Rozedma płuc - przyczyny, objawy, leczenie

Rozedma płuc to przewlekła choroba obejmująca płuca, której istotą jest nieprawidłowe powiększenie pęcherzyków płucnych oraz zmniejszenie się ich ilości. Przy rozedmie płuc wypełniają się one nadmiernie powietrzem, a to powoduje opory w krążeniu płucnym i obciąża serce. Przeczytaj, jakie są przyczny i objawy rozedmy płuc, a także dowiedz się, jak przebiega leczenie tej choroby. 

Spis treści

1. Rozedma płuc: przyczyny
2. Rozedma płuc: profilaktyka
3. Rozedma płuc: objawy
4. Rozedma płuc: leczenie

Rozedma płuc to choroba, której istota jest nieprawidłowe powiększenie (rozdęcie) pęcherzyków płucnych, co skutkuje utratą przez nie elastyczności i pękaniem ich ścianek. Jednocześnie zmniejsza się ich ilość. Wypełniają się one nadmiernie powietrzem, a to powoduje wzmożone opory w krążeniu płucnym, znacznie obciąża serce i może doprowadzić do jego niewydolności.

Proces obejmuje całe płuca, które stopniowo tracą swoją sprężystość. W zrazikach płucnych powstają duże przestrzenie powietrzne, nierzadko zraziki ulegają całkowitemu zniszczeniu. Tworzą się pęcherze rozedmowe, które mogą grozić odmą opłucnową.

Rozedma płuc powoduje nieodwracalne uszkodzenie struktury płuc - średnica przestrzeni powietrznych, która zwykle wynosi 0,25 mm, przy rozległej rozedmie ma ok. 1 mm. A to oznacza stratę aż 75 proc. powierzchni potrzebnej do natlenowania krwi! O płucach dotkniętych rozedmą płuc mówi się, że uległy nadmiernemu upowietrznieniu.

Rozedma płuc: przyczyny

Najczęstszą przyczyną rozedmy płuc są czynniki środowiskowe: palenie papierosów i przebywanie w zanieczyszczonym środowisku. Rozedma płuc może być następstwem przewlekłego zapalenia oskrzeli, rzadziej astmy oskrzelowej. Rozedma płuc powstaje również u osób, narażonych na nadmierny wysiłek oddechowy, np. u grających na instrumentach dętych, wydmuchiwaczy w hucie szkła.

Nie bez znaczenia jest też czynnik genetyczny. W tym przypadku bezpośrednią przyczyną choroby jest niedobór (lub niezdolność organizmu do jego produkcji) białka alfa 1 – antytrypsyny. Białko to jest odpowiedzialne za hamowanie działania niektórych enzymów, tych, jakie mogą niszczyć tkankę łączną, prowadząc tym samym do rozpadu pęcherzyków płucnych. 

Związek tej substancji z rozedmą płuc został odkryty i po raz pierwszy opisany w 1963 r. przez dwóch uczonych, Laurella i Erikssona. Niedobór białka alfa 1 – antytrypsyny jest przyczyną rozedmy centralnej części płacika płuc – to jedna z postaci tej choroby, charakteryzująca się powiększeniem przestrzeni powietrznych na poziomie oskrzelików oddechowych. W tym rodzaju rozedmy atakowane są raczej gronka znajdujące się w wyższych partiach. W innej postaci choroby, rozedmie płuc z niszczeniem ścian pęcherzyków, dotknięte jest całe gronko.

Jednak główną przyczyną rozedmy jest dym papierosowy, który bardzo niekorzystnie wpływa na ruch mikroskopijnych rzęsek, wyściełających drogi oddechowe. A jeśli rzęski nie pracują prawidłowo, płuca nie są dobrze oczyszczane z substancji toksycznych. Ponadto dym zmienia strukturę i funkcjonowanie ścianek pęcherzyków płucnych tak, że ulegają szybkiej degradacji.

Rozedma płuc: objawy

Pierwszym objawem rozedmy płuc może być stopniowo narastająca duszność, zwłaszcza podczas wysiłku fizycznego. Jednak rozedma rozwija się powoli, tak że pierwsze objawy, jak np. lekka zadyszka czy brak tchu podczas szybszego marszu, mogą pozostać niezauważone.

Z biegiem czasu trudności oddechowe związane z rozedmą płuc pojawiają się także podczas spoczynku, potem do tych symptomów dołącza kaszel, niezbyt gwałtowny, ale może towarzyszyć mu niewielka wydzielina. Następuje spadek wagi, dość spory, słabną mięśnie (astenia). Cechą charakterystyczną dla chorych na rozedmę jest to, że próbują pozbyć się nadmiaru powietrza z płuc, wydmuchując je przez usta, ułożone jak do gwizdania. Pewnie dlatego chorych tych określa się mianem "różowych dmuchaczy" (wydmuchiwanie powietrza wiąże się ze sporym wysiłkiem, twarze takich osób stają się różowe, a nawet czerwone).

Innym typowym, ale nieco późniejszym objawem jest próba przyjęcia pozycji z pochyleniem się do przodu i oparciem na łokciach. Wówczas żyły szyjne mogą ulec rozluźnieniu, lecz szybko ponownie zapadają się w sobie podczas następującego po nim wdechu.

Rozedma płuc: leczenie

Leczenie rozedmy płuc polega głównie na oddaleniu, a jeszcze lepiej – zlikwidowaniu czynników powodujących chorobę. Oczywiście jeśli jest to możliwe. Ważne, aby chorzy cierpiący na rozedmę płuc co roku szczepili się przeciwko grypie, co pomoże im uniknąć groźnych powikłań w razie zachorowania. Ponadto powinni pamiętać, aby każdą infekcję układu oddechowego natychmiast zacząć leczyć.

Ważna jest także rehabilitacja – odpowiedni zestaw ćwiczeń, usprawniających układ oddechowy, z pewnością zaleci lekarz prowadzący. W przypadku obfitszej wydzieliny wskazane są ćwiczenia sprzyjające drenażowi.

Stosuje się również leki rozszerzające oskrzela i preparaty na bazie kortyzolu. W poważniejszych przypadkach konieczne może być podawanie tlenu. W leczeniu powikłań (np. zapalenie płuc) stosuje się sulfonamidy, antybiotyki, leki nasercowe.

Czytaj też:

• Ból opłucnowy: przyczyny, objawy, diagnostyka
• Idiopatyczne (samoistne) włóknienie płuc - objawy i leczenie
• Płuca palacza - jak wygladają?