Przepuklina przeponowa: przyczyny, objawy, leczenie

Przepuklina przeponowa powstaje w wyniku przerwania ciągłości przepony, co powoduje, że narządy jamy brzusznej mogą wpuklać się do klatki piersiowej prowadząc do różnych powikłań. Jakie są przyczyny i objawy powstania przepukliny przeponowej?

Spis treści

1. Rodzaje przepukliny przeponowej
2. Przepuklina przeponowa: objawy
3. Diagnostyka przepuklin przeponowych
4. Przepuklina przeponowa: leczenie
5. Powikłania przepuklin przeponowych
6. Wrodzona przepuklina przeponowa: rokowanie

Przepuklina przeponowa powstaje, gdy narządy jamy brzusznej przedostają się do klatki piersiowej na skutek przerwania ciągłości przepony. Przepona to u wszystkich ssaków główny mięsień oddechowy. Oddziela ona jamę brzuszną od klatki piersiowej. Jej rolą jest regulacja pracy oddechowej poprzez niekontrolowany przez nas skurcz i rozkurcz. Poprzez skurcz przepony dochodzi także do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, co ułatwia defekację. Niektóre sytuacje prowadzą do przerwania jej ciągłości, w wyniku czego narządy jamy brzusznej mogą wpuklać się do klatki piersiowej prowadząc do różnych powikłań, a taki stan nazywamy właśnie przepukliną przeponową. Na powstawanie przepuklin przeponowych są bardziej narażone osoby otyłe, które w normalnych warunkach mają już zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej, a także osoby starsze, których tkanki są bardziej podatne na uszkodzenie. Czasem w tych dwóch grupach przepuklina przeponowa może powstać już nawet w trakcie nagłego parcia lub znacznego wysiłku fizycznego. Do innych czynników ryzyka należą między innymi: podnoszenie ciężarów, przewlekły, silny kaszel, częste lub wymuszane wymioty, a także stres.

Rodzaje przepukliny przeponowej

Zasadniczo możemy podzielić przepukliny przeponowe na dwa typy: przepukliny właściwe i przepukliny naturalnych otworów przepony.

Przepukliny właściwe to takie, które powstały w otworach, które w warunkach fizjologicznych nie występują w przeponie. Są to wrodzone przepukliny przeponowe, do których zaliczamy między innymi przepuklinę Bochdaleka i Morgagniego.

Przepuklina Bochdaleka występuje częściej i jest wynikiem niezrośnięcia szczeliny opłucnowo-trzewnej w tylno-bocznej części przepony, głównie po lewej stronie.

Przepuklina Morgagniego powstaje w przedniej części przepony między jej przyczepami żebrowymi i mostkowymi.

Istnieją jeszcze inne typy przepuklin wrodzonych, jednak są one znacznie rzadsze. Inną przepukliną właściwą jest przepuklina nabyta, najczęściej pourazowa. Pourazowa przepuklina przeponowa może powstać na skutek urazów przenikających lub nieprzenikających jamy brzusznej lub klatki piersiowej. W 75% przypadków są to tępe urazy, głównie w wypadkach komunikacyjnych, a pozostałe 25% stanowią na przykład rany kłute czy postrzałowe.

Przepukliny naturalnych otworów przepony to przepony powstałe w rozworze przełykowym. Wyróżnia się trzy typy:

• typ I – przepukliny wślizgowe
• typ II – przepukliny okołoprzełykowe
• typ III – przepukliny wślizgowo-okołoprzełykowe

Przepuklina wślizgowa stanowi prawie 90% przepuklin rozworu przełykowego. Polega ona na przemieszczeniu się przełyku w rozworze przełykowym i rozluźnieniu jego dolnego zwieracza, a wpust żołądka w tym wypadku znajduje się nad przeponą. W takiej sytuacji treść żołądkowa będzie zarzucana z powrotem do przełyku i szybko spowoduje objawy takie jak zgaga, wymioty, czy bóle w klatce piersiowej.

Przepuklina okołoprzełykowa powstaje, gdy przemieszczeniu do klatki piersiowej ulega jedynie dno żołądka i jego krzywizna większa, a czynność wpustu i dolnego zwieracza przełyku jest prawidłowa, dlatego będą tu objawy niespecyficzne, na przykład zapalenie worka przepukliny, niedrożność, arytmie serca czy krwawienia.

Przepuklina przeponowa: objawy

Objawy przepukliny przeponowej w dużej mierze zależą od tego, w jakim stopniu narządy jamy brzusznej uciskają trzewia klatki piersiowej. Jeśli dojdzie do ucisku płuc i dużych naczyń, może pojawić się duszność, objawy niedokrwienia, hipotonia.

Przepuklina przeponowa wrodzona prowadzi do zaburzenia rozwoju płuc i ich hipoplazji, ponieważ narządy jamy brzusznej wpuklone do klatki piersiowej nie zostawiają płucom miejsca do prawidłowego dojrzewania. U noworodków objawi się to niewydolnością oddechową i krążeniową. Niewydolność naczyń płucnych prowadzi do powstania nadciśnienia płucnego już od chwili urodzenia.

Pourazowa przepuklina przeponowa charakteryzuje się nagłym i wczesnym pojawieniem się duszności, bólu nadbrzusza lub zlokalizowanego w klatce piersiowej, zgagą i krwawymi wymiotami. Czasem przy przenikających urazach przepony otwory, które w niej powstają są tak niewielkie, że choroba ujawnia się dopiero po wielu latach. Symptomatyka przepuklin rozworu przełykowego jest uzależniona głównie od jej typu. Objawy obejmują od typowych zaburzeń gastrologicznych jak zgaga, wymioty, bóle brzucha po bardzo niespecyficzne jak wspomniane wcześniej zaburzenia rytmu serca, trudności w oddychaniu, bóle w klatce piersiowej, które mogą błędnie wskazywać na inne stany chorobowe.

Diagnostyka przepuklin przeponowych

Wrodzone przepukliny przeponowe najczęściej rozpoznawane są już w okresie prenatalnym podczas badania USG. Dzięki temu zarówno rodzice jak i lekarze są przygotowani na konieczność szybkiego leczenia operacyjnego zaraz po porodzie. W pozostałych przypadkach czasami zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej ujawni przemieszczenie narządów jamy brzusznej do klatki piersiowej, jednak najczęściej, gdy nie ma przeciwwskazań, RTG wykonuje się od razu z użyciem środka kontrastowego w pozycji Trendelenburga. Do diagnostyki przepuklin przeponowych wykorzystuje się także badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz tomografię komputerową.

Przepuklina przeponowa: leczenie

Metodą z wyboru w leczeniu przepuklin przeponowych jest oczywiście operacja chirurgiczna, która polega na odprowadzeniu narządów jamy brzusznej z klatki piersiowej z następowym zamknięciem wrót przepukliny. Bardzo rzadko, gdy stan kliniczny na to pozwala i objawy nie są nasilone, można wdrożyć jedynie leczenie farmakologiczne, którego celem jest zmniejszenie objawów refluksu żołądkowo-przełykowego.

Powikłania przepuklin przeponowych

Przepuklina przeponowa może spowodować niedrożność przewodu pokarmowego, co grozi zapaleniem otrzewnej lub śródpiersia, które są bezpośrednimi stanami zagrożenia życia.

Wrodzona przepuklina przeponowa: rokowanie

Wrodzona przepuklina przeponowa w ponad połowie przypadków towarzyszy innym wadom wrodzonym, które są letalne i przyczyniają się do obumarcia wewnątrzmacicznego. Jeśli jednak urodzi się dziecko z przepukliną przeponową, to ryzyko śmierci sięga czasem 40 procent. Na szczęście dynamiczny rozwój neonatologii prowadzi do coraz lepszego rokowania i znacznie zwiększa przeżycie dzieci z wrodzoną przepukliną przeponową. Bardzo ważne jest jak najdłuższe utrzymanie ciąży tak, aby dać płucom szanse na rozwój, nawet w tak utrudnionych warunkach.