Przeczulica (hiperestezja): przyczyny, objawy, leczenie

Przeczulica (hiperestezja) jest stanem, w którym ciało pacjenta nieprawidłowo odbiera docierające do niego bodźce. Dźwięki, doznania wzrokowe, smakowe czy zapachowe i dotykowe, które mają normalne natężenie, doprowadzają u osoby z hiperestezją do wystąpienia dolegliwości bólowych lub innych przykrych doznań. Z ich powodu pacjent z przeczulicą może się izolować i preferować przebywanie w samotności, gdzie nie będą docierały do niego żadne doznania zmysłowe. Jak takiej osobie można pomóc?

Spis treści

1. Przeczulica (hiperestezja): przyczyny
2. Przeczulica (hiperestezja): objawy
3. Przeczulica (hiperestezja): diagnostyka
4. Przeczulica (hiperestezja): leczenie

Przeczulica (hiperestezja) powoduje, że zwyczajne bodźce, niewywołujące żadnych dolegliwości u większości ludzi – takie jak dotyk czy dźwięk – doprowadzają do wystąpienia bólu.

Niektórzy ludzie skarżą się na to, że odczuwają ból nawet po delikatnym uderzeniu – takie osoby mogą mieć po prostu niski próg odczuwania bólu, dodatkowo każde uderzenie zdecydowanie może powodować ból.

Przeczulica może wystąpić u osoby w dowolnym wieku, wynika to z tego, iż istnieje stosunkowo dużo potencjalnych przyczyn tego stanu.

Przeczulica (hiperestezja): przyczyny

Nadwrażliwość na bodźce, związana z przeczulicą, pojawiać się może zarówno okresowo, jak i stale. Hiperestezja występować może szczególnie w przebiegu:

• infekcji (zwłaszcza w przypadku wirusowego półpaśca, w którym przeczulica może poprzedzać pojawienie się zmian skórnych związanych z tą chorobą)
• autyzmu
• neuropatii obwodowej
• schorzeń z grupy radikulopatii
• zespołu łamliwego chromosomu X
• uszkodzeń tkanek ośrodkowego układu nerwowego (szczególnie w sytuacji, gdy dojdzie do uszkodzenia wzgórza, do którego doprowadzić może np. udar mózgu)
• cukrzycy
• stwardnienia rozsianego
• wścieklizny
• migren
• porażenia nerwu twarzowego
• nadużywania alkoholu
• niedoboru witaminy B₁₂
• ADHD

Co ciekawe, przeczulicę wywołać może również... nadmierne spożycie kawy. W takiej sytuacji jest ona jednak stanem przejściowym, trwającym kilka godzin, a wynika ona z nadmiernego pobudzenia przez kofeinę struktur rdzenia kręgowego i kory mózgu.

W sytuacji, kiedy przeczulica związana jest z nadużywaniem alkoholu, pacjentom zdecydowanie zaleca się abstynencję.

Przeczulica (hiperestezja): objawy

Objawy przeczulicy skupiają się przede wszystkim wokół tego narządu zmysłu, którego to ona dotyczy. Wyróżnia się bowiem kilka rodzajów tego problemu, takich jak przeczulica dotykowa, wzrokowa czy słuchowa, a także przeczulicę węchową i smakową. Zaburzenia odczuwania bodźców w przebiegu przeczulicy mogą doprowadzać do pojawiania się bólu, ale i do innych nieprzyjemnych wrażeń, takich jak np. odczucie pieczenia.

Przeczulica (hiperestezja): diagnostyka

Pacjentowi borykającemu się z przeczulicą polecić można wizytę u neurologa. W diagnostyce tej jednostki podstawowe znaczenie odgrywa bowiem badanie neurologiczne, istotny jest również wywiad dotyczący przebiegu samej choroby, ale i innych objawów, które mogłyby sugerować przyczynę hiperestezji.

W zależności od podejrzewanej etiologii przeczulicy pacjentom mogą być zalecane różne badania, np. badania obrazowe (ich celem może być próba znalezienia ewentualnych ognisk uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym), badania laboratoryjne (służące m.in. do wykrywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej, niedoborów witamin) czy badania oceniające przewodzenie w obrębie nerwów.

Przeczulica (hiperestezja): leczenie

Terapia przeczulicy bazuje przede wszystkim na leczeniu przyczyny, która doprowadziła do pojawienia się tego stanu – ustąpienie półpaśca czy wyrównanie niedoboru witaminy B₁₂ może bowiem doprowadzić do ustąpienia nadwrażliwości na bodźce.

W celu łagodzenia bólu pacjentom zalecane są środki przeciwbólowe, leki przeciwpadaczkowe (szczególnie te, które znajdują zastosowanie w leczeniu bólu neuropatycznego) oraz preparaty uspokajające. Przeczulica występująca u dzieci (szczególnie w postaci nadwrażliwości na dotyk), wynikająca z zaburzeń psychicznych, takich jak ADHD czy autyzm, może być leczona drogą psychoterapii. Pacjenci z hiperestezją mogą również podejmować samodzielne próby łagodzenia występujących u nich objawów - pomocną rolę odgrywać mogą u nich ćwiczenia oddechowe i inne techniki relaksacyjne.