe.
Ponadto, męczennica nieznacznie obniża ciśnienie tętnicze krwi oraz hamuje odruch kaszlu. Za właściwości przeciwlękowe męczennicy odpowiadają prawdopodobnie takie związki chemiczne, jak alkaloidy indolowe i glikozydy flawonoidowe.
Ziele męczennicy stosowane jest typowo w zaburzeniach snu, związanych z niepokojem, a także w celu zmniejszenia zaburzeń gastrologicznych, również powiązanych z niepokojem. Jednorazowo powinno się stosować 2 gramy wyciągu z męczennicy, zaś dobowo 4-8 gramów.
Owoc bzu czarnego i jego właściwości
Znane wszystkim owoce bzu zawierają przede wszystkim antocyjany, witaminę C, a także flawonoidy. Dzięki zawartości tych substancji, owoce te mają właściwości napotne, lekko przeczyszczające oraz moczopędne i przeciwbólowe.
Jeżeli chodzi o dawkowanie, to typowo zaleca się stosowanie 5-8% odwarów z owoców bzu.
Ziele mniszka - substancje czynne mniszka
Warto jeszcze wspomnieć o właściwościach ziela mniszka lekarskiego. Surowiec ten zawiera między innymi kwasy fenolowe, flawonoidy, kumaryny, związki mineralne oraz witaminy, w tym witaminę C, a także witaminy z grupy B. Mniszek lekarski jest polecany przede wszystkim w celu osiągnięcia działania moczopędnego i żółciopędnego (substancje te zmagają wydzielanie żółci).
Co więcej, uważa się, że mniszek lekarski obniża glukozę (a więc poziom cukru) we krwi. Napary z mniszka lekarskiego stosowane są również w przebiegu infekcji dróg oddechowych. Ponadto, wyciągi z mniszka możemy znaleźć w wielu preparatach usprawniających trawienie.
Farmakognozja - podsumowanie
Na podstawie powyższych przykładów, zdecydowanie łatwiej sobie uzmysłowić, jaką wiedzę możemy posiąść, zajmując się farmakognozją. Farmakognozja to jednak nie tylko wiedza na temat substancji czynnych, których źródłem są surowce naturalne.
Dziedzina ta zajmuje się również wybieraniem takich substancji chemicznych, które to mogą stać się wzorcem do produkcji związków, które będą ich odpowiednikami. Farmakognozja to szeroka dziedzina farmacji, która opisuje wiele surowców i związków chemicznych o działaniu leczniczym.
Choć w dzisiejszych czasach, w wielu przypadkach dobrodziejstwa natury są odrzucane, to należy pamiętać, że w surowcach pochodzenia naturalnego możemy znaleźć wiele cennych związków o działaniu prozdrowotnym. Oczywiście, w ogromnej większości schorzeń nie powinniśmy polegać wyłącznie na ziołach i substancjach pochodzenia naturalnego.
To jednak związki syntetyczne są aktualnie podstawą leczenia większości chorób. W sytuacji pojawienia się niepokojących objawów, które nie mijają, zdecydowanie warto odwiedzić swojego lekarza rodzinnego, zamiast wybierać drogę samodzielnego leczenia się z wykorzystaniem ziół.
Polecany artykuł:
