Dysbakterioza to poważne zaburzenie flory jelit. Przyczyny, objawy, leczenie

Dysbakterioza to inaczej zaburzenie flory bakteryjnej jelit. Do dysbakteriozy dochodzi wtedy, kiedy bakterie kolonizujące jelito grube przechodzą do jelita cienkiego. Głównym objawem zaburzeń flory bakteryjnej są objawy z układu pokarmowego: bóle brzucha, wzdęcia, czy biegunki. Jednak przy dysbakteriozie dochodzi także do zaburzeń wchłaniania, które mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia.

Spis treści

1. Dysbakterioza - czynniki ryzyka
2. Dysbakterioza - objawy
3. Dysbakterioza - diagnostyka
4. Dysbakterioza - leczenie

Dysbakterioza, czyli zespół rozrostu bakteryjnego, jest to stan nadmiernego rozplemu w obrębie jelita cienkiego bakterii, które w fizjologicznych warunkach kolonizują jelito grube.

Należy wiedzieć, że flora bakteryjna zmienia swój skład w zależności od umiejscowienia w przewodzie pokarmowym. W żołądku, dwunastnicy i jelicie czczym obecna jest niewielka ilość, głównie tlenowych bakterii.

W kolejnych odcinkach jelita ilość bakterii rośnie oraz częściej występują bakterie beztlenowe. W warunkach fizjologicznych zmianom rozrostowym flory bakteryjnej zapobiega niskie pH soku żołądkowego, motoryka jelita, obecność zastawki krętniczo-kątniczej oraz śluz i wydzielnicza IgA.

Nieprawidłowe funkcjonowanie tych mechanizmów obronnych prowadzi do nadmiernego rozplemu bakterii w jelicie cienkim, które zużywają witaminę B12, prowadząc do jej niedoboru oraz wytwarzają enzymy uszkadzające kosmki jelitowe. Dochodzi także do dekoniugacji soli kwasów żółciowych co skutkuje upośledzonym trawieniem tłuszczów. 

Dysbakterioza - czynniki ryzyka

Do wystąpienia dysbakteriozy przyczyniają się:

• wady anatomiczne utrudniające sprawne usuwanie bakterii z jelita: uchyłek, zdwojenie, "ślepa pętla", zwężenie jelita,
• choroby w których dochodzi do zaburzenia motoryki takie jak: zespół rzekomej niedrożności jelit, cukrzycowa neuropatia autonomiczna, twardzina układowa,
• zmiany umożliwiające przedostawanie się dużej liczby bakterii do jelita cienkiego na przykład: achlorhydria, przetoki jelitowe, usunięcie zastawki krętniczo-kątniczej, masywne zakażenie jelitowe,
• niedobory odporności.

Przewlekła antybiotykoterapia lub długotrwałe leczenie IPP lub blokerami receptora H2 mogą być czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia dysbakteriozy.

Dysbakterioza - objawy

Zespół rozrostu bakteryjnego objawia się:

• przewlekłą biegunką o charakterze tłuszczowym,
• zmniejszeniem masy ciała oraz niedożywieniem związanym z zaburzeniami trawienia i wchłaniania,
• bólem brzucha, wzdęciami, uczuciem przepełnienia, nadmiernym oddawaniem gazów.

Ze względu na niedobory poszczególnych witamin mogą również wystąpić:

• osteomalacja oraz osteoporoza - związane z niedoborem witaminy D,
• zaburzenia troficzne naskórka, kurza ślepota - niedobór witaminy A,
• niedokrwistość megaloblastyczna, ataksja i neuropatia obwodowa - niedobór witaminy B12.

Mogą pojawić się również objawy takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie lub stłuszczenie wątroby, zapalenie skóry i zapalenie stawów.

Dysbakterioza - diagnostyka

Badaniami przydatnymi w rozpoznaniu zespołu rozrostu bakteryjnego są:

• badania laboratoryjne, które ukazują niedokrwistość makrocytową oraz hipoalbuminemię,
• RTG przewodu pokarmowego razem z oceną pasażu jelitowego umożliwia wykrycie wad anatomicznych sprzyjających dysbakteriozie,
• mikroskopowe badanie kału wykazuje zawartą w nim nadmierną ilość kropli tłuszczu,
• posiew bakteriologiczny treści jelitowej pobranej z bliższego odcinka jelita czczego lub dwunastnicy dowodzi podwyższonej ilości bakterii beztlenowych. Pobrania materiału do badania dokonuje się podczas endoskopii lub zgłębnikiem wprowadzanym przez nos,
• testy oddechowe wodorowe lub testy z D-ksylozą.

Dysbakterioza - leczenie

Kluczowe jest stosowanie leków działających na Gram-ujemne bakterie tlenowe oraz beztlenowe. Lekiem pierwszego wyboru zwykle jest rifaksymina. Dodatkowo należy uzupełniać niedobory witamin poprzez odpowiednią suplementację.

Można stosować również cholestyraminę, która wiąże wolne kwasy tłuszczowe i dzięki temu zmniejsza nasilenie biegunek, leki prokinetyczne, czyli przyspieszające opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy np.: erytromycynę w małej dawce. Często zażywane są również probiotyki.

W terapii żywieniowej korzysta się z preparatów zawierających triglicerydy o średniej długości łańcucha ułatwiające wchłanianie tłuszczów.