- Analiza opublikowana w bazie PubMed Central dowodzi, że kolonoskopia zmniejsza ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego aż o 62%
- W Polsce kolonoskopia jest bezpłatna
- Eksperci ostrzegają, że osoby urodzone w latach 90 mają dwukrotnie wyższe ryzyko zachorowania niż pokolenie swoich dziadków
- Wczesne wykrycie nowotworu na etapie bezobjawowym zwiększa szanse na pięcioletnie przeżycie do około 90%
- Głównym problemem w Polsce jest zbyt późna diagnoza, ponieważ ponad połowa przypadków wykrywana jest w zaawansowanym stadium
Dlaczego rak jelita grubego jest tak niebezpieczny – statystyki i ryzyko w Polsce
Statystyki są niepokojące - rak jelita grubego staje się jednym z najgroźniejszych nowotworów w naszym kraju. Eksperci prognozują, że tylko w tym roku diagnozę usłyszy nawet 24 600 osób. Aby zrozumieć skalę problemu, wystarczy cofnąć się do 2010 roku, kiedy odnotowano niemal 9 tysięcy przypadków mniej.
Dane te pokazują również, że choroba częściej dotyka mężczyzn, u których przewiduje się 15 500 zachorowań, niż kobiet z prognozą 9 100 przypadków. To sprawia, że rak jelita grubego jest już trzecim najczęstszym nowotworem u panów i drugim u pań.
Największym wrogiem w walce z tą chorobą jest czas, a konkretnie – zbyt późne jej wykrycie. Specjaliści alarmują, że ponad połowa przypadków w Polsce jest diagnozowana w zaawansowanym stadium, gdy szanse na skuteczne leczenie drastycznie maleją. Dzieje się tak, ponieważ nowotwór ten potrafi rozwijać się w ukryciu przez wiele lat, nie dając na początku żadnych charakterystycznych objawów, które mogłyby wzbudzić nasz niepokój. Właśnie dlatego tak ogromne znaczenie mają badania profilaktyczne, pozwalające odkryć niepokojące zmiany na bardzo wczesnym, często w pełni uleczalnym etapie.
Kolonoskopia - skuteczne i bezpłatne narzędzie w profilaktyce raka jelita grubego
Najskuteczniejszym znanym narzędziem w profilaktyce raka jelita grubego jest kolonoskopia. To badanie, które pozwala lekarzowi nie tylko zobaczyć wnętrze jelita i wykryć ewentualny nowotwór, ale także usunąć polipy jelita. Jej skuteczność potwierdza zbiorcza analiza wielu badań opublikowana na łamach „Journal of Cancer”, o której informuje baza naukowa PubMed Central (PMC). Wynika z niej, że poddanie się kolonoskopii zmniejsza ryzyko zachorowania o 52%, a ryzyko śmierci z powodu tego nowotworu aż o 62%. W Polsce od lat funkcjonuje program badań przesiewowych, w ramach którego osoby w wieku 55-64 lata otrzymują imienne zaproszenia na bezpłatne badanie.
Polski program badań, jak wynika z publikacji w bazie PMC, opiera się na losowym wysyłaniu zaproszeń do osób z danej grupy wiekowej na podstawie numeru PESEL, a samo badanie można wykonać w jednym z certyfikowanych ośrodków. Chociaż program przynosi wymierne efekty, co potwierdzają raporty OECD wskazujące na spadek śmiertelności w ostatnich latach, to wciąż mamy wiele do nadrobienia.
Głównym problemem jest niska frekwencja. W krajach takich jak Belgia, Holandia czy państwa skandynawskie w badaniach regularnie bierze udział ponad połowa zaproszonych osób. W Polsce ten odsetek jest niestety znacznie niższy, co bezpośrednio przekłada się na mniejsze szanse wczesnego wykrycia choroby u wielu pacjentów.
Jak styl życia wpływa na rozwój raka jelita grubego? 9 na 10 przypadków można zapobiec
Niepokojącym zjawiskiem, na które zwracają uwagę specjaliści na całym świecie, jest rosnąca liczba zachorowań wśród osób młodszych. Dane ze Stanów Zjednoczonych dobitnie pokazują, że osoby urodzone w latach 90. mają dwukrotnie wyższe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i aż czterokrotnie wyższe na raka odbytnicy w porównaniu z pokoleniem swoich dziadków.
Ten globalny trend skłonił już wiodące amerykańskie organizacje zdrowotne do zmiany zaleceń i obniżenia wieku rozpoczęcia badań przesiewowych z 50 do 45 lat dla osób bez dodatkowych czynników ryzyka. W świetle tych informacji polski program, skierowany do osób powyżej 55. roku życia, może w przyszłości wymagać aktualizacji.
Jednocześnie eksperci nieustannie przypominają, jak kluczową rolę w zapobieganiu chorobie odgrywa nasz styl życia. Szacuje się, że nawet 90-97% przypadków raka jelita grubego nie ma podłoża genetycznego. Oznacza to, że za ich rozwój w ogromnej mierze odpowiadają czynniki, na które mamy realny wpływ.
Należą do nich przede wszystkim dieta uboga w błonnik, a bogata w czerwone i przetworzone mięso, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu oraz brak regularnej aktywności fizycznej. Różnica w rokowaniach w zależności od momentu wykrycia jest ogromna. Jak wskazują dane, pięcioletnie przeżycie w przypadku choroby wykrytej we wczesnym, I stadium wynosi około 90%. Gdy nowotwór jest zdiagnozowany w IV stadium, z przerzutami (czyli gdy komórki rakowe rozprzestrzeniły się do innych organów), szanse te spadają do zaledwie kilkunastu procent.
