Problemy z równowagą, zmiany w zmyśle węchu, trudności z połykaniem i nocne krzyki – to mogą być fizyczne objawy demencji, które pojawiają się zanim zaniknie pamięć. Sprawdź, jak rozpoznać pierwsze symptomy otępienia i kiedy zgłosić się do lekarza. Wczesna diagnoza może zmienić wszystko.
Objawy fizyczne demencji mogą pojawić się wcześniej niż zaburzenia pamięci
Demencja to nie tylko utrata pamięci – to złożony zespół objawów obejmujących również sferę fizyczną. Jak podkreśla dr Stephanie Nothelle, geriatrka z Johns Hopkins School of Medicine, granica między łagodnymi zaburzeniami poznawczymi a demencją zostaje przekroczona w momencie, gdy objawy zaczynają zaburzać codzienne funkcjonowanie. „To moment, kiedy ktoś przestaje być w stanie prowadzić samochód, gubi się na znanej trasie albo nie potrafi samodzielnie rozliczyć podatków” – zaznacza lekarka. Takie sygnały mogą być początkiem poważniejszych zmian, w tym objawów fizycznych. Należy zwrócić uwagę na utratę równowagi, upadki, spowolniony chód czy trudności z utrzymaniem postawy.
Problemy z równowagą i chodem jako wczesny objaw otępienia
Jednym z pierwszych objawów demencji, jeszcze przed klasycznymi zaburzeniami pamięci, może być trudność z chodzeniem i utrzymaniem równowagi. „Zdolność do chodzenia i utrzymywania równowagi to wysoce poznawcze zadanie – wymaga przetwarzania wielu bodźców jednocześnie” – wyjaśnia dr Nothelle. Osoby z demencją często potykają się, mają zaburzony rytm chodu, a także skarżą się na uczucie „niepewności” podczas poruszania się. W przebiegu otępienia z ciałami Lewy’ego (Lewy Body Dementia), które obejmuje także objawy parkinsonowskie, często obserwuje się tzw. szuranie stopami i zmiany postawy. Dr Jori Fleisher z Rush University w Chicago podkreśla, że takie symptomy bywają błędnie przypisywane wiekowi lub artretyzmowi, przez co nie są diagnozowane na czas.
Zmiany w zmysłach, trudności z połykaniem i kontrolą pęcherza
Ważnym sygnałem mogą być także zmiany w zmyśle smaku i węchu. Często to właśnie bliscy zauważają, że osoba chora nie reaguje na zapach dymu, spalenizny lub nie wyczuwa zepsutego jedzenia. „Jeśli ktoś nie zauważył, że coś się przypala, warto to skonsultować z lekarzem” – mówi dr Fleisher. Inny fizyczny objaw to trudności z połykaniem. Pokarm lub napój może trafiać do tchawicy, powodując zakrztuszenia i zwiększając ryzyko zachłystowego zapalenia płuc. „W naszych ustach są bakterie – niektóre z nich mogą prowadzić do zakażeń, jeśli dostaną się do płuc” – ostrzega dr Nothelle. Z kolei problemy z trzymaniem moczu i zaparcia, szczególnie jeśli pojawiają się nagle, również mogą być objawem zaawansowanego procesu neurodegeneracyjnego.
Demencja a zaburzenia snu – niepokojące zmiany nocą
Coraz więcej mówi się także o zaburzeniach snu jako objawie demencji, zwłaszcza jej form powiązanych z chorobą Parkinsona. Dr Fleisher zwraca uwagę na tzw. REM sleep behavior disorder, czyli zaburzenie fazy snu REM, które może pojawić się nawet kilka lat przed rozpoznaniem otępienia. „Jeśli partner zauważa, że chory krzyczy, uderza lub porusza się gwałtownie w czasie snu – warto jak najszybciej zgłosić to lekarzowi” – mówi specjalistka. Wczesne rozpoznanie objawów demencji może znacząco poprawić jakość życia pacjenta. „Wczesna diagnoza to możliwość zaplanowania leczenia, opieki i decyzji finansowych – zanim pacjent straci zdolność do ich samodzielnego podejmowania” – zaznacza dr Nothelle. Choć demencji nie da się wyleczyć, szybkie działanie pozwala lepiej zarządzać chorobą i przygotować się na przyszłość.
