BETA-KAROTEN nie tylko na opalanie. Działanie beta-karotenu

2017-07-03 11:56

Beta-karoten, czyli prowitamina A, to związek, który nie tylko przyśpiesza opalanie. Beta-karoten zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku, wzmacnia odporność, a także wspomaga leczenie trądziku i opóźnia pojawianie się zmarszczek. Sprawdź, jakie działanie ma beta-karoten i w jakich produktach można go znaleźć.

BETA-KAROTEN nie tylko na opalanie. Działanie beta-karotenu
Autor: Thinkstockphotos.com BETA-KAROTEN nie tylko na opalanie. Działanie beta-karotenu

Spis treści

  1. Beta-karoten a opalanie
  2. Beta-karoten a rak płuc i inne nowotwory
  3. Beta-karoten może zapobiec chorobom serca
  4. Beta-karoten wspomaga funkcjonowanie wzroku
  5. Beta-karoten - gdzie występuje? Źródła beta-karotenu w żywności
  6. Beta-karoten - zastosowanie w kosmetyce

Beta-karoten to związek należący do grupy karotenoidów (pomarańczowych, czerwonych i żółtych barwników roślinnych), który spełnia bardzo ważną funkcję w organizmie. Beta-karoten jest bowiem prowitaminą witaminy A, czyli substancją, z której organizm człowieka (przy pomocy enzymów wątrobowych i nienasyconych kwasów tłuszczowych, które są niezbędne do wchłaniania beta-karotenu) wytwarza witaminę A.

Beta-karoten a opalanie

Beta-karoten najbardziej słynie z tego, że wspomaga opalanie. Część tego roślinnego barwnika jest magazynowana w skórze, dzięki czemu można dłużej cieszyć się muśniętą słońcem skórą. Ponadto beta-karoten jest dodatkowym "filtrem przeciwsłonecznym", który zmniejsza wrażliwość na promieniowanie UV, a tym samym ryzyko poparzenia skóry (nie oznacza to jednak, że można nim zastąpić krem z filtrem przeciwsłonecznym!). Poza tym prowitamina A chroni przed powstawaniem plam i przebarwień skóry, będących często skutkiem opalania. W związku z tym zaleca się picie świeżo wyciśniętego soku marchwiowego (który jest jednym z najbogatszych źródeł beta-karotenu) 2-3 razy w tygodniu, co najmniej na 14 dni przed rozpoczęciem kąpieli słonczych.

Beta-karoten a rak płuc i inne nowotwory

Beta-karoten - podobnie jak wszystkie karotenoidy - jest przeciwutleniaczem, co oznacza, że hamuje szkodliwe procesy oksydacyjne, a co za tym idzie - może zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych. Dowiedziono, że spożycie karotenoidów może obniżyć występowanie takich nowotworów, jak: rak jamy ustnej, krtani, przełyku i pęcherza moczowego. Niektórzy naukowcy przekonywali, że beta-karoten może uchronić także przed rakiem płuc, dlatego zaproponowali, aby palacze zażywali go w podwyższonych dawkach. Jednak później okazało się, że zwiększone spożycie beta-karotenu przez osoby palące papierosy może zwiększyć (ale tylko minimalnie), a nie zmniejszyć ryzyko rozwoju raka płuc. Tak wynika z badań, które zostały opublikowane w "The New England Journal of Medicine". W związku z tym suplementacja beta-karotenu nie jest zalecana palaczom. To dlatego na opakowaniach preparatów z prowitaminą A można znaleźć ostrzeżenie: „Osoby palące papierosy przed zastosowaniem preparatów z beta-karotenem powinny skonsultować się z lekarzem”.

Ważne

Należy uważać z ilością spożywanego beta-karotenu. Przy długotrwałym zażywaniu zwiększonych dawek skóra może lekko zżółknąć (tzw. karotenodermia lub żółtaczka marchwiowa nieszkodliwa). Na szczęście jest to proces odwracalny - wystarczy tylko odstawić preparaty zwierające prowitaminę A.

Beta-karoten może zapobiec chorobom serca

Beta-karoten obniża poziom złego cholesterolu. Tym samym zapobiega odkładaniu się złogów cholesterolowych w ścianach tętnic, a co za tym idzie - zapobiega miażdżycy, a dalej chorobom serca, takim jak zawał czy udar mózgu. Zostało to udowodnione naukowo. Według Waltera Willett'a - profesora w katedrze Epidemiologii i Żywienia Uniwersytetu Harvarda - jedna marchewka dziennie (która jest skarbnicą beta-karotenu) obniża poziom złego cholesterolu do tego stopnia, że zmniejsza ryzyko zawału o 30 proc. a udaru mózgu o 70 proc.

Beta-karoten wspomaga funkcjonowanie wzroku

Beta-karoten zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku, zwłaszcza o zmierzchu. Witamina A, w którą jest przekształcany beta-karoten, jest składnikiem barwnika wzrokowego występującego w siatkówce oka, pozwalającego widzieć w półmroku.

Ponadto beta-karoten zmniejsza ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, która jest główną przyczyną utraty wzroku w starszym wieku. Udowodniono również, że może hamować rozwój kseroftalmii (zespół suchego oka) oraz zapobiegać uszkodzeniu soczewki i powstaniu zaćmy.

Beta-karoten - gdzie występuje? Źródła beta-karotenu w żywności

Beta-karoten występuje nie tylko w marchewce. Można go znaleźć także w innych pomarańczowych, a także żółtych i czerwonych warzywach i owocach, takich jak: dynia, brzoskwinie, morele, pomidory, papryka, pomarańcze, a nawet w zielonych warzywach, m.in. w brokułach, fasolce szparagowej, szpinaku, sałacie, w których barwę karotenu zdominował zielony barwnik - chlorofil.

warzywa zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu owoce zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu
marchew 9938 morele suszone 7842
jarmuż 5350 morele 1523
pietruszka, liście 4510 melon 1100
szpinak 4243 śliwki z pestką, suszone 925
boćwina 4020 brzoskwinia 595
szczaw 3848 śliwki 295
szczypiorek 3400 wiśnie 240
dynia 2974 arbuz 230
koper ogrodowy 2100 agrest 160
cykoria 1586 pomarańcza 114
sałata 1153 nektarynka 103
brokuły 920 mandarynki 97
sery podpuszczkowe i dojrzewające zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu
Ser, rokpol pełnotłusty 391
Ser, cheddar pełnotłusty 286
Ser, tylżycki pełnotłusty 262
Ser, ementaler pełnotłusty 223
Ser, brie pełnotłusty 122
Ser, salami pełnotłusty 215
Ser, gouda tłusty 207
Ser, edamski tłusty 201
Ser, tylżycki tłusty 195
Ser, myśliwski pełnotłusty 161
Ser, parmezan 107
Ser, camembert pełnotłusty 99
Ser typu „Feta" 60
mięso zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu produkty mleczne i jaja zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu
wątroba wołowa 950 śmietanka kremowa, 30% tłuszczu 187
kiszka pasztetowa 394 serek typu „Fromage”, naturalny 174
wątroba cielęca 160 mleko pełne, w proszku 149
wątróbka z kurczaka 21 mleko UHT, 3,2% tłuszczu 26
wątroba wieprzowa 11 jogurt naturalny, 2% tłuszczu 13
nerki wieprzowe 8 żółtko jaja kurzego 29
orzechy zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu nasiona i ziarna zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu tłuszcze zawartość beta-karotenu mg/100 g produktu
orzechy pistacjowe 140 dynia, pestki 228 masło ekstra 380
orzechy włoskie 48 słonecznik, nasiona 30 nabiałowy tłuszcz do smarowania (dawniej masło śmietankowe) 336
orzechy laskowe 30 kakao 16%, proszek 12 tłuszcz mieszany roślinno-zwierzęcy, 60% tłuszczu 278
Polecamy
jesz co lubisz zbilansowana dieta

Autor: Time S.A

Skorzystaj z wygodnych diet online Poradnika Zdrowie opracowanych także dla osób zmagających się z niedoborami witamin i mikroelementów. Precyzyjnie dobrany plan dietetyczny odpowie na Twoje indywidualne potrzeby żywieniowe. Dzięki nim odzyskasz zdrowie i poprawisz swoje samopoczucie. Diety te są opracowane zgodnie z najnowszymi zaleceniami i standardami instytutów naukowo-badawczych.

Ważne

Beta-karoten w ciąży

Beta-karoten jest prekursorem witaminy A, której nadmiar w ciąży może się przyczynić do rozwoju wad płodu. W związku z tym wiele przyszłych mam zadaje sobie pytanie, czy mogą przyjmować beta-karoten bez obaw o zdrowie dziecka.

Organizm przetwarza beta-karoten w witaminę A w takiej ilości, jakiej w danym momencie potrzebuje, nie prowadząc do groźnych nadmiarów tego związku. Dlatego przedawkowanie beta-karotenu nie prowadzi do przedawkowania witaminy A. Spożywanie więc w ciąży produktów bogatych w beta-karoten nie jest groźne dla rozwoju dziecka. Co więcej, jest jak najbardziej wskazane, ponieważ w tym czasie zwiększa się zapotrzebowanie na ten składnik.

Jednak przed zastosowaniem preparatów witaminowych zawierających beta-karoten (podobnie jak wszystkich innych leków i suplementów diety), należy skonsultować się z lekarzem.

Zdaniem eksperta
dr n. med. Barbara Grzechocińska, ginekolog położnik, adiunkt I Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii WUM

Beta karoten w ciąży

Witam, Jestem w 4-5 tygodniu ciąży. Wiem, ze należy uważać z witamina A w ciąży, bo możne powodować wady płodu. Od miesiąca pije na czczo codziennie 2 szklanki świeżo wyciśniętego soku warzywno owocowego (marchew, jarmuż, jabłka, seler). Myślałam, ze beta karoten, czyli prowitamina A jest bezpieczny, ze jedząc kolorowe warzywa zawierające karotenoidy nie zatrujemy się gdyż organizm produkuje witaminę A z beta-karotenu w takiej ilości jaka jest w danym momencie potrzebna, a reszta jest wydalana. Jednak natknęłam się na opinie, ze należny ograniczyć spożycie marchwi w I trymestrze, gdyż może zagrozić rozwojowi płodu. Bardzo się martwię, czy nie zrobiłam krzywdy zarodkowi. Bardzo proszę o odpowiedz i rozwianie moich wątpliwości.

dr n. med. Barbara Grzechocińska, ginekolog, położnik: Według mojej wiedzy, to Pani ma rację. Beta karoten jest przekształcany w wątrobie w witaminę A w takiej ilości, jaką organizm potrzebuje. Jedząc warzywa nie ma możliwości przedawkowania witaminy A. W ciąży wzrasta zapotrzebowanie między innymi na beta karoten, który ma wiele korzystnych działań, między innymi wzmacnia układ immunologiczny i jest antyutleniaczem.

Beta-karoten - zastosowanie w kosmetyce

Beta-karoten ma właściwości odmładzające, gdyż pobudza produkcję włókien kolagenowych, których ubytek powoduje powstawanie zmarszczek. Ponadto odbudowuje już te zniszczone włókna. Ponadto chroni przed fotostarzeniem się skóry, czyli przedwczesnym starzeniem się skóry (a także defektom i uszkodzeniom) spowodowanym negatywnym wpływem promieniowania słonecznego.

Beta-karoten wspomaga także pielęgnację cery trądzikowej, gdyż normalizuje pracę gruczołów łojowych, a co za tym idzie - zmniejsza ryzyko pojawienia się wyprysków.

Prowitaminę A można stosować także w celu pielęgnacji skóry głowy i włosów (łojotok, łysienie plackowate).