Nerwica natręctw - przyczyny, objawy, leczenie

Jak wygląda nerwica natręctw? Jeśli widzieliście film "Dzień świra" z Markiem Kondratem w roli głównej, to już wiecie, jak wyglądają objawy nerwicy natręctw. Ale czy wiecie, że można wygrać z tą chorobą i odzyskać radość życia?

Spis treści

1. Kryteria rozpoznania nerwicy natręctw
2. Objawy nerwicy natręctw
3. Męczące zaburzenia nerwicy natręctw
4. Leczenie natręctw
5. Naukowcy o nerwicy natręctw

Nerwica natręctw to popularna nazwa zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (określanego w skrócie OCD, od ang. obsessive-compulsive disorder). Na obraz nerwicy natręctw składają się dwa elementy.

Pierwszy z nich to obsesje – wdzierające się nagle do świadomości natrętne myśli, wyobrażenia, idee powodujące lęk i złe samopoczucie. Chorzy zdają sobie sprawę z tego, że są wytworem ich umysłu.

Drugi z nich to kompulsje – powtarzające się przymusowe czynności wyciszające lęk. Mają zapobiec "groźnym" sytuacjom, z którymi nie zawsze są powiązane w logiczny sposób. Często przybierają formę rytuału, czyli sekwencji czynności wykonywanych według określonego schematu.

Kryteria rozpoznania nerwicy natręctw

Nerwicę natręctw ma 90 proc. naszej populacji. Pewnie niejednej osobie zdarzyło się np. wrócić do domu, bo nagle przyszło jej do głowy, że nie wyłączyła żelazka albo nie zamknęła drzwi.

Jednakże takie zachowanie nie zawsze świadczy o nerwicy natręctw, chociaż występuje charakterystyczny dla niego mechanizm: najpierw natrętna myśl, potem czynność rozładowująca napięcie nerwowe.

O OCD możemy mówić wtedy, gdy objawy nasilą się w takim stopniu, że znacząco upośledzają funkcjonowanie i pochłaniają więcej niż godzinę dziennie. Takich konsekwencji nie ma np. nawet codzienne ruszanie klamką dla upewnienia się, że drzwi są zamknięte albo dotykanie kurków od kuchenki.

Ale wielokrotne sprawdzanie przed wyjściem z domu, czy okna, krany, kurki od gazu, drzwi są zamknięte, lub też niemożność skupienia się np. na obowiązkach zawodowych z powodu natrętnych myśli i kompulsji – bardzo przeszkadzają w codziennym życiu.

Czytaj: Nerwica lękowa: objawy. Boisz się czegoś czy masz już nerwicę lękową?

Objawy nerwicy natręctw

Osoby cierpiące na nerwicę natręctw twierdzą, że z powodu natrętnych myśli żyją w permanentnym lęku. Jak to możliwe, skoro żadna emocja nie trwa wiecznie? Nie potrafimy się cieszyć lub bać przez 24 godziny na dobę, ponieważ wiele rzeczy odwraca naszą uwagę.

Otóż każdy z nas różnie sobie radzi z lękiem. Niektórzy go tłumią, zajmując się bieżącymi sprawami. Inni płaczą, krzyczą lub zachowują się agresywnie. Natomiast chorzy cierpiący na OCD rozładowują napięcie za pomocą kompulsji.

Obniżenie poziomu lęku po wykonaniu określonej czynności jest dla nich niczym nagroda. A każde zachowanie, które jest nagradzane, częściej będzie się powtarzać. Sami więc nakręcają spiralę lęku. Mnożą i rozbudowują rytuały. Budują błędne koło natrętnych myśli i czynności, z którego potem nie potrafią wyjść.

Męczące zaburzenia nerwicy natręctw

Nie ma ograniczenia zarówno co do treści myśli natrętnych, jak i czynności. Najczęściej występują myśli natrętne związane z zagadnieniami czystości, przymus porządku i symetrii, wielokrotne sprawdzanie, czy zamknięte są drzwi, okna, wyłączone żelazko itp., powtarzanie czynności określoną liczbę razy albo do momentu upewnienia się, że została perfekcyjnie wykonana, przymus gromadzenia bezwartościowych rzeczy, myśli i wyobrażenia o tematyce agresywnej.

Nie wszystkie kompulsje są jawne. Niektóre przybierają formę psychicznych rytuałów, które odbywają się w myślach, np. powtarzanie modlitwy, słowa, liczenie. Osoby cierpiące na nerwicę natręctw często starają się ukryć przed otoczeniem swoją chorobę z powodu wstydu.

Osoby, którym dokucza OCD wiedzą, że ich lęki są irracjonalne, a wyciszające je czynności po prostu głupie. Dlatego, gdy przebywają poza domem, często się kontrolują, aby otoczenie nie zauważyło przypadkiem ich dziwacznego zachowania.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Leczenie natręctw

Nerwicę natręctw leczy się dwiema metodami. Zazwyczaj są one stosowane łącznie. Pierwsza z nich to terapia poznawczo-behawioralna. Polega na stopniowym odwrażliwianiu pacjenta na bodźce lękotwórcze. Uczy go powstrzymywania się od wykonywania przymusowych czynności.

Gdy choremu po raz pierwszy uda się ich zaniechać, zaczyna rozumieć, że lęk sam się wycisza bez kompulsji, a ich pominięcie nie ma żadnych konsekwencji. Nie dochodzi do żadnej katastrofy. Świat stoi tak, jak stał.

Ponieważ chorzy na OCD są osobami bardzo odpowiedzialnymi, dążące do perfekcji w działaniu, celem terapii poznawczo-behawioralnej jest także uświadomienie im, że nie muszą tak silnie się kontrolować, wymagać zbyt dużo od siebie. Pozwala ona im też zrozumieć, że objawy obsesyjno-kompulsyjne mamy prawie wszyscy, niemożliwe jest więc całkowite wyrugowanie ich z życia.

W leczeniu stosuje się często również środki farmakologiczne, głównie leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny.

Ich skuteczność jest bardzo wysoka, rzędu 70–80 proc., ale działają tylko objawowo. Po odstawieniu leków w większości przypadków choroba po pewnym czasie powraca, jeśli pacjenci nie zostaną poddani terapii poznawczo-behawioralnej.

Dlatego bezwzględnie powinni zostać na nią skierowani przez psychiatrę. Niestety, często dostają od niego tylko receptę na leki. Tymczasem jednoczesne stosowanie obu metod zapewnia większą szansę na sukces w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i uwolnienie się z czasem z błędnego kręgu natręctw.

Naukowcy o nerwicy natręctw

Niegdyś uważano, że ich przyczyny tkwią wyłącznie w psychice. Dziś wiemy, że znaczenie mają także czynniki biologiczne. W związku z tym nazwę "nerwica natręctw" zmieniono na "zaburzenie obsesyjno- kompulsyjne". Schorzenie to może mieć podłoże genetyczne, występuje bowiem czasami rodzinnie.

Na jego rozwój wpływa także specyficzne funkcjonowanie połączeń jąder podstawnych z korą czołową oraz specyficzna nadwrażliwość na endogenną serotoninę. Niektóre postacie OCD w ogóle nie mają związku z czynnikami psychogennymi.

Zdarza się, że są następstwem alergizacji rozwijającej się po przejściu anginy wywołanej przez paciorkowca beta-hemolizującego z grupy A (taki sam mechanizm jak w gorączce reumatycznej).

Czytaj również: Nerwica - rodzaje nerwic

Czy umiesz kontrolować stres?

miesięcznik "Zdrowie"