Czy jajka mogą zmniejszyć ryzyko choroby Alzheimera? Naukowcy wskazali tygodniową porcję

O jajkach wiemy całkiem sporo, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje, że tygodniowo możemy zjeść nawet 10 sztuk. Natomiast zdaniem American Heart Association lepiej nie przesadzać i zjeść jedno jajko dziennie co daje w sumie 7 sztuk na tydzień. Jednak jak tego rodzaju produkt wpływa na mózg? Najnowsze badania dotyczą choroby Alzheimera.

Choroba Alzheimera to jeden z najpopularniejszych rodzajów demencji. W ostatnich latach diagnozuje się coraz więcej przypadków tego schorzenia, a lekarze oraz naukowcy wskazują, że powodów może być kilka. Po pierwsze wzrasta nasza świadomość i częściej udajemy się do lekarza, widząc zmiany w zachowaniu starszej osoby. 

Po drugie żyjemy dłużej, a to sprawia, że więcej osób może “doczekać” problemów z pamięcią o podłożu neurodegeneracyjnym. Nie bez znaczenia jest jednak dieta, dlatego grupa naukowców z Bostonu i Chicago przeprowadziła badania dotyczące tego jak spożycie jajek wpływa na funkcje poznawcze.

Czy jedzenie jajek poprawia funkcje mózgu?

Badania opublikowane na łamach The Journal of Nutrition rzucają zupełnie nowe światło na rolę jajek w diecie. Warto zaznaczyć, że było to jedno z największych dotąd projektów badawczych poświęconych analizie codziennego spożycia jajek w kontekście ewentualnych korzyści dla mózgu. Naukowcy sprawdzali tę zależność nie tylko w kontekście choroby Alzheimera, ale również ogólnego zdrowia mózgu.

W tym celu wykorzystali dane UK Biobank, skupiające informacje na temat zdrowia i genetyki obywateli Wielkiej Brytanii. Z bazy obejmującej ponad 500 tys. osób, 37 737 posiadały dokładnie zarejestrowane dane na temat częstotliwości jedzenia jaj. Z kolei 9 029 osób przeszło badania MRI mózgu (z czego 1 023 osoby z pełnym zestawem danych obrazowych i żywieniowych). 

Zakres wiekowy osób badanych obejmował ludzi od 40 do 70 roku życia w momencie rozpoczęcia badań. Obserwacje trwały średnio 11,5 roku. Należy podkreślić, że już na samym początku z analiz wykluczono osoby z demencją oraz chorobą Alzheimera.

Wyniki wykazały, że osoby, które w tygodniu jadły 3- 4 jajka lub więcej miały mniejsze ryzyko demencji, aniżeli ci, którzy unikali tego rodzaju składnika w diecie. Autorzy dodali, że z ich obserwacji wynika, że zjedzenie choćby jednego jajka tygodniowo wiązało się z redukcją ryzyka choroby Alzheimera nawet o 47% w porównaniu z osobami, które jadły jajka rzadziej niż raz w miesiącu.

Czy jajka wspierają pamięć i koncentrację?

Wspomniane wyżej badanie wykazało, że osoby spożywające więcej jaj charakteryzowały się korzystniejszymi wskaźnikami związanymi ze strukturą mózgu. Przede wszystkim zaobserwowano u nich większą objętość istoty szarej, czyli tej części mózgu, która odpowiada za kluczowe funkcje poznawcze, takie jak przetwarzanie informacji, koncentracja i pamięć operacyjna. 

Dobrze rozwinięta istota szara jest ściśle związana z ogólną sprawnością umysłową i zdolnością do logicznego myślenia. Dodatkowo, badani, którzy częściej sięgali po jajka, mieli lepiej zachowaną objętość hipokampa. Ta część mózgu stanowi jeden z najważniejszych obszarów, odpowiedzialnych głównie za pamięć długotrwałą i orientację przestrzenną. 

Hipokamp jest szczególnie wrażliwy na procesy neurodegeneracyjne, dlatego jego zachowana objętość może świadczyć o wolniejszym starzeniu się mózgu.

Poza tym osoby, które jadły więcej jajek, wykazywały mniejszą objętość tzw. hiperintensywnych zmian w istocie białej mózgu, które zwykle pojawiają się w miarę starzenia się układu nerwowego. 

Tego rodzaju zmiany są często uznawane za markery neurodegeneracji i podwyższonego ryzyka wystąpienia demencji, w tym choroby Alzheimera. Mniejsza obecność takich zmian może sugerować lepszą ogólną kondycję neurologiczną u osób, które regularnie spożywają jajka.

Wszystkie te elementy razem wskazują na potencjalną rolę jaj w profilaktyce zaburzeń poznawczych oraz utrzymaniu zdrowej struktury mózgu w procesie starzenia. Choć badanie nie udowadnia bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego, jego wyniki dostarczają silnych przesłanek, że dieta bogata w jajka może mieć pozytywny wpływ na funkcjonowanie mózgu.

Jakie składniki jajek są dobre dla mózgu?

Z badań opublikowanych na łamach Nature Reviews Neuroscience wynika, że jednym ze składników jajek, które mogą pozytywnie wpływać na mózg jest cholina, którą znajdziemy głównie w żółtku. Jest ona prekursorem neuroprzekaźnika, czyli acetylocholiny (ACh). Z kolei tego rodzaju neuroprzekaźnik odpowiada za pamięć, koncentrację i uwagę. 

W mózgu cholina jest transportowana do neuronów przez wysokowydajne transportery CHT, a ich aktywność wpływa bezpośrednio na zdolność efektywnej transmisji cholinergicznej. Badania sugerują, że niedobór choliny lub zaburzenia działania transporterów mogą przyczyniać się do pogorszenia funkcji poznawczych i zwiększonego ryzyka demencji.

Poza tym jajka są też naturalnym źródłem kwasów tłuszczowych omega‑3, zwłaszcza kwasu DHA, choć w niewielkich ilościach, bo ok. 25 mg na jajko. DHA wspiera neurogenezę, plastyczność synaptyczną i utrzymanie mieliny – co jest kluczowe w procesach pamięci i ochrony neuronów.

W żółtku znajdziesz także karotenoidy luteinę i zeaksantynę. To silne przeciwutleniacze wiążące wolne rodniki i chroniące komórki nerwowe przed stresem oksydacyjnym. Obecność tych związków wiązano z lepszą wydajnością poznawczą i ochroną struktur mózgowych w starszym wieku

Jajka dostarczają również tryptofanu, czyli aminokwasu niezbędnego do syntezy serotoniny i melatoniny. Choć tryptofan nie wpływa bezpośrednio na kolagen, to wspiera równowagę neuroprzekaźników oraz sen. A to pośrednio sprzyja regeneracji mózgu i poprawie funkcji poznawczych. Dodatkowo białko jaj jest pełnowartościowe i dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów dla poprawnej syntezy neurotransmiterów.

Magdalena Siraga