Kosmki jelitowe – budowa, funkcje, choroby

Kosmki jelitowe to jeden z niezwykle ważnych elementów układu pokarmowego, który jest odpowiedzialny za wchłanianie substancji odżywczych pochodzących z jedzenia. Poznaj budowę, funkcje i możliwe choroby kosmków jelitowych.

Spis treści

1. Kosmki jelitowe - budowa
2. Kosmki jelitowe - funkcje
3. Kosmki jelitowe - choroby

Kosmki jelitowe są częścią jelita cienkiego, które odpowiada za wchłanianie i trawienie składników odżywczych, głównie białek, tłuszczów i węglowodanów. Kosmki jelitowe odgrywają w tym procesie jedną z głównych ról.

Kosmki jelitowe - budowa

Kosmki jelitowe to palczaste wypustki, które pokrywają całą wewnętrzną powierzchnię błony śluzowej jelita cienkiego. Kosmek jelita cienkiego ma od 0,3 do 1,5 mm długości, a na jeden milimetrze kwadratowym jelita jest ich od 10 do 40.

Zdrowy człowiek ma ok. 10 milionów kosmków. Zwiększa to powierzchnię jelita cienkiego prawie 23 razy. Dzięki temu powierzchnia chłonna jelita cienkiego osiąga wymiary do 200 metrów kwadratowych.

Każdy kosmek ma naczynia krwionośne i limfatyczne, dzięki którym składniki pokarmowe są wchłaniane przez kosmek do obiegu. Tkanka nabłonkowa kosmków to tkanka nabłonkowa włoskowata. Włoski nabłonka to mikrokosmki, które dodatkowo zwiększają powierzchnię chłonną całego jelita cienkiego.

Mikrokosmki znajdują się na brzegach kosmków a kształtem przypominają rąbki. Rąbki kosmka jelitowego, czyli rąbki szczoteczkowe, wydzielają enzymy trawiące:

• cukier (sacharaza)
• gluten (gliadynaza)
• laktozę (laktaza)

Gdy rąbków jelitowych zabraknie lub są uszkodzone, dochodzi do niedoborów enzymów i problemów z wchłanianiem.

Kosmki jelitowe - funkcje

Głównym zadaniem kosmków jelitowych jest zwiększenie powierzchni wchłaniania. Kosmki jelitowe są silnie unerwione, występują w nabłonku jednowarstwowym walcowatym. Składniki pokarmowe wchłaniane są przez kosmki jelitowe do krwi, ale zanim przedostaną się do ogólnego krwiobiegu, kierowane są przez żyłę wrotną do wątroby.

Kosmki jelitowe - choroby

Nieprawidłowe działanie kosmków jelitowych prowadzi do zaburzeń wchłaniania, niedoborów składników odżywczych w organizmie oraz niedożywienia. Niszczenie się kosmków jelitowych to tzw. spłaszczenie.

Jedną z chorób niszczących kosmki jelitowe jest celiakia, nazywana także choroba trzewną lub enteropatią glutenową. Ostatnia nazwa pochodzi wiąże się z faktem, że organizm chorego nie toleruje glutenu.

Z celiakii się nie wyrasta (w przeciwieństwie do alergii pokarmowej, która może przejść z wiekiem). Celiakia jest prawdopodobnie schorzeniem genetycznym. Towarzyszą jej:

• biegunki
• wzdęcia
• bóle brzucha

a także różne dolegliwości pozornie niezwiązane z układem pokarmowym:

• anemia
• bóle kości i stawów
• obrzęki
• zaniki mięśni
• padaczka
• brak miesiączek
• impotencja

Na celiakię nie ma leku. Dolegliwości może złagodzić tylko dieta bezglutenowa stosowana do końca życia.

Częściowy zanik kosmków jelitowych towarzyszy zespołowi rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Chorobę mogą wywołać:

• nieprawidłowości anatomiczne jelit
• zaburzenia motoryki jelit
• nieprawidłowe pH soku żołądkowego
• obniżona odporność organizmu
• zespół jelita drażliwego
• podeszły wiek

Objawy schorzenia to między innymi:

• bóle brzucha
• wzdęcia
• biegunki
• spadek masy ciała
• niedobory witaminy D i witaminy A
• obniżona odporność

Czytaj też:

Zespół krótkiego jelita: na czym polega ta choroba?

Zadzierzgnięcie jelita: na czym polega?

Choroby jelit: jakie najczęściej występują?

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Anna Jarosz