Wymienniki węglowodanowe: tabela pomoże ułożyć dietę

2018-07-31 14:31

Wymiennik węglowodanowy (WW) to norma żywieniowa, która powstała specjalnie dla osób chorych na cukrzycę. Wymiennik węglowodanowy pozwala na ustalenie, ile w danym posiłku znajduje się węglowodanów przyswajalnych, a następnie dostosowanie do nich dawek insuliny. Przedstawiamy tabelę wymienników węglowodanowych, dzięki której ułożenie diety dla diabetyka będzie dużo łatwiejsze.    

Wymienniki węglowodanowe: tabela pomoże ułożyć dietę
Autor: Thinkstockphotos.com Wymienniki węglowodanowe: tabela pomoże ułożyć dietę

Spis treści

  1. Węglowodany przyswajalne - czym są?
  2. Węglowodany a dieta diabetyka
  3. Wymienniki węglowodanowe - jak je obliczyć?
  4. Wymienniki węglowodanowe - pomocna tabela

1 wymiennik węglowodanowy (WW) to taka ilość produktu wyrażona w gramach, która zawiera 10 gramów tzw. węglowodanów przyswajalnych. Dawniej, na wymiennik węglowodanowy mówiono: jednostka chlebowa. Nazwa ta wzięła się od mąki, która jest głównym składnikiem pieczywa i jednocześnie jednym ze źródeł węglowodanów.

Wymienniki węglowodanowe to miara przydatna przede wszystkim osobom chorym na cukrzycę typu 1 tzw. insulinozależną i cukrzycę typu 2, jeśli jej leczenie wymaga przyjmowania insuliny. Podczas insulinoterapii konieczne bowiem jest zbilansowanie ilości spożywanych węglowodanów z dawkami insuliny. Odpowiednio dobrane wymienniki węglowodanowe:

  • umożliwiają kontrolę spożycia węglowodanów w diecie diabetyka,
  • zapobiegają wahaniom glikemii - minimalizują ryzyko wystąpienia przecukrzeń (hiperglikemii) i niedocukrzeń (hipoglikemii),
  • pozwalają przewidzieć poziom cukru we krwi,
  • ułatwiają urozmaicenie jadłospisu,
  • pomagają zachować prawidłową masę ciała (nie dopuszczają do powstania nadwagi i otyłości).

Czytaj też: Insulina - rodzaje, działanie i sposób podawania

Węglowodany przyswajalne - czym są?

Węglowodany (nazywane są też cukrami) to obok białek i tłuszczów najważniejsza grupa składników pokarmowych. Znajdują się w produktach pochodzenia roślinnego (warzywach, owocach, kaszach, mące), a także w mleku i jego przetworach, np. twarogach, kefirach, jogurtach (poza masłem).

Mimo naukowych sporów o prawidłowy model żywienia człowieka, węglowodany są nam niezbędne. Po pierwsze wytworzona z nich glukoza jest jedynym źródłem energii dla mózgu (tłuszcz nie może pełnić tej funkcji), stanowi ważny budulec tkanek i komórek nerwowych, współdecyduje o odrębności organizmu, np. o grupie krwi. Po drugie w produktach węglowodanowych znajdują się również inne niezbędne do życia substancje, choćby bogactwo witamin, jakich nie znajdziemy w mięsie. Po trzecie do grupy węglowodanów należy także błonnik, który wprawdzie jest pozbawiony wartości odżywczych, ale pomaga usuwać toksyny i sprzyja prawidłowej pracy jelit.

Węglowodany przyswajalne to ilość węglowodanów w danym produkcie, po odjęciu od nich błonnika pokarmowego, który nie jest trawiony i wchłaniany przez organizm, a więc nie dostarcza energii. Definicję węglowodanów przyswajalnych obrazuje proste równanie:

węglowodany ogółem - błonnik pokarmowy = węglowodany przyswajalne

Polecamy
jesz co lubisz cukrzyca

Autor: Time S.A

Dieta cukrzycowa nie musi oznaczać wyrzeczeń! Skorzystaj z JeszCoLubisz - innowacyjnego systemu dietetycznego Poradnika Zdrowie. Ciesz się indywidualnie dobranym planem i stałą opieką dietetyka. Jedz to, co lubisz, pomagaj organizmowi w chorobie, wyglądaj i czuj się lepiej.

Warto wiedzieć

WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca, aby węglowodany pokryły co najmniej 55 proc. dziennego zapotrzebowania na energię. Kobieta w średnim wieku, prowadząca umiarkowanie aktywny tryb życia potrzebuje ok. 2000 kcal dziennie, zatem węglowodany powinny jej dostarczyć ok. 1100 kcal. Źródłem tych węglowodanów powinny być przede wszystkim warzywa (w tym rośliny strączkowe) oraz produkty zbożowe z pełnego przemiału, czyli z błonnikiem oraz witaminami i minerałami zgromadzonymi tuż pod skórką i w zarodku ziarna.

Węglowodany a dieta diabetyka

Niektóre węglowodany organizm bardzo szybko przekształca w glukozę. Jeśli taka jednorazowa duża dawka glukozy z jakiegoś powodu nie zostanie wykorzystana jako źródło energii, pozostaje we krwi i uszkadza narządy wewnętrzne. Właśnie tak dzieje się w przypadku chorych na cukrzycę. Niebezpieczne jest również to, że po zjedzeniu szybko wchłaniających się węglowodanów poziom cukru we krwi gwałtownie rośnie i dość szybko spada. Te wahania u osób chorych na cukrzycę grożą zasłabnięciem, a nawet śpiączką. Dlatego nie jest wszystko jedno, jakie węglowodany pacjent spożywa. Gdy zje kromkę chleba posmarowaną miodem, jego organizm otrzyma 40 g szybko wchłanialnych węglowodanów, co odpowiada 40 g czystego cukru. Tyle samo dałby mu obiad złożony z filetu z piersi indyka, 2 średnich ziemniaków i 20 dag fasolki szparagowej.

Czytaj też: Dieta cukrzycowa zgodna z zasadami zdrowego odżywiania

Wymienniki węglowodanowe - jak je obliczyć?

Edukację żywieniową diabetyków, u których niedawno zdiagnozowano cukrzycę wymagającą leczenia insuliną rozpoczyna się od definicji wymiennika węglowodanowego i nauki prawidłowego przeliczenia produktów spożywczych na WW. Ta umiejętność pozwala chorym na precyzyjnie dobieranie dawek insuliny do posiłków.

Aby oszacować wartość wymienników węglowodanowych w 1 porcji danego produktu musisz znać jego gramaturę i wiedzieć ile węglowodanów zawiera 100 g tego produktu. Tę pierwszą wartość sprawdzisz na wadze, a tę drugą na opakowaniu produktu gotowego lub w specjalnych tabelach informacyjnych. Przedstawiamy przykładowe wyliczenie wymiennika węglowodanowego.

Zawartość wymienników węglowodanowych w produkcie można już sprawdzić na specjalnych wagach. Kładziesz produkt na wadze i wpisujesz jego kod lub nazwę, a urządzenie samo oblicza wartość WW.

1 kromka chleba żytniego o wadze 31 g 100 g chleba ma 58 g węglowodanów zatem w 31 g chleba znajduje się 18 g węglowodanów 18 g to 1,8 WW (dzielimy przez 10)

Ważne

Ilość wymienników węglowodanowych w diecie ustala dietetyk dla każdego pacjenta indywidualnie, po analizie takich parametrów jak: płeć, wiek, aktywność fizyczna, poziom glikemii i zapotrzebowanie energetyczne. Dopiero po ustaleniu ilości wymienników można rozłożyć je na poszczególne posiłki spożywane w ciągu dnia.

Wymienniki węglowodanowe - pomocna tabela

Umiejętne stosowanie wymienników węglowodanowych jest uciążliwe. Zwłaszcza na pierwszych etapach wprowadzania nowego sposobu odżywiania. Dlatego też tabele wymienników węglowodanowych podstawowych produktów spożywczych są powszechnie dostępne dla pacjentów np. w poradniach diabetologicznych. Tabele te są bardzo szczegółowe. Znajdują się w nich produkty podzielone na grupy żywieniowe. Produkty można bowiem wymieniać tylko w obszarze tej samej grupy, np. owoc za owoc, albo pieczywo za pieczywo itd.

Aby ułatwić tworzenie nowej diety dostosowanej do aktualnego poziomu glikemii, przedstawiamy tabelę z przykładowymi wymiennikami.

To ci się przyda
PRODUKT ILOŚĆ KALORIE WW
OWOCE
Arbuz 100 g 19 0,4
Banan (1 szt.) 180 g 108 2,7
Czarna porzeczka (szklanka) 112 g 52 1,6
Grejpfrut (1/2 szt.) 150 g 35 1
Gruszka (1 szt) 150 g 62 1,6
Jabłko (1 szt.) 150 g 51 1,3
Morele suszone (3 szt.) 24 g 68 1,8
Pomarańcze (1 szt.) 200 g 64 1,6
Rodzynki suszone (1/4 szklanki) 75 g 208 5,3
Śliwki suszone (6 szt.) 30 g 68 1,8
Truskawki (10 szt.) 140 g 38 1
Mandarynki (2 szt.) 100 g 32 0,8
Kiwi (1 szt.) 88 g 42 1
Maliny 100 g 29 1,2
Winogrona 100 g 68 1,7
PRODUKT ILOŚĆ KALORIE WW
WARZYWA
Brokuły 100 g 16 0,3
Brukselka 100 g 28 0,7
Burak 100 g 28 0,7
Cebula 100 g 27 0,6
Fasola biała (suche ziarno) 50 g 144 3,1
Fasola szparagowa 100 g 24 0,7
Groszek zielony 50 g 32 0,8
Kalafior 100 g 14 0,3
Kapusta biała 100 g 24 0,6
Kapusta kiszona 100 g 11 0,3
Kukurydza gotowana (kolba) 250 g 145 3,1
Kukurydza w puszce 100 g 23 0,2
Marchew 100 g 20 0,6
Papryka konserwowa 100 g 30 0,5
Pomidor 100 g 15 0,4
Szparagi (6 szt.) 100 g 59 1,2
Szpinak 100 g 13 0,2
Por (1 szt.) 124 g 17 0,4
Sałata (średnia główka) 200 g 20 0,4
Zielony ogórek 100 g 10 0,2
Ziemniak 100 g 60 1,4
PRODUKT ILOŚĆ KALORIE WW
SŁODYCZE I PRZEKĄSKI
Baton Snickers (1 szt.) 60 g 298 3,2
Chipsy (10 szt) 45 g 242 2,4
Dżem wysokosłodzony 20 g 50 1,3
Dżem niskosłodzony 20 g 31 0,8
Galaretka owocowa (1/2 szklanki) 100 g 70 1,5
Herbatniki (1 szt.) 10 g 44 0,8
Karmelki (5 szt.) 20 g 80 2
Miód naturalny 20 g 65 1,6
Pączek (1 szt.) 50 g 189 2,6
Pierniki czekoladowe (3 szt.) 50 g 189 3,5
Orzechy laskowe 100 g 646 1,5
Orzechy włoskie 100 g 651 1,8
PRODUKT ILOŚĆ KALORIE WW
ZUPY
Grochowa 250 g 188 2,2
Kapuśniak 250 g 58 0,4
Krupnik 250 g 110 1,9
Ogórkowa 250 g 108 1,2
Pomidorowa z makaronem 250 g 90 0,8
Rosół z drobiu 250 g 72 1,5
Żurek z ziemniakami 250 g 320 5,6
PRODUKT ILOŚĆ KALORIE WW
NAPOJE
Cola, oranżada 250 ml 105 2,6
Kakao na mleku 250 ml 163 2,1
Sok jabłkowy 120 ml 50 1,2
Sok pomidorowy 120 ml 16 0,3
PRODUKT ILOŚĆ KALORIE WW
NABIAŁ
Jogurt naturalny 2 proc. tłuszczu 250 ml 150 1,6
Jogurt z owocami 250 ml 150 2,1
Mleko kwaszone 2 proc. tłuszczu 250 ml 128 1,2
Serek topiony 100 g 299 0,1
Serek twarogowy 100 g 99 0,4
Ser żółty (plaster) 20 g 58 0
Śmietana 12 proc. tłuszczu 100 g 133 0,4
    PRODUKT ILOŚĆ KALORIE WW
    PRZETWORY ZBOŻOWE
    Chleb pszenny (kromka) 40 g 100 2,2
    Chleb żytni (kromka) 40 g 96 2,3
    Kasza jęczmienna 22 g 28 0,5
    Naleśniki 100 g 239 4,1
    Makaron 2-jajeczny 50 g 53 1
    Mąka pszenna 30 g 103 2,3
    Otręby pszenne 30 g 56 1,9
    Płatki kukurydziane 20 g 73 1,7
    Płatki owsiane 26 g 95 1,8
    Pumpernikiel (kromka) 50 g 126 2,9
    Paluszki słone 100 g 385 7,5
    Pieczywo chrupkie (kromka) 8 g 28 0,6
    Ryż 20 g 27 0,6
    PRODUKTY ILOŚĆ KALORIE WW
    ALKOHOL
    Likier 25 g 66 0,8
    Piwo jasne 0,5 l 245 1,9
    Wino wytrawne 100 g 65 0
    Wódka czysta 40 g 88 0