- Badanie opublikowane w 'JAMA Network Open’ ujawnia, jak świadome placebo realnie poprawia jakość życia osób cierpiących na migrenę
- Uczciwe placebo nie zmniejsza częstotliwości bólu głowy, ale skutecznie ogranicza jego paraliżujący wpływ na codzienne funkcjonowanie
- Neurobiolodzy wyjaśniają mechanizm placebo, w którym mózg aktywuje swoje naturalne zdolności do radzenia sobie z bólem
- Terapia uzupełniająca z wykorzystaniem placebo może być bezpieczną metodą wsparcia dla osób nadużywających leki przeciwbólowe
- Analiza z użyciem EEG potwierdza, że efekt placebo wywołuje mierzalne zmiany w aktywności mózgu, a nie jest jedynie sugestią
Świadome placebo w migrenie. Dlaczego tabletka bez leku pomaga lepiej funkcjonować?
Migrena to dla blisko czterech milionów Polaków codzienność pełna bólu i niepewności. Nowe doniesienia naukowe rzucają jednak zupełnie inne światło na to, jak można sobie z nią radzić. Badanie, którego wyniki opublikowano na łamach czasopisma medycznego „JAMA Network Open”, pokazuje, że świadome przyjmowanie tabletek bez żadnej substancji leczniczej może znacząco poprawić jakość życia. W eksperymencie wzięło udział 120 dorosłych osób zmagających się z migreną.
Przez trzy miesiące połowa z nich, oprócz swojego standardowego leczenia, dostawała dwa razy dziennie placebo. Kluczowe jest to, że wszyscy wiedzieli, że przyjmują pigułkę bez aktywnego składnika. Jednocześnie wyjaśniono im, na czym polega siła efektu placebo. Takie podejście, nazywane „uczciwym placebo” lub OLP (od angielskiego open-label placebo), otwiera nowe możliwości w terapiach wspomagających.
Analiza, przeprowadzona w dwóch niemieckich ośrodkach, przyniosła jednoznaczne wnioski. Terapia z wykorzystaniem „uczciwego placebo” nie zmniejszyła liczby dni z bólem głowy, jego siły ani nie sprawiła, że pacjenci rzadziej sięgali po leki doraźne. Mimo to uczestnicy z tej grupy zgłaszali coś znacznie ważniejszego, a mianowicie odczuwalną poprawę ogólnego stanu zdrowia i codziennego funkcjonowania.
To odkrycie jest szczególnie istotne w Polsce, gdzie, jak podaje Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, liczba osób z oficjalnie zdiagnozowaną migreną stale rośnie, przekraczając w jednym z ostatnich lat 162 tysiące. Oznacza to, że potrzebujemy coraz więcej bezpiecznych i skutecznych metod wspierania pacjentów w ich chorobie.
Jak świadome placebo zmniejsza wpływ migreny na pracę i relacje?
Chociaż częstotliwość ataków migreny nie uległa zmianie, osoby stosujące „uczciwe placebo” odczuły prawdziwą ulgę w codziennym życiu. W specjalistycznych kwestionariuszach zgłaszali oni wyraźnie wyższą jakość życia, co przełożyło się na wzrost o 4,25 punktu w skali SF-12, służącej do oceny ogólnego stanu zdrowia.
Co to oznacza w praktyce? Po prostu czuli się lepiej i mieli więcej energii do działania. Co więcej, ból głowy miał na nich mniejszy, paraliżujący wpływ. Wskaźnik niepełnosprawności związanej z bólem (Pain Disability Index) spadł u nich średnio o 5,96 punktu. To dowód na to, że chociaż ataki wciąż się pojawiały, w mniejszym stopniu zakłócały ich pracę, relacje z bliskimi czy wykonywanie domowych obowiązków.
Wyniki te nabierają szczególnego znaczenia, gdy spojrzymy na polskie realia. Jak wynika z badania „Migraine in Poland”, niemal co czwarty pacjent nadużywa leków przeciwbólowych, a bardzo niewielu, bo zaledwie co dziesiąty, stosuje leczenie profilaktyczne. Wprowadzenie „uczciwego placebo” jako terapii uzupełniającej mogłoby pomóc wielu osobom lepiej radzić sobie z chorobą bez konieczności sięgania po kolejne tabletki.
Skuteczność tej metody potwierdzono zresztą nie tylko w przypadku migreny. Inne badania wykazały jej pozytywny wpływ między innymi w zespole jelita drażliwego czy przy przewlekłym bólu dolnego odcinka kręgosłupa, co pokazuje, jak duży potencjał drzemie w tym podejściu.
Dlaczego mózg reaguje na tabletkę, która nie zawiera leku? Wyjaśniamy mechanizm placebo
Jak to możliwe, że tabletka, o której wiemy, że nie zawiera leku, może przynieść realne korzyści? Odpowiedź kryje się nie w magii, a w neurobiologii, czyli nauce o funkcjonowaniu mózgu. Badanie opisane na łamach czasopisma naukowego „Nature Communications” dowiodło, że efekt „uczciwego placebo” nie jest wynikiem oszustwa.
Naukowcy zaobserwowali, że świadome przyjmowanie placebo zmniejsza nie tylko subiektywne odczucie stresu, ale także wywołuje mierzalne zmiany w aktywności mózgu, co potwierdzono za pomocą badania EEG (metody, która pozwala śledzić elektryczną pracę neuronów). Innymi słowy, mózg naprawdę reaguje na taką terapię.
Cały mechanizm opiera się na aktywacji naturalnych zdolności naszego organizmu. Sam rytuał przyjmowania tabletki, połączony z pozytywnym nastawieniem i zaufaniem do specjalisty, wysyła do mózgu sygnał, by uruchomił on swoje wewnętrzne systemy radzenia sobie z bólem i stresem. Angażowane są w to te same obszary mózgu, które odpowiadają za regulowanie emocji i odczuwania bólu, jak na przykład przyśrodkowa kora przedczołowa czy ciało migdałowate. Choć „uczciwe placebo” nie leczy samej przyczyny migreny, to uczy mózg, jak lepiej zarządzać jej bolesnymi konsekwencjami. Dla wielu osób cierpiących na tę przewlekłą chorobę jest to bezcenna zmiana, która pozwala odzyskać kontrolę nad własnym życiem.
