Chlorheksydyna - zastosowanie, działania niepożądane

Chlorheksydyna jest antyseptyczną pochodną guanidyny, a zakres i siła jej działania jest zależny od stężenia. Rzadko opisuje się występowanie silnych działań niepożądanych po zastosowaniu chlorheksydyny. Jakie działania niepożądane może wywołać zastosowanie chlorheksydyny?

Spis treści

1. Chlorheksydyna - działanie
2. Chlorheksydyna - zastosowanie
3. Chlorheksydyna - działania niepożądane

Chlorheksydyna - działanie

Chlorheksydyna jest antyseptyczną pochodną guanidyny, a zakres i siła jej działania jest zależny od stężenia.

Chlorheksydyna działa:

• bakteriostatycznie, a w wyższych stężeniach bakteriobójczo przede wszystkim wobec bakterii gram dodatnich, dużo słabiej działa na bakterie gram ujemne. Szczególnie wrażliwe na jej działanie są: Streptococcus mutans, Streptococcus salivarius, Escherichia coli, Selenomonas i bakterie beztlenowe. Mniejszą wrażliwość wykazują szczepy Streptococcus sanguis, Proteus, Pseudomonas, Klebsiella oraz Veillonella.
• działanie grzybostatyczne i grzybobójcze wykazuje już w stężeniu 1mg/l wobec Candida albicans, działanie przeciwko Aspergillus ssp. oraz Candida tropicalis wykazuje w stężeniach odpowiednio powyżej 8mg/l i 75mg/l
• wrażliwe na jej działanie, w stężeniu minimum 12mg/ml, są również wirusy posiadające otoczkę lipidową: wirus grypy (H1N1), paragrypy, opryszczki (HSV-1) oraz wirus HIV-1.

Jej działanie jest jednak ograniczone w stosunku do spor i wirusów bezotoczkowych.

Zaletą chlorheksydyny jest możliwość jej stosowania na skóry oraz błony śluzowe, gdyż jej działanie nie jest ograniczane w obecności płynów ustrojowych. Wykazuje się ona również wysokim powinowactwem do skóry i szkliwa co przedłuża czas jej działania. 

Chlorheksydyna - zastosowanie

Chlorheksydyna wykorzystywana jest w:

• higienie jamy ustnej - stosowana jest w płukankach, żelach stomatologicznych, pastach do zębów przyczyniając się między innymi do zahamowania wzrostu płytki nazębnej 
• przygotowanie skóry do wkłuć - jej zastosowanie w oczyszczaniu skóry przed wykonaniem wkłucia zmniejsza ryzyko występowania zakażeń krwi
• powlekanie cewników zakładanych do żyły centralnej
• dezynfekcja rąk - preparaty zawierające alkohol oraz chlorheksydynę wykorzystywane są przez lekarzy przez zabiegami i operacjami  co zapewnia szybkie i przedłużone działanie antyseptyczne.

Chlorheksydyna - działania niepożądane

Rzadko opisuje się występowanie silnych działań niepożądanych po zastosowaniu chlorheksydyny. Możliwe jest wystąpienie reakcji anafilaktycznej, zmiany w odcieniu barwy zębów i języka (zazwyczaj ustępują samoistnie), a także występują zaburzenia w odczuwaniu smaku (w przypadku stosowania w jamie ustnej). 

Należy zachować szczególną ostrożność i nie dopuścić by preparat miał kontakt z oczami lub uchem środkowym, gdyż chlorheksydyna powoduje uszkodzenie rogówki i działa ototoksycznie. 

Występuje niewielkie ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowych działań niepożądanych, ponieważ chlorheksydynie nie wchłania się ze skóry i błon śluzowych, a z przewodu pokarmowego wchłania się bardzo słabo.

Barbara Tuchowska, mgr. farmacji