PRACOHOLIZM: objawy i leczenie. Test na pracoholizm

"Karoshi" to japoński termin oznaczający śmierć z przepracowania.

• Chory przychodzisz do pracy, chociaż masz świadomość, jakie to może mieć konsekwencje dla zdrowia.
• Na pytanie bliskich, kiedy wrócisz z pracy, zawsze odpowiadasz tak samo: "Nie wiem, ale późno".
• Nie masz czasu dla bliskich ani na realizowanie swoich pasji.
• Mimo że cały czas pracujesz, odczuwasz niezadowolenie z pracy.
• Przejmujesz się każdym popełnionym w pracy błędem.
• Z własnej woli rezygnujesz z urlopu.

Czytaj też: Karoshi, czyli śmierć z przepracowania

Pracoholizm jest uzależnieniem behawioralnym, które powoduje, że dana osoba odczuwa ciągłą wewnętrzną potrzebę pracy. Dla osoby cierpiącej na pracoholizm rodzina, dawne zainteresowania, a nawet fizjologiczne potrzeby, jak sen czy seks znajdują się dopiero na kolejnych miejscach w hierarchii ważności.

Tak jak inni urlopowicze osoba cierpiąca na pracoholizm leży na plaży, pływa, nawet bawi się z dzieckiem, ale duchem jest wciąż w pracy. O niej ciągle myśli i rozmawia. Pod byle pretekstem znika w pokoju hotelowym. Konferuje przez telefon służbowy, mailuje, pracuje nad projektem.

Nie potrafi bodaj na tydzień zapomnieć o firmie i cieszyć się wolnym czasem. Dlatego pracoholizm najłatwiej zaobserwować u kogoś lub u siebie na urlopie. Pracoholizm jest uzależnieniem behawioralnym, czyli związanym z koniecznością powtarzalnego wykonywania określonej czynności.

Czytaj też: Jak poradzić sobie z poczuciem odpowiedzialności za cały świat?

Pracoholizm: objawy

Jeśli zauważysz u siebie lub u bliskiej osoby poniższe zachowania, koniecznie weź dłuższy urlop. Być może uchroni cię on przed popadnięciem w pracoholizm lub uświadomi ci, że jesteś uzależniony od pracy i potrzebujesz leczenia.

Możesz cierpieć na pracoholizm, jeśli:

• Myślisz o pracy w wolnym czasie, np. w niedzielę.
• Masz cały czas włączoną służbową komórkę, ponieważ może być pilny telefon z firmy.
• Źle śpisz.
• Podczas weekendów pogarsza się twoje samopoczucie fizyczne i psychiczne, a poprawia się w poniedziałek.
• Nie zlecasz zadań innym, bo uważasz, że ty to zrobisz najlepiej.
• Podczas spotkań towarzyskich rozmawiasz tylko o pracy, inne tematy cię nudzą.

Pracoholizm: różnica między pracoholikiem a osobą, która lubi pracować

Entuzjasta pracy	Osoba cierpiąca na pracoholizm
Pracuje, bo chce.	Czuje psychiczny przymus pracy.
Jest bardzo zadowolony z pracy.	Ma niskie zadowolenie z pracy. Jej efekty nie satysfakcjonują go, zawsze uważa, że mogłyby być lepsze.
Rozgranicza życie prywatne od zawodowego i obu tym sferom poświęca dużo uwagi.	Więcej czasu poświęca życiu zawodowemu. Przedkłada je nad osobiste, którego zresztą czasami w ogóle nie ma.
Praca nie jest dla niego wyznacznikiem własnej wartości. Niepowodzenia w wykonywaniu powierzonych zadań złoszczą go, ale nie są przyczyną niskiej samooceny.	Praca daje mu poczucie własnej wartości. Jeśli nie uda mu się jej wykonać perfekcyjnie, powoduje to tak ogromny wzrost poziomu stresu i niezadowolenia z siebie, że konsekwencją tego jest niska samoocena.
Znajduje czas na odpoczynek. Nie przekracza 50 godzin pracy tygodniowo.	Pracuje więcej niż 50 godzin tygodniowo.

Pracoholizm: leczenie

Pracoholicy rzadko szukają pomocy u terapeutów - dzieje się tak w skrajnych sytuacjach, gdy zmusza ich do tego sytuacja zdrowotna bądź zaniepokojona rodzina. Najczęściej w leczeniu pracoholizmu stosuje się terapię poznawczo-behawioralną.

Jednym z jej elementów może być ustalenie wraz z psychoterapeutą planu dnia, w którym praca nie odgrywa głównej roli. Duży nacisk kładzie się na wyraźne rozgraniczenie czasu wolnego i tego przeznaczonego na sprawy zawodowe oraz określenia konkretnych godzin przeznaczonych na wykonywanie określonych czynności.

Osoba cierpiąca na pracoholizm podczas terapii uczy się również rozumienia i wyrażania swoich emocji, kształtuje swoją zdolność kontroli i uczy się pełnej samoakceptacji, nieuzależnionej od wyników pracy.

Uważaj na złe nawyki w pracy!

Test na pracoholizm

Poniżej prezentujemy test, którego rozwiązanie pomoże ci określić, czy to, z czym się mierzysz, jest już uzależnieniem, czyli pracoholizmem, czy szczęśliwie nie doszedłeś (jeszcze) do tego etapu.

Na każde z pytań masz do wyboru trzy odpowiedzi: "nigdy", "czasem", "zawsze". Zapisz sobie każdą z nich, a następnie zsumuj wyniki.

1. Sprawiam wrażenie osoby, która cały czas się spieszy i na nic nie ma wystarczająco dużo czasu.2. W przeciwieństwie do moich współpracowników, nie lubię wychodzić z pracy o czasie, wolę dokończyć wykonywane zadanie, nawet jeśli będzie to oznaczało zostanie w pracy po godzinach.3. Nawet gdy jestem w domu, myślę o pracy. Nie potrafię się skupić na zabawie z dziećmi, przygotowywaniu posiłku. Towarzyszy mi napięcie, poczucie konieczności kontynuowania projektu zawodowego w domu.4. Pracuję w domu, nawet jeśli nikt tego ode mnie nie wymaga – czuję wręcz poczucie winy, gdy nie sprawdzam co jakiś czas skrzynki mailowej itp.5. Nie umiem się rozluźnić po pracy.6. Więcej myśli poświęcam kwestiom zawodowym niż rodzinnym – w weekend chętniej pracuję niż biorę udział w uroczystościach rodzinnych.7. Denerwuję się, jeśli w pracy inni nie przykładają tak wielkiej wagi do wypełniania zawodowych obowiązków jak ja.8. Wolę wykonywać pracę samodzielnie niż czekać na pomoc drugiej osoby.9. Denerwuję się, jeśli osoba, z którą współpracuje nie wypełnia szybko swoich obowiązków, a nawet zapomina o swoich zobowiązaniach.10. Sam stawiam się pod presją czasu, gdy mam do wykonania zadanie w pracy.11. Nie poświęcam zbyt dużo czasu na jedzenie i picie – w pracy jem, co mam pod ręką, co nie zawsze jest zdrowe. Zazwyczaj jem i pracuję w jednym czasie.12. Ważniejsze jest dla mnie planowanie, wyznaczanie zawodowych celów niż skupianie się na tym, co dzieje się w danej chwili.13. Każda popełniona w pracy pomyłka bardzo mnie przygnębia.14. Jestem zdezorientowany, gdy znajduję się w sytuacji, nad którą nie mam kontroli. Dużo czasu zajmuje mi poskromienie nerwów, zastanowienie się, co czynić dalej.15. Nie lubię, gdy ktoś mi przerywa pracę – bardzo się wtedy irytuję.

Czytaj też: Kim jest pracoholik? Jak sobie radzi na urlopie?

Wyniki

Większość odpowiedzi "zawsze"

Najprawdopodobniej jesteś uzależniony od pracy. Zapewne sam zauważasz, że - jeśli masz rodzinę - twoje małżeństwo nie przeżywa teraz najlepszego okresu, nie spędzasz z dziećmi dużo czasu, a jeśli już to robisz - zazwyczaj towarzyszy temu nerwowość. Jeśli jesteś singlem - nie chcesz tracić czasu na poszukiwania partnera.

Pracoholizm szkodzi nie tylko twojemu zdrowiu fizycznemu (brak czasu na ruch, zbyt długie wykonywanie tej samej pracy), ale i psychicznemu - skutki stresu to między innymi osłabienie układu odpornościowego, zaostrzenie reumatoidalnego zapalenia stawów, cukrzycy, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Przeanalizuj dokładnie powyższe pytania i swoje odpowiedzi i zastanów się, co samodzielnie możesz zmienić. W przypadku pracoholizmu, czyli uzależnienia, najlepszym rozwiązaniem będzie skorzystanie z pomocy psychoterapeuty - nie obawiaj się oceny, specjalista współpracował już z wieloma pacjentami, a jego zadaniem nie jest krytyka, a pomoc.

Większość odpowiedzi "czasem"

Twoja uwaga zbyt skupia się na pracy - zwłaszcza w porównaniu z czasem, jaki poświęcasz rodzinie czy na rozwój swojego hobby. To jeszcze nie pracoholizm, ale jeśli nie zaczniesz więcej czasu poświęcać swoim relacjom z bliskimi, tak może się to skończyć. Spróbuj ograniczyć czas poświęcony na pracę na rzecz odpoczynku, chwil z rodziną.

Większość odpowiedzi "nigdy"

Najprawdopodobniej pracoholizm ciebie nie dotyczy - umiesz rozgraniczać życie zawodowe i prywatne, utrzymując między nimi zdrowe proporcje. Oby tak dalej!

Pamiętaj, że poniższy test na pracoholizm ma jedynie charakter doradczy i nie zastąpi wizyty u psychologa.

miesięcznik "Zdrowie"