Spis treści
Działanie i wskazania do stosowania adenozyny
Adenozyna bierze udział:
- w transporcie energii przez ATP i ADP,
- w przekazywaniu informacji genetycznych będąc składnikiem budulcowym RNA i DNA
- oraz w kontroli przekazywania impulsów nerwowych jako neuroprzekaźnik hamujący ośrodkowy układ nerwowy.
Związanie adenozyny z receptorem adenozyny ma wpływ na:
- kontrolę odczuwania bólu,
- regulację przepływu krwii przez mózg,
- sen i funkcje układu oddechowego,
- może działać immunosupresyjnie oraz immunostymulująco układ odpornościowy.
Adenozyna blokuje kanały wapniowe co wpływa na jej właściwości antyarytmiczne, rozszerzające naczynia krwionośne oraz działanie dromotropowe ujemne na węzeł przedsionkowo-komorowy (zmniejszające szybkości przewodzenia w mięśniu sercowym).
Wskazaniem do zastosowania adenozyny są więc:
- objawowy, napadowy częstoskurcz nadkomorowy,
- nawrotny częstoskurcz węzłowy,
- częstoskurcz nawrotny przedsionkowo-komorowy,
- zespół Wolffa-Parkinsona-White’a,
- diagnostyka różnicowa częstoskurczu nadkomorowego przebiegającego z szerokimi lub wąskimi zespołami QRS.
Adenozyna nie jest skuteczna w leczeniu trzepotania przedsionków, migotania przedsionków lub częstoskurczu komorowego.
Dawkowanie adenozyny
Adenozyna stosowana jest jako roztwór do wstrzykiwań wyłącznie w warunkach szpitalnych z intensywnym nadzorem medycznym, pod stałą kontrolą EKG. Dawkowanie polega na szybkim wstrzyknięciu dożylnym bezpośrednio do żyły lub przez cewnik żylny.
Dawka początkowa dla osoby dorosłej wynosi 3 mg, w przypadku braku efektu po 1-2 minutach podaje się dawkę 6 mg, maksymalna dawka po kolejnych 1-2 minutach bez efektu wynosi 12 mg.
U dzieci dawka początkowa wynosi 0,1 mg na kg masy ciała (maksymalnie 6 mg) i dawka może być zwiększana każdorazowo o 0,1 mg na kg masy ciała (maksymalnie do 12 mg).
W przypadku przedawkowanie niezbędne może okazać się podanie aminofiliny lub teofiliny.
Przeciwwskazania do stosowania i interakcje
Możemy podzielić przeciwwskazania na dwie grupy:
- bezwzględne
- oraz względne.
Do tych pierwszych należą:
- blok przedsionkowo-komorowy II stopnia i III stopnia,
- zespół chorej zatoki,
- migotanie przedsionków,
- trzepotanie przedsionków,
- obturacyjna choroba płuc (np. astma oskrzelowa),
- wydłużony odstęp QT,
- zespół WPW (fala delta w EKG).
Należy zachować również szczególną ostrożność w przypadku przeciwwskazań względnych (wymagających dodatkowych konsultacji ze specjalistą) takich jak:
- niewyrównana niewydolność mięśnia sercowego,
- niestabilna dławica piersiowa,
- bezdech senny,
- ciężkie nadciśnienie,
- prawo-lewy przeciek krwi.
Nie należy stosować adenozyny u osób w ciąży oraz karmiących piersią.
Nie należy podawać adenozyny u pacjentów przyjmujących dipirydamol. Istnieje możliwość wystąpienia interakcji również u pacjentów przyjmujących β-blokery i β-sympatykomimetyki.
Substancje takie jak kofeina, teofilina czy inne ksantyny osłabiają działanie adenozyny. Należy pamiętać że mogą one występować w diecie pacjenta (kawa, herbata, czekolada, cola).
Działania niepożądane adenozyny
Zastosowanie adenozyny wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Czas trwania objawów niepożądanych wynosi zazwyczaj nie więcej niż 1 minutę, ze względu na krótki czas połowicznego rozpadu adenozyny. Wyróżniamy wśród nich:
- zaczerwienienie twarzy,
- duszność,
- skurcz oskrzeli,
- hiperwentylacja,
- bóle w klatce piersiowej,
- nudności,
- zawroty głowy,
- poty,
- oszołomienie,
- bradykardia,
- asystolia,
- spadek ciśnienia.
