Egzema u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie

2021-03-25 8:15

Egzema u dzieci może się rozwijać pod wpływem kontaktu z alergenem lub być wynikiem podrażnień. Zmiany skórne o charakterze egzemy najczęściej mają postać wykwitów rumieniowych z towarzyszącym złuszczaniem. Egzema może objawiać się również w inny sposób. Podstawą do leczenia egzemy zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, jest odpowiednia diagnostyka. Dowiedz się, jak objawia się egzema u dzieci i jakie są możliwości jej leczenia.

Egzema u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie — Autor: Getty Images

Egzema często występuje u młodszych pacjentów. Choć określenie egzema nie jest do końca poprawnym medycznie określeniem, to pomimo tego, wiele osób ciągle się nim posługuje. Pod pojęciem egzemy kryją się nieinfekcyjne choroby zapalne skóry - głównie kontaktowe zapalenie skóry. Jednak nie tylko ta jednostka chorobowa bywa nazywana egzemą.

Spis treści

Egzema - co to jest? Jakie jednostki chorobowe obejmuje?
Egzema u dzieci - przyczyny
Egzema u dzieci - objawy
Egzema u dzieci - diagnostyka
Egzema u dzieci - leczenie

Egzema - co to jest? Jakie jednostki chorobowe obejmuje?

Słowo egzema pochodzi od łacińskiego zwrotu eczema. Słowo to, choć często używane w mowie potocznej - nie jest precyzyjnym określeniem pod względem medycznym. Mianem egzemy określa się grupę różnorodnych schorzeń dermatologicznych, charakteryzujących się obecnością na skórze zmian wypryskowych. Schorzenia te mogą mieć podłoże alergiczne, choć nie zawsze.

Pod słowem egzema często mamy na myśli schorzenia, takie jak:

wyprysk kontaktowy - mówiąc egzema - ma się na myśli najczęściej to schorzenie. W przypadku tej jednostki chorobowej, zmiany wypryskowe pojawiają się na skórze pod wpływem kontaktu z danym alergenem - na przykład metalami (takimi, jak kadm, czy chrom), ale również tworzywami sztucznymi, czy kosmetykami,
wyprysk potnicowy - zmiany wypryskowe mogą powstawać pod wpływem kontaktów z alergenami, ale przyczyną tego schorzenia może być również odpowiedź organizmu na grzybicę (zlokalizowaną w innym miejscu, niż zmiany wypryskowe),
wyprysk zawodowy - powstaje pod wpływem kontaktu z metalami, tworzywami sztucznymi, z którymi pacjent styka się zazwyczaj w miejscu pracy;
wyprysk łojotokowy - lokalizuje się w miejscach takich, jak owłosiona skóra głowy, twarz, okolice zauszne, a także okolice mostka i okolica międzyłopatkowa. Może być związany z łojotokiem, ale również infekcjami grzybiczymi czy zaburzeniami hormonalnymi,
atopowe zapalenie skóry (AZS) - jest to przewlekła, alergiczna dermatoza o nawrotowym charakterze, która ujawnia się typowo we wczesnym dzieciństwie. Myśląc o egzemie u dzieci - rodzice często mają na myśli również atopowe zapalenie skóry.

Egzema u dzieci - przyczyny

Przyczyny pojawienia się zmian wypryskowych na skórze dziecka to między innymi:

kosmetyki stosowane w celu pielęgnacji skóry dziecka (często te, które zawierają lanolinę),
środki antyseptyczne stosowane zewnętrznie,
niektóre stosowane miejscowo antybiotyki (np. neomycyna),
metale takie, jak chrom i nikiel (nikiel znajduje się często w guzikach, które mają bezpośredni kontakt ze skórą dziecka). Warto zwrócić uwagę również na kobalt i nikiel, które znajdują się w aparatach ortodontycznych. Reakcja alergiczna na te metale może być przyczyną wystąpienia zapalenia okołoustnego,
przewlekłe drażnienie - wyróżniamy tak zwane kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia. Może się ono rozwijać pod wpływem długotrwałego kontaktu skóry dziecka z substancjami drażniącymi takimi, jak mocz, kał, czy niektóre kosmetyki. Wyprysk kontaktowy z podrażnienia jest również często nazywany pieluszkowym zapaleniem skóry.

Należy mieć świadomość, że wyprysk z podrażnienia predysponuje do odpowiedzi alergicznej - a więc do alergicznego kontaktowego zapalenia skóry.

Dlaczego tak się dzieje? Przewlekłe drażnienie skóry prowadzi do uszkodzenia naturalnej bariery, a co za tym idzie - do łatwiejszego wnikania w głąb skóry różnego rodzaju alergenów.

Egzema u dzieci - objawy

Zmiany skórne o charakterze egzemy mają typowo postać wykwitów rumieniowych z towarzyszącym złuszczaniem. Czasami możemy mieć również do czynienia z obecnością grudek wysiękowych, pęcherzyków oraz nadżerek, czyli ubytków naskórka.

Ogniska te są słabo odgraniczone od otoczenia (czyli od zdrowej, niezmienionej chorobowo skóry). Zmianom skórnym może towarzyszyć uciążliwy świąd.

W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, zmiany mogą wystąpić w najróżniejszych lokalizacjach. W zależności od tego, w którym miejscu skóra miała kontakt z alergenem.

Zajęta może być między innymi:

owłosiona skóra głowy, twarz, np. w przypadku stosowania niektórych kosmetyków, farb do włosów,
tułów - w odpowiedzi na ubrania, metale znajdujące się w suwakach, guzikach,
szyja - w przypadku reakcji na substancje znajdujące się np. w szalikach, chustach, perfumach.

To tylko przykłady pewnych lokalizacji, zmiany skórne mogą wystąpić w każdym miejscu, mającym kontakt z substancją, będącą alergenem.

Egzema o podłożu alergicznym rozpoczyna się typowo w wieku 2-3 lat - wynika to z większego w tym okresie narażenia na alergeny, powodujące wystąpienie objawów.

Z kolei egzema z podrażnienia rozwija się niezależnie od wieku - ten typ kontaktowego zapalenia skóry nie ma podłoża alergicznego i nazywany jest często wypryskiem z podrażnienia.

Egzema u dzieci - diagnostyka

Obecność zmian skórnych, które odpowiadają kontaktowemu zapaleniu skóry nie jest wystarczająca do postawienia rozpoznania. Podstawą diagnostyki są testy płatkowe.

Test ten polega na umieszczeniu na bibułce określonych alergenów i przyklejeniu takiego płatka do skóry na 72 godziny. Wynik badania odczytuje się po 48 oraz 72 godzinach.

Z wynikiem dodatnim mamy do czynienia wtedy, gdy w miejscu kontaktu skóry z danym alergenem zaobserwujemy obecność odczynu - rumienia lub wyprysku.

Ważne jest również różnicowanie pomiędzy alergicznym i niealergicznym (z podrażnienia) kontaktowym zapaleniem skóry.

W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, obserwujemy nasilenie odczynu po usunięciu ze skóry bibułki z substancją badaną, co nie występuje w przypadku wyprysku z podrażnienia.

Co więcej, nasilenie odczynu w przypadku wyprysku z podrażnienia zależy od czasu ekspozycji na dany alergen oraz jego dawki - czego nie obserwujemy w przypadku wyprysku alergicznego.

Kolejną cechą różnicującą jest to, że odczyn w przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry przekracza zazwyczaj miejsce kontaktu z alergenem (większa powierzchnia skóry jest zajęta). Nie obserwujemy tego w przypadku wyprysku z podrażnienia.

Egzema u dzieci - leczenie

W przypadku kontaktowego zapalenia skóry (zarówno w postaci alergicznej, jak i niealergicznej) zastosowanie znajdują:

sterydy stosowane miejscowo,
maści z mocznikiem i kwasem salicylowym - stosuje się je w przypadku zmian skórnych o charakterze nasilonego rogowacenia, substancje te działają zmiękczająco i złuszczająco,
leki przeciwhistaminowe - pozwalają na opanowanie dokuczliwego świądu.

W przypadku egzemy u dzieci, sterydy miejscowe należy stosować z dużą ostrożnością, wyłącznie pod kontrolą lekarza i zgodnie z jego zaleceniami.

W sytuacji wyprysku z podrażnienia, występującego pod postacią pieluszkowego zapalenia skóry należy pamiętać o częstym zmienianiu pieluch oraz odpowiedniej pielęgnacji okolicy narządów płciowych (przede wszystkim o osuszaniu, a także delikatnym oczyszczaniu).

Należy unikać stosowania pieluch i pampersów wykonanych ze sztucznych materiałów.

Jeśli u naszego dziecka pojawiają się niepokojące nas zmiany skórne, to warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który zdecyduje, czy konieczna jest opieka specjalistyczna (dermatologiczna, a czasami także alergologiczna) i dalsza diagnostyka.

Czytaj też: Choroby skóry (dermatozy) - rodzaje

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?