Depresja i lęk zwiastunami demencji? Ryzyko rośnie aż o 90%

Zmagania z obniżonym nastrojem czy przewlekłym lękiem to dla wielu osób codzienność. Mało kto jednak wie, że związek między zaburzeniami psychicznymi a demencją jest silniejszy niż przypuszczano. Co więcej, ryzyko demencji rośnie z każdą kolejną diagnozą. Co stoi za tą zależnością?

• Nowe badanie ujawnia, że ryzyko demencji rośnie aż jedenastokrotnie przy czterech zaburzeniach psychicznych.
• Analiza danych naukowych pokazuje, że połączenie lęku i depresji zwiększa prawdopodobieństwo demencji o 90%.
• Cichy stan zapalny w mózgu jest ogniwem łączącym depresję z chorobami otępiennymi.
• Problemy psychiczne uszkadzają naczynia krwionośne przede wszystkim w mózgu, a nie w innych organach.

Demencja a zdrowie psychiczne. Każde kolejne zaburzenie psychiczne zwiększa ryzyko?

Nowe światło na związek między kondycją psychiczną a zdrowiem mózgu rzuca analiza opublikowana na łamach czasopisma „BMJ Mental Health”. Jak donosi serwis Medical News Today, badanie objęło dane zdrowotne ponad 3600 dorosłych Francuzów w wieku 45 lat i starszych. Jego wyniki są jasne: im więcej problemów ze zdrowiem psychicznym występuje u jednej osoby, tym większe staje się ryzyko rozwoju demencji.

Zależność ta rośnie w sposób lawinowy. Osoby z dwoma zdiagnozowanymi zaburzeniami były dwukrotnie bardziej narażone na demencję, przy trzech diagnozach ryzyko rosło już czterokrotnie, a przy czterech lub więcej – aż jedenastokrotnie.

Szczególnie niepokojące okazało się połączenie zaburzeń nastroju, takich jak depresja, z zaburzeniami lękowymi. Dane opublikowane w bazie naukowej PubMed Central (PMC) wskazują, że u osób zmagających się z oboma tymi problemami jednocześnie, prawdopodobieństwo wystąpienia demencji wzrastało o niemal 90%.

Warto jednak pamiętać, że badanie miało charakter obserwacyjny. Oznacza to, że pokazuje ono bardzo silny związek, ale nie pozwala jeszcze jednoznacznie stwierdzić, co jest przyczyną, a co skutkiem. Naukowcy rozważają dwie możliwości: problemy psychiczne mogą być wczesnym, zwiastującym sygnałem choroby niszczącej komórki nerwowe w mózgu albo same w sobie mogą być czynnikiem, który ten proces napędza.

Jak donosi portal News-Medical.net, średni czas od pierwszej diagnozy psychiatrycznej do rozpoznania demencji wynosił półtora roku, choć rozpiętość tego okresu była ogromna, od zaledwie 7 miesięcy do nawet 13 lat.

Co dzieje się w mózgu osoby z depresją? Dwa powody, dla których ryzyko rośnie 

Naukowcy próbują zrozumieć, co dokładnie łączy kondycję psychiczną ze zdrowiem mózgu. Jednym z tropów jest tak zwana teoria naczyniowa. Mówi ona o tym, że uszkodzenia najdrobniejszych naczyń krwionośnych w mózgu, które często towarzyszą różnym zaburzeniom psychicznym, są jednocześnie głównym czynnikiem ryzyka demencji, zwłaszcza jej naczyniowej odmiany.

Co ciekawe, ta zależność wydaje się dotyczyć tylko mózgu. Jak informuje News-Medical.net, w dodatkowej analizie sprawdzono, czy posiadanie wielu problemów psychicznych zwiększa też ryzyko na przykład niewydolności nerek. Okazało się, że nie znaleziono tu żadnego znaczącego powiązania.

Kolejnym wspólnym elementem tej układanki może być neuroinflamacja, czyli przewlekły stan zapalny w obrębie układu nerwowego. Publikacja w czasopiśmie „Frontiers in Psychiatry” wskazuje, że procesy zapalne w mózgu mogą dotyczyć nawet co czwartej osoby z dużą depresją, często wiążąc się z cięższym przebiegiem choroby.

Jednocześnie wiemy, że stan zapalny jest kluczowym elementem rozwoju chorób otępiennych. Potwierdza to badanie, którego wyniki opublikowano w „Journal of the American Geriatrics Society”. Obserwowano w nim tę samą grupę ludzi przez wiele lat i zauważono, że zarówno długotrwały, jak i niedawno zdiagnozowany lęk wiązały się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju demencji o różnym pochodzeniu.

Co czwarty Polak zmaga się z zaburzeniami psychicznymi

Przedstawione badania mają szczególne znaczenie w kontekście polskim, gdzie skala wyzwań związanych ze zdrowiem psychicznym jest ogromna. Jak podaje portal PokonajLek.pl, szacuje się, że co czwarty Polak przynajmniej raz w życiu usłyszał diagnozę zaburzenia psychicznego.

Jednocześnie nasz kraj stoi w obliczu narastającego problemu demencji. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia już kilka lat temu ze świadczeń medycznych z powodu choroby Alzheimera i podobnych schorzeń korzystało 357 tysięcy osób. Zdecydowaną większość, bo aż 72%, stanowiły kobiety.

Niestety, to prawdopodobnie tylko wierzchołek góry lodowej. Jak alarmują organizacje pacjenckie, na które powołuje się MZdrowie.pl, diagnozę mogła otrzymać zaledwie co trzecia lub nawet co czwarta chora osoba. Według przewidywań, do 2050 roku liczba seniorów z demencją w Polsce może przekroczyć 1,7 miliona. W odpowiedzi na te alarmujące dane, powstał „Krajowy Program Działań wobec Chorób Otępiennych na lata 2025–2030”. Program ten ma na celu stworzenie kompleksowej strategii, od profilaktyki, przez wczesną diagnozę, po leczenie i opiekę.

Zrozumienie, jak głęboko zdrowie psychiczne jest splecione ze zdrowiem mózgu, pokazuje, że dbanie o naszą kondycję emocjonalną to nie tylko kwestia dobrego samopoczucia tu i teraz, ale także inwestycja w sprawny umysł na długie lata.