Gęsta krew – co oznacza?

Weryfikacja

Autor: dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, konsultant ds. żywienia i stylu życia

Gęsta krew to potoczne określenie różnych stanów, które prowadzą do zagęszczenia naszej krwi. Przyczyną gęstej krwi może być niegroźne odwodnienie, jednak w niektórych przypadkach gęsta krew może wynikać z poważnych chorób, zagrażających nawet naszemu życiu. Jakie są przyczyny gęstej krwi i jak ją rozpoznać?

Spis treści

1. Gęsta krew – co to jest?
2. Gęsta krew – przyczyny
3. Gęsta krew – konsekwencje
4. Gęsta krew – objawy
5. Gęsta krew – badania laboratoryjne
6. Gęsta krew – leczenie

Krew składa się z różnych elementów jak komórki krwi, białka, czynniki krzepnięcia, elektrolity i woda, które warunkują jej gęstość i lepkość. To właśnie zmiana proporcji w poszczególnych składnikach krwi powoduje, że krew staje się gęstsza.

Gęsta krew – co to jest?

Warto podkreślić, że w terminologii medycznej nie funkcjonuje sformułowanie „gęsta krew”, jednak potocznie przyjęło się nazywać tak różne stany prowadzące do zagęszczenia naszej krwi. Najczęściej jako gęstą krew rozumiemy zjawisko, które nazywa się trombofilią (inaczej nadkrzepliwością krwi).

Polega ono na tym, że organizm tworzy zbyt dużo zakrzepów, nawet wtedy gdy nie dochodzi do urazów np. skaleczenia. Takie zakrzepy mogą blokować dopływ krwi do najważniejszych narządów jak mózg, serce, czy płuca.

Oprócz tego gęsta krew może wynikać z odwodnienia, nadmiaru krwinek czerwonych lub białek osocza np. w chorobach autoimmunologicznych.

Gęsta krew – przyczyny

Gęsta krew spowodowana trombofilią może być wrodzona (dziedziczna) lub nabyta. Przyczyny wrodzonej trombofili to:

• mutacja V czynnika krzepnięcia krwi, czyli tzw. czynnik V Leiden (najczęstsza przyczyna)
• mutacja 20210A genu protrombiny
• niedobór białka C
• 1. typ I – zmniejszone stężenie i aktywność białka C
• 2. typ IIa – prawidłowe stężanie białka C oraz zmniejszona aktywność antykoagulacyjna i amidolityczna
• 3. typ IIb – prawidłowe stężanie białka C oraz zmniejszona aktywność antykoagulacyjna i prawidłowa aktywność amidolityczna
• niedobór białka S
• 1. typ I – zmniejszone stężenie całkowitego i wolnego białka S oraz jego aktywności
• 2. typ II – prawidłowe stężenie całkowitego i wolnego białka S oraz jego zmniejszona aktywność
• 3. typ III – prawidłowe stężenie całkowitego białka S i zmniejszone stężenie wolnego białka S oraz jego aktywności
• niedobór antytrombiny
• 1. typ I – zmniejszone stężanie antytrombiny i jej aktywności
• 2. typ II – prawidłowe stężenie antytrombiny i jej zmniejszona aktywność
• dysfibrynogenemie np. fibrynogen Marburg
• homozygotyczna postać homocystynurii
• niedobór plazminogenu
• zwiększona aktywność czynnika VIII

Natomiast przyczyny trombofili nabytej to:

• zespół antyfosfolipidowy
• hiperhomocysteinemia
• zwiększone stężenie czynnika IX
• zwiększone stężenie czynnika XI

Innymi przyczynami gęstej krwi oprócz trombofili są:

• odwodnienie spowodowane, np. utratą płynów przez przewód pokarmowy, nerki lub skórę
• choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy
• czerwienica (nadkrwistość) spowodowana:
• nowotworem hematologicznym, np. czerwienica prawdziwa
• przebywaniem w warunkach wysokogórskich (powyżej 2500 m. n.p.m)
• uprawiania bardzo intensywnego wysiłku fizycznego
• palenie papierosów

Gęsta krew – konsekwencje

W większości przypadków gęsta krew przyczynia się do rozwoju żylnej lub tętniczej choroby zatorowo-zakrzepowej, szczególnie zakrzepicy żył głębokich. Najczęściej zakrzepica żylna wynikająca z trombofili pojawia się kiedy nakładają się na siebie predyspozycje genetyczne i czynniki takie jak:

• uraz,
• ciąża,
• antykoncepcja doustna,
• czy obecność nowotworu.

Następstwem gęstej krwi może być również:

• zakrzepica żył mózgowych,
• zakrzepica żył jamy brzuszne,
• zakrzepica kończyn górnych,
• zatorowość płucna,
• poronienia,
• obumarcie płodu,
• martwica skóry.

Jednym z najpoważniejszych i potencjalnie śmiertelnych następstw gęstej krwi jest zatorowość płucna, która polega na zablokowaniu przez skrzep przepływu krwi w tętnicach płucnych.

Gęsta krew – objawy

Sama gęsta krew nie daje żadnych objawów do momentu, gdy nie jest ona spowodowana określonymi chorobami. W przypadku trombofili mogą to być:

• zawroty głowy
• ból głowy
• ból w klatce piersiowej
• duszność
• powstawanie siniaków
• swędzenie skóry
• przewlekłe zmęczenie

Gęsta krew – badania laboratoryjne

Kiedy lekarz podejrzewa u nas gęstą krew zleca szereg badań, które mają na celu rozpoznanie jej przyczyny:

• morfologia krwi,
• OB,
• homocysteina,
• stężenie i aktywność białka C,
• stężenie całkowitego i wolnego białka S,
• stężenie i aktywność antytrombiny,
• aktywność czynnik VIII,
• badania genetyczne na obecność mutacji genu protombiny i czynnika V Leiden,
• czas protrombinowy (PT) i INR,
• czas kaolinowo-kefalinowy (APTT).

Gęsta krew – leczenie

Jeśli gęsta krew jest spowodowana odwodnieniem należy po prostu uzupełnić płyny. W przypadku rozpoznania trombofili lekarz zleca określone leczenie, które polega m. in. na podaniu leków zawierających heparynę lub acenokumarol.

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, konsultant ds. żywienia i stylu życia