Anoreksja u seniora

Anoreksję kojarzy się z tym, że chorują na nią młodzi ludzie, tymczasem jak najbardziej możliwe jest występowanie tego problemu również i u przedstawicieli zdecydowanie starszych grup wiekowych. Anoreksja u osób starszych to jednak problem dość szczególny, bo inne są zwykle jej przyczyny, jak i inne są zachowania cierpiących na nią pacjentów. Odrębności dotyczą również i leczenia anoreksji wieku podeszłego.

Spis treści

1. Anoreksja u osób starszych - przyczyny
2. Anoreksja u osób starszych - objawy
3. Anoreksja u osób starszych - możliwe konsekwencje
4. Anoreksja u osób starszych - leczenie

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny), wśród wielu różnych typów zaburzeń odżywiania, jest tym najczęściej występującym. Typowo problem ten spotykany jest u młodych pacjentów – nastolatków i u młodych dorosłych i z tego powodu niektórzy przyjmują, że u ludzi mających więcej lat tego rodzaju zaburzenia odżywiania w ogóle nie występują.

Takie myślenie jest zdecydowanie, ale to zdecydowanie nieprawidłowe – tak naprawdę jadłowstręt może bowiem pojawić się w dowolnym wieku. Anoreksja u osób starszych również jest więc możliwa, w tej grupie wiekowej jest ona jednak dość często, niestety, bagatelizowana. Stwarza to dla cierpiących na nią osób wyjątkowo duże zagrożenie – jadłowstręt w tym wieku może bowiem mieć śmiertelnie nawet groźne konsekwencje.

Anoreksja u osób starszych - przyczyny

Kiedy spojrzy się na statystyki dotyczące częstości występowania anoreksji u osób starszych, zadziwiać może wtedy to, że aż tak mało się o niej mówi – według bowiem jednych z dostępnych danych, problem ten dotyczyć może nawet ¼ spośród wszystkich Europejczyków będących po 80. roku życia.

Tutaj jednak należy zaznaczyć, że u pacjentów w wieku podeszłym wyróżniane zazwyczaj są dwie różne postacie anoreksji: jedną z nich jest „typowy” jadłowstręt, drugą natomiast tzw. anoreksja wieku podeszłego.

„Typowa” anoreksja występuje przede wszystkim u tych seniorów, którzy w przeszłości zmagali się z tym problemem. Zdarza się bowiem tak, że we wcześniejszych latach życia dana osoba cierpiała na jadłowstręt, który – dzięki odpowiedniemu leczeniu – udało jej się pokonać.

Tak jak pewnym pacjentom udaje się trwale pokonać zaburzenia odżywiania, tak u niektórych, niestety, dochodzi w którymś momencie do ich nawrotu – zdarza się, że nawrót ten ma miejsce dopiero w jesieni życia.

Zdecydowanie częściej występującą u osób starszych postacią jadłowstrętu jest anoreksja wieku podeszłego. Predysponować seniorów do jej wystąpienia mogą różne zmiany dotyczące funkcjonowania ich organizmów, które naturalnie pojawiają się wraz z wiekiem. Problemów tych jest niestety stosunkowo dużo i zalicza się do nich między innymi:

• zmniejszenie podstawowego zapotrzebowania energetycznego organizmu (co automatycznie skutkuje zmniejszeniem łaknienia),
• zwiększenie ilości leptyny w organizmie (wynikające chociażby ze zwiększenia się wraz z wiekiem zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie, która wydzielana jest właśnie przez wchodzące w jej skład komórki; leptyna hamuje apetyt, w związku z czym jej nadmierne ilości mogą przyczyniać się do anoreksji u osób starszych),
• spowolnienie perystaltyki w przewodzie pokarmowym (sprzyja ono m.in. dokuczliwym zaparciom, które zmniejszają finalnie chęć do przyjmowania pokarmów),
• zaburzenia czynności żołądka (jego wolniejsze opróżnianie może skutkować częstym uczuciem pełności, przez co senior może nie mieć ochoty na jedzenie),
• pogorszenie zmysłu węchu oraz smaku,
• problemy psychiatryczne (takie jak depresja, gdzie utrata apetytu bywa jednym z jej objawów, czy różne zaburzenia otępienne),
• występowanie u seniorów skutków ubocznych zażywanych przez nich leków (część z nich prowadzi m.in. do biegunek, zaparć czy nudności, których nasilenie może się zwiększać po spożyciu pokarmów i dlatego senior może z wyjątkową niechęcią jadać jakiekolwiek pokarmy).

Zaznaczyć należy również i to, że możliwą przyczyną anoreksji u osób starszych bywają różne występujące u nich schorzenia. Znaczący spadek apetytu, powiązany z nadmierną utratą masy ciała, bywa spotykany w przebiegu różnych chorób nowotworowych, ale i wymienione wyżej problemy pojawiać się mogą w przypadku pewnych schorzeń przewlekłych – przykładem takowego jest niewydolność serca.

Możliwe jest również i psychologiczne podłoże wystąpienia jadłowstrętu u seniora. Zdarza się tak, że osoba starsza czuje się odrzucona przez swoich bliskich czy że dręczy ją to, że ma ona wiele różnych chorób przewlekłych, których tak naprawdę w pełni wyleczyć nie sposób.

W takich przypadkach jadłowstręt bywa niejako metodą na odzyskanie poczucia kontroli nad własnym życiem – odbywa się to zwykle na poziomie podświadomym i związane jest z rozwojem poczucia „władzy” nad tak podstawowym procesem życiowym, jakim jest spożywanie pokarmów.

Anoreksja u osób starszych - objawy

Jadłowstręt u osób starszych tak naprawdę rzadko powiązany jest z przekonaniem o posiadaniu nadmiernej masy ciała i dążeniem do uzyskania wymarzonej, choć skrajnie nieprawidłowej, wagi.

W przebiegu anoreksji wieku podeszłego występować mogą jednak pewne inne charakterystyczne dla niej przejawy, takie jak:

• znacząca redukcja ilości przyjmowanych pokarmów (niekoniecznie związana z obsesyjnym obliczaniem kaloryczności jedzenia czy likwidowaniem z jadłospisu wszelkich niezdrowych, kalorycznych przekąsek),
• skargi na różne dolegliwości z zakresu przewodu pokarmowego, które pojawiają się po jedzeniu (takowymi mogą być np. stałe uczucie pełności, bóle brzucha czy nieokreślony dyskomfort lokalizowany przez pacjentów w którymś miejscu ich jamy brzusznej),
• postępujący spadek masy ciała, który nie martwi pacjenta i z którego powodu nie zwiększa on ilości przyjmowanych pokarmów.

Anoreksja u osób starszych - możliwe konsekwencje

O tym, że jedzenie jest niezbędne do życia, przekonywać nikogo zapewne nie trzeba. U niektórych pacjentów – u dzieci, ale i właśnie u osób w wieku podeszłym – właściwe żywienie jest szczególnie ważne.

Organizm seniora jest bowiem zdecydowanie bardziej wrażliwy na niedobory substancji odżywczych – ograniczanie ilości przyjmowanych pokarmów sprzyjać może m.in. osteoporozie, jak i prowadzić może ono do znacznego osłabienia odporności, skutkującego częstszym występowaniem różnych zakażeń.

Konsekwencją anoreksji wieku podeszłego bywają zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej czy kwasowo-zasadowej (które mogą w bardzo krótkim czasie doprowadzić np. do poważnych zaburzeń rytmu serca), jak i sarkopenia czy zespół słabości.

Ogólnie podsumować to można tak, że jadłowstręt u osób starszych znacząco zwiększa u nich ryzyko zgonu – to właśnie z tego oraz z powodu wymienionych wyżej potencjalnych jej zagrożeń anoreksja wieku podeszłego zdecydowanie wymaga leczenia.

Anoreksja u osób starszych - leczenie

Tak jak u seniorów przyczyny i objawy anoreksji bywają inne niż w przypadku jadłowstrętu u ludzi młodych, tak i nieco odmienne jest leczenie anoreksji u osób starszych. U tychże bowiem pacjentów podstawową rolę odgrywają oddziaływania, których celem jest zlikwidowanie czynników sprzyjających zaburzeniom odżywiania.

W tym celu możliwe są chociażby modyfikacje zalecanej pacjentowi farmakoterapii – czasami okazuje się, że wystarczy zmiana jednego z wielu przyjmowanych przez chorego leków na jakiś inny preparat, aby doprowadzić np. do ustąpienia dręczących go zaparć, które skutkowały u niego niechęcią do jedzenia.

Ważne jest optymalne leczenie schorzeń, które mogły być powiązane ze spadkiem łaknienia, takich jak np. depresja czy choroba Alzheimera.

W przypadku anoreksji wieku podeszłego nieocenione jest również wsparcie psychologiczne, jak i oddziaływania natury dietetycznej (wspominano, że u osób starszych pogorszenie apetytu wynikać może z pogorszenia odczuwania przez nich smaków czy zapachów, dlatego też intensywniejsze doprawianie potraw czy dbałość o ich atrakcyjny wygląd mogą prowadzić do tego, że senior z większą chęcią będzie je konsumował).

Czytaj też:

• Zaburzenia odżywiania u osób starszych
• Zdrowa DIETA dla osób po 60 rż. - doda energii
• Dieta dla seniora - co powinny jeść osoby starsze