Układ przedsionkowy - szósty zmysł. Zawroty głowy to nie jedyny objaw jego zaburzenia

Układ przedsionkowy zwany zmysłem równowagi, to pierwszy układ sensoryczny, który w pełni rozwija się już w życiu płodowym. Dostarcza organizmowi informacje dotyczące pozycji ciała. Dzięki zmysłowi równowagi rozróżniamy stronę prawą od lewej i górę od dołu.

Spis treści

1. Układ przedsionkowy – szósty zmysł
2. Niedojrzały układ przedsionkowy u dzieci
3. Przyczyny zaburzeń układu przedsionkowego
4. Diagnostyka układu równowagi
5. Stymulacja układu przedsionkowego u dzieci

Układ przedsionkowy znajduje się w uchu środkowym człowieka - w błędniku. Już w życiu płodowym osiąga w pełni dojrzałą formę. Zmysł równowagi umożliwia ustalenie kierunku, pochylenie głowy i całego ciała. Dzięki niemu potrafimy koordynować ruchy i balansować ciałem. Informuje nas o ruchu liniowym, obrotowym oraz wibracji. Układ przedsionkowy ma ogromne znaczenie dla rozwoju człowieka – bierze udział w utrzymaniu właściwej postawy ciała i odpowiedniego napięcia mięśniowego.

Układ przedsionkowy – szósty zmysł

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że szóstym zmysłem nie jest intuicja, a właśnie układ przedsionkowy. Zmysł równowagi już od samego początku jest intensywnie ćwiczony przez dziecko, nawet w życiu płodowym. Dzięki niemu płód orientuje się w jakim jest położeniu – obracając się w ostatnich tygodniach ciąży może zmienić swoją pozycję – główką do dołu. Właśnie w takiej pozycji noworodki najczęściej przychodzą na świat.

Układ przedsionkowy jest odpowiedzialny za:

• kontrolowanie ruchów,
• równowagę,
• utrzymanie pola widzenia podczas obrotów głowy,
• napięcie mięśniowe,
• postawę ciała,
• obustronną koordynację,
• orientację położenia ciała,
• wpływa na rozwój mowy.

W skład układu przedsionkowego wchodzą trzy kanały półkoliste, woreczek oraz łagiewka.

Niedojrzały układ przedsionkowy u dzieci

Zdarza się, że z różnych, często niewyjaśnionych przyczyn, układ przedsionkowy u dziecka nie jest w pełni dojrzały lub jego rozwój jest nieprawidłowy.

W przypadku nieprawidłowości, dziecko przejawia zaburzenia w funkcjonowaniu, problemy z koncentracją, zbyt małą wrażliwość na dotyk i ruch. Jeśli maluch podczas chodzenia zderza się z meblami, innymi osobami lub stale biega i tarza po podłodze, to najprawdopodobniej zmaga się z problemami z układem równowagi.

Dodatkowo mogą pojawić się trudności w przyswajaniu nauki, opóźniony rozwój mowy, niska samoocena będąca wynikiem problemów z prawidłowym funkcjonowaniem i zaburzenia zachowania.

Błędne odbieranie bodźców wiąże się z dyskomfortem, obawą przed ruchem i słabszą koordynacją. Zawroty głowy i zaburzenia równowagi są niepokojącym sygnałem, którego nie należy bagatelizować.

Przyczyny zaburzeń układu przedsionkowego

O zaburzeniach układu przedsionkowego najczęściej mówimy w kontekście dzieci, jednak oczywiście nie tylko. Najczęstszą przyczyną zawrotów głowy i zaburzeń równowagi są zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym.

Zawroty głowy mogą być skojarzone z migreną, padaczką, infekcjami ośrodkowego układu nerwowego, czy zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Wśród przyczyn ogólnoustrojowych wymienia się stany gorączkowe, cukrzycę, chorobę tarczycy, niedokrwistość.

Z kolei do błędnikowych przyczyn zawrotów głowy należą m.in. zapalenie neuronu przedsionkowego, stany zapalne ucha środkowego, głuchota wrodzona, czy choroba Meniere’a - spowodowana gromadzeniem się i wzrostem ciśnienia płynu w błędniku.

Do zaburzeń błędnika należy również kinetoza czyli choroba lokomocyjna. Nieleczone zaburzenia błędnika mogą prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty słuchu.

Diagnostyka układu równowagi

Badanie układu równowagi - wideonystagmografia, videonystagmografia – to badanie błędnika wykorzystywane do zdiagnozowania przyczyn zaburzeń równowagi i zawrotów głowy.

Badanie polega na rejestracji ruchów gałek ocznych przy pomocy czułej wideokamery działającej na podczerwień.

W goglach, które zakłada się na oczy, umieszczona jest specjalna kamera rejestrująca ruchy gałek ocznych – podczas śledzenia punktów świetlnych. Badanie przeprowadzone jest w różnych pozycjach ciała.

Ruch gałek ocznych analizowany jest przy pomocy specjalnego programu komputerowego. Badanie może być wykonane zarówno u dzieci i osób dorosłych. W zależności od przyczyny zaburzeń układu przedsionkowego, lekarz wdroży odpowiedni rodzaj leczenia.

Stymulacja układu przedsionkowego u dzieci

Zmysł równowagi stymulowany jest przez kołysanie, które już w życiu płodowym mobilizuje go do działania. Zmiana położenia układu przedsionkowego względem środka ciężkości ciała stymuluje zmysł do pracy.

Kołysanie, huśtanie czy turlanie na dywanie to doskonałe źródła bodźców sensorycznych. By dostarczyć organizmowi bodźców przedsionkowych nie są potrzebne specjalistyczne sprzęty.