Pchła ludzka - jak wygląda, czy ugryzienie jest groźne i jak ją zwalczyć

Pchła ludzka to owad, który żywi się krwią - po jego posiłku zostaje uporczywie swędzący ślad. Ale to nie jedyna pamiątka jaką może po sobie zostawić żywicielowi. Pchły roznoszą też groźne choroby. Skąd można przynieść pchły oraz jak je skutecznie zwalczyć?

Zobacz galerię 6 zdjęć

Spis treści

1. Jak wygląda pchła ludzka?
2. Czym żywi się pchła ludzka?
3. Jak rozmnaża się pchła ludzka?
4. Ukąszenie pchły - jak rozpoznać i czy jest groźne?
5. Jak odróżnić pchłę ludzką od innych pasożytów?
6. Pchła ludzka - zagrożenia i choroby, jakie roznosi
7. Jak zwalczyć pchły?
8. Inne rodzaje pcheł

Pchła ludzka (łac. Pulex irritans) żywi się krwią człowieka - żeruje na jego skórze i zostawia po sobie ślady w postaci swędzących plam. Najczęściej można zarazić się nią w miejscach publicznych, w których jest wilgotno i niekoniecznie czysto.

Warto wiedzieć, że chociaż żywicielem pchły ludzkiej jest głównie człowiek, to owad jest w stanie przeżyć, także bytując na zwierzętach np. psie lub kocie. Oznacza to, że nawet do czystego domu może zostać sprowadzona pchła, która w krótkim czasie jest w stanie rozmnożyć się i siać spustoszenie wśród domowników.

Jak wygląda pchła ludzka?

Pchła ludzka jest widzialna gołym okiem, a jej wielkość zależna jest od płci owada - samice są dłuższe i mają ok. 2,5-3,5 mm, a samce ok. 2-2,5 mm.

Pchły są z reguły brązowe (często też czarne), a ich ciało jest bocznie spłaszczone i zbudowane z fragmentów tworzących chitynowy pancerz.

Oprócz dużego odwłoka na jego początku znajduje się niewielka głowa z czułkami i aparatem kłująco-ssącym.

Pchły nie mają skrzydeł, jednak sprawnie poruszają się na swoich licznych, mocnych odnóżach, z których tylne są dłuższe od pozostałych. To właśnie dzięki nim pchły mogą wykonywać długie skoki - często nawet na wysokość 20 cm i odległość 1 m.

Czym żywi się pchła ludzka?

Pchła ludzka bytuje na ciele człowieka i żywi się jego krwią. Żerując na nim może wysysać krew nawet przez godzinę, co sprawia, że wypijana w ciągu doby ilość, może nawet 20 razy przekroczyć masę ciała owada. Niestety, wysysanie krwi może powodować nie tylko dokuczliwe objawy, ale także przenosić choroby.

Ponadto, oprócz tego, że pchła ludzka żywi się krwią człowieka, to dodatkowo traktuje go jako miejsce zamieszkania oraz środek transportu. Jeśli jednak nie może dłużej przebywać na ciele człowieka, to chętnie przebywa w wilgotnych, niekoniecznie czystych pomieszczeniach. Gdy pchła nie żeruje, można ją znaleźć w szparach parkietu, na dywanach i w zakurzonych kątach pomieszczenia. Pchła ludzka, w trudnych warunkach może pasożytować także na zwierzętach np. psach lub kotach.

Jak rozmnaża się pchła ludzka?

Pchły rozmnażają się bardzo szybko, gdyż na krótko po żerowaniu (od 3 do 10 dni) przez kolejne 3 miesiące samica pchły ludzkiej może składać jaja. Jednorazowo składa 3-5 jaj i najczęściej pozostawia je w trudno dostępnych miejscach, czyli w szparach w podłodze, starych materacach, brudnych dywanach itp. - przy czym przez całe życie może złożyć blisko 500 jaj.

Następnie wylęgają się larwy, które w ciągu 7-14 dni dwukrotnie linieją i przepoczwarzają się w dorosłego osobnika. Te z kolei żyją od 3 do 4 miesięcy i najczęściej pasożytują tylko latem (z reguły w sierpniu i wrześniu). Żerują tylko dorosłe osobniki, larwy żywią się m.in. resztkami organicznymi.

Ukąszenie pchły - jak rozpoznać i czy jest groźne?

Ukąszenie pchły jest widoczne, jednak nie charakterystyczne i najczęściej można zauważyć je na dolnych partiach nóg (np. na kostkach u stóp), w okolicy pasa, bioder i barków. O tym, że pchła ludzka żerowała na ciele świadczą niewielkie, różowe lub czerwone plamki z krwawym punktem na jej środku.

Takich oznak na ciele człowieka najprawdopodobniej może być więcej, gdyż z reguły ukąszenia występują w dużej ilości - zazwyczaj znajdują się w regularnych rzędach i jest ich od kilku do kilkunastu. Ponadto, w krótkim czasie po ukąszeniu pchły ludzkiej pojawia się świąd, który mija dopiero po kilku dniach.

U niektórych osób ukąszenie pchły ludzkiej może objawiać się reakcją alergiczną. Na skórze, gdzie żerował owad, pojawia się wtedy rozlane rumienie, a nawet bąble.

Dodatkowo, należy mieć świadomość, że pchły roznoszą choroby, dlatego też ukąszenia nie powinny być bagatelizowane i warto skonsultować je ze specjalistą.

Jak odróżnić pchłę ludzką od innych pasożytów?

Niestety, pchły nie są łatwe do rozpoznania, gdyż z wyglądu są podobne do innych pasożytów. Gdy nie miało się z nimi wcześniej styczności, łatwo pomylić je np. z wszami lub kleszczami. Dlatego, gdy zobaczy się konkretnego robaka, warto mu się przyjrzeć i bez paniki ocenić, jak wygląda.

Wszy, w odróżnieniu od pcheł, są płaskie i najczęściej można je zauważyć na włosach. Ponadto, zostawiają tam białe jaja (tzw. gnidy), które przyczepiają się do nasady włosów.

Dodatkowo, u pcheł zauważalne jest, że odnóża znajdują się tylko w przedniej i środkowej części odwłoka, a także mają jedną, tylną parę zdecydowanie dłuższą od pozostałych (dzięki nim mogą wykonywać długie skoki).

Z kolei wszy mają zdecydowanie więcej odnóży, każde o równej długości i które połączone są z tułowiem na całej jego długości.

Kleszcze natomiast najbardziej różnią się od pcheł, gdyż mają duży, spłaszczony i owalny odwłok z niewielkimi odnóżami w przedniej i środkowej jego części.

Pchła ludzka - zagrożenia i choroby, jakie roznosi

Pchła ludzka stwarza zagrożenie dla człowieka, gdyż przenosi liczne drobnoustroje, w tym powoduje niebezpieczne choroby takie jak:

• tyfus plamisty - bardzo niebezpieczna choroba zakaźna, która w krótkim czasie może powodować śmierć
• tularemia - chociaż jest to choroba zagrażająca życiu, to najczęściej po zdiagnozowaniu i zastosowaniu antybiotykoterapii, można ją skutecznie wyleczyć. Wystarczy, by pchła były zarażona, a u chorego wystąpi m.in. gorączka, biegunka, wymioty, bóle mięśniowe itp.
• zakażenie gronkowcem złocistym - zdarza się, że nosiciele bakterii nie mają okresowo bądź stale żadnych objawów zakażenia, jednak czasem w jego wyniku dochodzi m.in. do ropnych zakażeń skóry, zakażeń układu oddechowego, a nawet wstrząsu toksycznego
• choroba kociego pazura - która, jeśli nie będzie leczona, to może doprowadzić nawet do zapalenia mózgu
• dipylidoza - choroba wywoływaną przez tasiemca, dla którego pchły są żywicielami pośrednimi - jest to schorzenie prowadzące do zaburzeń w funkcjonowaniu układu pokarmowego
• dżuma - choroba obecnie nie występuje, jednak kiedyś pałeczki dżumy przenoszone przez pchły wywołały największą w dziejach ludzkości epidemię

Ponadto, u niektórych osób pogryzienie przez pchły może wywołać miejscowe zapalenie skóry. Podczas wysysania krwi, wydziela do niej hapten, który odpowiedzialny jest za nadwrażliwość nazywaną alergicznym pchlim zapaleniem skóry (APZS).

Pogryzienia mogą powodować wtedy większy niż standardowo świąd, niepokój i nadpobudliwość. Ponadto, jeśli ugryzień jest dużo, to szczególnie u dzieci, może być to przyczyną anemii.

Jak zwalczyć pchły?

Po znalezieniu plamki lub plamek po ugryzieniu pchły, warto wziąć kąpiel, a następnie zmienić ubrania. Uprzednie, a także wszystkie, które mogły mieć z pchłami styczność, należy wyprać w wysokiej temperaturze. Dotyczy to także pościeli, pledów i innych, podobnych przedmiotów.

Następnie należy ocenić, czy pogryzienie przez pchłę nastąpiło poza domem, czy żerują one właśnie w nim.

Jeśli w mieszkaniu bytują pchły, to można w nim zauważyć liczne, małe plamki - to odchody pcheł, które najczęściej pozostawiane są na pościeli. W takiej sytuacji należy jak najszybciej uprzątnąć mieszkanie.

Na początku należy koniecznie odkurzyć wszystkie podłogi - również pod meblami, w zakamarkach itd. Dodatkowo, warto umyć je gorącą wodą z dodatkiem chlorku. Należy zwrócić szczególną uwagę na niewielkie przestrzenie np. w panelach bądź parkiecie.

Ponadto, do sprzątania można użyć cytryny oraz olejku z eukaliptusa. Pchły nie lubią także zapachu mięty, liści paproci, płatków róż i goździków, dlatego warto wspomóc się nimi bezpośrednio (np. rozkładając je na talerzykach wokół łóżka) lub pośrednio (tworząc np. napary).

Jeśli w domu przebywają zwierzęta, to także je należy zdezynfekować. Pchły najczęściej żerują na kotach i psach, dlatego aby się ich pozbyć, koniecznie trzeba je wykąpać w specjalnych preparatach.

Inne rodzaje pcheł

Najczęściej człowiek w swoim środowisku ma do czynienia z pchłami ludzkimi. Trochę rzadziej może stykać się z pchłami kocimi lub psimi. Dlatego chociaż istnieje wiele gatunków pcheł (jest ich blisko 2000), to najwięcej szkody mogą spowodować te wymienione powyżej.

Obecnie w Europie pchły ludzkie są gatunkiem zagrożonym, dlatego też zostały wpisane na listę zwierząt i roślin, które niedługo mogą wyginać.

Sonia Młodzianowska