Rak kolczystokomórkowy - przyczyny powstawania i czynniki ryzyka

Rak kolczystokomórkowy (płaskonabłonkowy) jest grupą nowotwór o dużej złośliwości. Może on dotykać różnych narządów np. skóry, tarczycy, przełyku, a ich wspólną cechą jest to, że powstają z komórek nabłonkowych. Stosunek śmiertelności raka kolczystokomórkowego nie zmienia się w ciągu ostatnich dziesięciu lat mimo postępu w jego diagnostyce i leczeniu. Jak powstaje rak kolczystokomórkowy i jakie są czynniki ryzyka?

Rak kolczystokomórkowy, inaczej płaskonabłonkowy (w skrócie SCC, ang. squamous cell carcinoma) jest nowotworem złośliwym powstającym z komórek nabłonkowym zlokalizowanych w różnych narządach w tym skórze, ustach, przełyku, pęcherzu moczowym, prostacie, płuca, pochwie i szyjce macicy. Spośród wszystkich raków kolczystokomórkowy najczęściej występują:

• nieczerniakowy rak skóry
• raki głowy i szyi
• rak przełyku
• niedrobnokomórkowy rak płuc

Rak kolczystokomórkowy jest najczęstszym nowotworem zdolnym do tworzenia przerzutów, co jest oznaką jego wysokiej złośliwości.

Spis treści

1. Rak kolczystokomórkowy – jak powstaje?
2. Rak kolczystokomórkowy – czynniki ryzyka
3. Rak kolczystokomórkowy – śmiertelność

Rak kolczystokomórkowy – jak powstaje?

Proces powstawania raka kolczystokomórkowego jest wieloetapowy i obejmuje nagromadzenie wielu zmian genetycznych, czyli mutacji np. w genach kodujących takie białka jak p53, EGFR, VEGF, SOX2, BCL-2.

Ich następstwem jest aktywacja genów kodujących onkogeny i antyonkogeny (supresory nowotworowe) oraz niekontrolowany wzrost komórek nowotworowych.

Warto podkreślić, że mimo wieloletnich badań molekularnych dokładny mechanizm powstawania raka kolczystokomórkowego nie został wyjaśniony.

Mutacje pojawiają się zarówno z powodu pewnych wrodzonych predyspozycji, jak i czynników środowiskowych.

Rak kolczystokomórkowy – czynniki ryzyka

Częstość występowania raka kolczystokomórkowego w zależności od lokalizacji narządowej wykazuje znaczną zmienność.

Do opisanych czynników wpływających na ryzyko powstawania raka kolczystokomórkowego wymienia się:

• spożycie alkoholu np. w niedrobnokomórkowym raku płuca
• czynniki żywieniowe np. w płaskonabłonkowym raku przełyku stosowanie diety bogatej w skrobię oraz ubogie owoce i warzywa zwiększa jego ryzyko
• higienę jamy ustnej np. w płaskonabłonkowym raku głowy i szyi
• ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe np. w raku kolczystokomórkowym skóry
• narażenie na czynniki zawodowe np. włókna tekstylne
• gaz radonowy
• azbest
• zakażenia wirusami brodawczaka (HPV), wirusem Epstein-Barr (EBV), wirusem JC (JCV)
• chorobę refluksową
• zespół Plummera-Vinsona
• pochodzenie etniczne np. u Afroamerykanów występuje wyższe ryzyko raka płaskonabłonkowego głowy i szyi

Rak kolczystokomórkowy – śmiertelność

Pomimo postępu w metodach diagnozowania i leczenia raka kolczystokomórkowego wskaźniki śmiertelności u chorych nie poprawił się znacząco w ciągu ostatnich dziesięcioleci.

Wynika to z faktu braku wiarygodnych i wczesnych markerów diagnostycznych oraz ograniczonej liczby celowanych strategii terapeutycznych.

Czytaj też:

• Rak i geny. Nowotwory dziedziczne. Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka
• Klasyfikacja nowotworów
• Stany przedrakowe w jamie ustnej, przełyku, żołądku i jelicie grubym

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, konsultant ds. żywienia i stylu życia