Jeśli masz takie objawy, idź do neurologa. 5 subtelnych sygnałów, że coś się dzieje z mózgiem  

Co trzecia osoba ma w bliskiej rodzinie kogoś z niepełnosprawnością neurologiczną. Liczba chorób neurologicznych stale rośnie – i wszystko wskazuje na to, że będzie nadal wzrastać. Choroby neurologiczne rozwijają się po cichu, nie dając wyraźnych objawów. Jakie symptomy powinny niepokoić? Gdzie kończy się „zwykłe” zapominanie, a zaczyna konieczność diagnostyki?

Coraz więcej osób zmaga się z chorobami neurologicznymi 

Jedna osoba na trzy – tyle osób zmaga się, na różnych etapach życia, z chorobami neurologicznymi.

To może być udar – w Polsce to 90 tys. osób rocznie.

To może być choroba Alzheimera - w Polsce z tą chorobą żyje 500 tys. osób. To więcej niż liczba wszystkich mieszkańców w takich miastach jak Szczecin, Bydgoszcz czy Lublin.

To może być stwardnienie rozsiane – z nim zmaga się 50 tys. osób w Polsce.

To może być migrena – zmaga się z nią 15 proc. osób z Polski.

To może być uraz rdzenia, to może być porażenie mózgowe lub szereg innych schorzeń.

Choroby neurologiczne na początku dają subtelne objawy. Takie, które łatwo pomylić. Zmęczenie? A komu się nie zdarza? Roztargnienie? Ależ wszyscy jesteśmy przebodźcowani.

A jednak. Te objawy to już mogą być znaki, że coś się dzieje w twoim mózgu. Oto pięć symptomów, które mogą sugerować zmiany neurologiczne – i potrzebę dalszych badań.

Zaburzenia koncentracji jako objaw chorób neurologicznych

Masz wrażenie, że zaczynasz kilka rzeczy naraz, ale żadnej nie kończysz? Że nawet prostych zadań nie jesteś w stanie „dowieźć” do końca? Choć czasem rzeczywiście przyczyną jest przemęczenie, stres czy zbyt duża liczba bodźców, utrzymujące się problemy z koncentracją mogą być także jednym z pierwszych objawów chorób neurologicznych.

Układ nerwowy nie jest odporny na przeciążenia – wręcz przeciwnie. Już krótkotrwała ekspozycja na nadmiar bodźców (np. wielozadaniowość, nieustanne powiadomienia, presja) może zaburzać:

• pamięć roboczą – czyli zdolność przechowywania i przetwarzania informacji „tu i teraz”,
• logiczne myślenie i kojarzenie faktów,
• utrzymywanie uwagi na jednym zadaniu.

W efekcie trudniej się skupić, łatwiej popełniać błędy i... narasta frustracja.

W neurologii problemy z uwagą i koncentracją to częsty, choć często bagatelizowany objaw. Pojawiają się już we wczesnym stadium wielu schorzeń, w tym:

• stwardnienia rozsianego (SM) – zaburzenia poznawcze, w tym uwagi, mogą pojawić się nawet przy braku zmian ruchowych,
• chorób neurodegeneracyjnych – takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy otępienie czołowo-skroniowe,
• urazów mózgu – w tym wstrząśnień mózgu, które mogą zaburzać uwagę nawet wiele miesięcy po zdarzeniu,
• encefalopatii pourazowych i toksycznych – np. związanych z długotrwałym narażeniem na substancje chemiczne,
• padaczki – szczególnie skroniowej, gdzie mikrodrgawki i aktywność napadowa wpływają na procesy poznawcze,
• migreny z aurą – u niektórych osób atakom towarzyszą przejściowe zaburzenia koncentracji i myślenia.

Warto też pamiętać, że problemy z koncentracją mogą mieć podłoże nie tylko neurologiczne, ale też:

• psychiatryczne (np. depresja, ADHD u dorosłych, zaburzenia lękowe),
• endokrynologiczne (np. niedoczynność tarczycy),
• metaboliczne i naczyniowe (np. niedobór witaminy B12, cukrzyca, nadciśnienie),
• przyjmowanie leków (niektóre przeciwpadaczkowe, nasenne, przeciwdepresyjne),
• przewlekły ból i bezsenność, które same w sobie rozregulowują funkcje poznawcze.

Do lekarza warto się zgłosić, jeśli:

• problemy z koncentracją utrzymują się dłużej niż kilka tygodni,
• pojawiają się nagle lub narastają,
• towarzyszą im inne objawy: bóle głowy, zaburzenia mowy, równowagi, pamięci,
• zauważają je też bliscy, np. mówiąc: „ciągle jesteś nieobecna” albo „zapominasz, co mówiłam przed chwilą”.

Zaburzenia pamięci jako objaw chorób neurologicznych

"Gubisz" imiona, nie pamiętasz rozmów, a znajome miejsca nagle wydają się obce? To nie zawsze tylko zmęczenie czy brak snu. Choć chwilowe kłopoty z pamięcią zdarzają się każdemu, jeśli pojawiają się częściej i towarzyszą im inne niepokojące objawy neurologiczne, warto skonsultować się z lekarzem. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia mogą spowolnić rozwój wielu chorób neurodegeneracyjnych. Choroby neurologiczne, którym mogą towarzyszyć zaburzenia pamięci to m.in.

• Choroba Alzheimera – najczęstsza przyczyna otępienia; zaczyna się właśnie od problemów z pamięcią świeżą.

- Choroba Alzheimera to coś więcej niż zwykłe zapominanie. To powolny rozpad funkcji poznawczych: pamięci, orientacji, mowy, a z czasem także osobowości. - W mózgu chorego tworzą się patologiczne złogi białek (beta-amyloid i tau), które niszczą neurony. Leczenie? Nadal głównie objawowe, ale trwają intensywne prace nad lekami, które mogłyby zatrzymać postęp choroby na wczesnym etapie

– podkreśla prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko ordynator Oddziału Klinicznego Neurochirurgii w Szpitalu Świętego Rafała, Scanmed American Heart of Poland, w Krakowie.

• Otępienie czołowo-skroniowe – częściej objawia się zmianą zachowania, ale mogą pojawić się też zaburzenia pamięci i uwagi.
• Otępienie naczyniopochodne – związane z niedokrwieniem mózgu (np. po mikroudarach); pamięć może pogarszać się stopniowo.
• Stwardnienie rozsiane (SM) – u niektórych osób objawy poznawcze, takie jak zapominanie, pojawiają się wcześniej niż te ruchowe.
• Padaczka skroniowa – mikrodrgawki i zmiany w płacie skroniowym mogą wpływać na pamięć i zdolność koncentracji.
• Choroba Parkinsona – często kojarzona z ruchem, ale w jej przebiegu również dochodzi do otępienia i spadku funkcji poznawczych.
• Wodonercze normotensyjne (idiopatyczne wodogłowie) – może objawiać się m.in. pogorszeniem pamięci, chodem drobnym i nietrzymaniem moczu.
• Stan po urazie mózgu – np. po wstrząśnieniu lub krwiaku podtwardówkowym.
• Przewlekła encefalopatia pourazowa – np. u byłych sportowców kontaktowych.
• Niedobór witaminy B12 – wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, a jednym z objawów są zaburzenia pamięci i koncentracji.
• Zespół amnestyczny Korsakowa – spowodowany długotrwałym niedoborem tiaminy, najczęściej u osób nadużywających alkoholu.

Zaburzenia koordynacji mogą być objawem chorób neurologicznych 

Sztywność mięśni, drżenie rąk, problemy z koordynacją czy równowagą mogą świadczyć o nieprawidłowym działaniu układu nerwowego. Objawy te bywają pierwszym sygnałem choroby – szczególnie gdy pojawiają się stopniowo, ale się nasilają. Wczesna diagnoza daje szansę na spowolnienie postępu schorzenia i poprawę jakości życia.

Pomóc może neurorehabilitacja, często wspierana nowoczesną neuromodulacją – delikatną stymulacją układu nerwowego, która poprawia komunikację między mózgiem a mięśniami.

Możliwe przyczyny to m.in.: choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, udar mózgu, guzy mózgu, choroba Huntingtona, dystonia, ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, wodogłowie normotensyjne, stwardnienie zanikowe boczne (SLA), neuropatia obwodowa.

Zwiększone napięcie mięśniowe może towarzyszyć chorobom neurologicznym 

Zwiększone napięcie mięśni, trudności z rozluźnieniem, ból karku lub nóg bez wyraźnej przyczyny to częste symptomy zaburzeń neurologicznych, zwłaszcza spastyczności. Dotyka ona nawet 80 proc. osób po udarze oraz ponad 80 proc. pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym.

Choć może się wydawać „tylko napięciem mięśni”, spastyczność prowadzi do bolesnych przykurczy i ograniczenia samodzielności. Możliwe przyczyny zwiększonego napięcia to m.in.: stwardnienie rozsiane, mózgowe porażenie dziecięce, udar mózgu, urazy rdzenia kręgowego, dystonia, zespół Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (SLA), neuropatie, guzy mózgu, choroba Huntingtona.

Zmiany nastroju mogą być objawem chorób neurologicznych

Nagłe zmiany nastroju, reakcje nieadekwatne do sytuacji czy trudności w wyrażaniu emocji mogą być efektem przeciążenia mózgu lub sygnałem zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych. Takie objawy nie powinny być bagatelizowane, ponieważ bez odpowiedniej diagnozy i wsparcia mogą znacząco wpłynąć na jakość życia.

Możliwe przyczyny to m.in.: uszkodzenia mózgu (np. po urazach, udarach), stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, depresja, schizofrenia, zaburzenia lękowe, zaburzenia ze spektrum autyzmu, padaczka. 

Wystąpienie padaczki po 20. roku życia, tzw. „padaczki późnej”, zawsze powinno skłonić do wykonania badań obrazowych mózgu (np. rezonansu magnetycznego), ponieważ może sygnalizować obecność rozwijającego się guza.

10 produktów szkodliwych dla twojego mózgu

Zobacz galerię 10 zdjęć

Liczba chorób neurologicznych od 1990 r. wzrosła o 18 proc. A dane wskazują na to, że będzie ich coraz więcej. W badaniu dla Ottobock przeprowadzonym przez SW Research, podano, że:

• co 3. osoba w wieku 18-65 lat ma w rodzinie osobę z niepełnosprawnością neurologiczną
• ponadto 30 proc. osób ma osobę z niepełnosprawnością neurologiczną w gronie dalszych znajomych
• a przy tym tylko 37 proc. Polaków uważa, że społeczeństwo rozumie potrzeby osób z niepełnosprawnością neurologiczną.

- Dla wielu osób przychodzących do nas to nie jest tylko walka z napięciem mięśni. To walka o możliwość samodzielnego ubrania się, podniesienia kubka, przytulenia bliskiej osoby. Kiedy po kilku sesjach widzimy, jak pacjent odzyskuje tak prozaiczne, ale ważne ruchy – to jest ogromna zmiana. Technologia nie zastępuje terapii, ale daje nadzieję i przywraca wiarę, że ciało może znowu współpracować

– przekazała Aleksandra Izydorczyk,  dyrektorka medyczna z Instytutu Terapii Funkcjonalnej Dzielny Miś w Warszawie.

- Choroby neurologiczne - niektóre pojawiają się z wiekiem, inne mają podłoże genetyczne, są też takie, które wynikają z urazu albo infekcji 

- zauważa prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko, ordynator Oddziału Klinicznego Neurochirurgii w Szpitalu Świętego Rafała, Scanmed American Heart of Poland.

Co zrobić, gdy mamy objawy chorób neurologicznych? 

Układ nerwowy, jak cały organizm, potrzebuje codziennej troski i regeneracji. Jeśli zauważasz u siebie objawy takie jak zaburzenia pamięci, koncentracji, napięcia mięśni czy zmiany nastroju – nie ignoruj ich. Pierwsze kroki, które warto podjąć:

• zadbaj o sen i regularny rytm dobowy,
• ogranicz przeciążenie bodźcami – np. hałasem, ekranami, nadmiarem obowiązków,
• wprowadź łagodną aktywność fizyczną, najlepiej na świeżym powietrzu,
• obserwuj objawy – czy nasilają się, jak często się pojawiają, w jakich sytuacjach,
• skonsultuj się ze specjalistą, jeśli coś cię niepokoi.

Jeśli objawy się utrzymują lub pogłębiają, warto udać się do:

• neurologa – który oceni funkcjonowanie układu nerwowego,
• lekarza rehabilitacji medycznej – który zaproponuje kompleksowe podejście do terapii,
• fizjoterapeuty neurologicznego – szczególnie w przypadku problemów z napięciem mięśni, koordynacją i równowagą.

Światowy Dzień Mózgu - 22 lipca - to dobry moment, by zatrzymać się i wsłuchać w sygnały, które wysyła ciało. Mózg nie zawsze „krzyczy” – czasem daje subtelne znaki, że potrzebuje wsparcia. Im wcześniej odpowiesz, tym większa szansa na poprawę jakości życia – dziś nowoczesna neurologia i rehabilitacja oferują wiele narzędzi, które realnie wpływają na sprawność i codzienne funkcjonowanie.

Współczesna neurologia i neurochirurgia oferują coraz bardziej zaawansowane narzędzia diagnostyczne i terapeutyczne, pozwalające nie tylko spowolnić postęp chorób, ale także poprawić jakość życia pacjentów. Jak podkreśla prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko:

-Współczesna neurologia to nie tylko leki, ale też coraz bardziej precyzyjna diagnostyka i zaawansowane terapie, które potrafią naprawdę zmieniać życie. A czasem – je uratować.

Katarzyna Głuszak