Rozszerzone źrenice: najczęstsze przyczyny. Tak działają nie tylko leki, ale i emocje

Rozszerzone źrenice mogą być spowodowane różnymi czynnikami,np. spowodowane przebywaniem w słabo oświetlonym pomieszczeniu czy zażyciem pewnych leków czy środków psychoaktywnych. Okazuje się jednak, że na szerokość źrenic wpływają również przeżywane przez ludzi emocje. Poznaj najczęstsze przyczyny rozszerzonych źrenic.

Rozszerzone źrenice - aby wyjaśnić ich przyczyny, warto najpierw poświęcić uwagę samym źrenicom.

Źrenica jest naturalnym otworem, który znajduje się w obrębie tęczówki oka i to od niej zależy, jak duża ilość światła dostawać się będzie na siatkówkę. Za szerokość źrenicy odpowiada czynność dwóch działających przeciwstawnie do siebie mięśni, którymi są zwieracz źrenicy i rozwieracz źrenicy.

Obydwa unerwione są przez włókna należące do układu współczulnego – tej części układu nerwowego, której czynność przebiega bez udziału ludzkiej woli. Wtedy, gdy do oka dociera duża ilość światła, źrenica staje się wąska, a gdy człowiek znajduje się w miejscu o słabym oświetleniu, dochodzi do rozszerzenia źrenicy.

Tego rodzaju zmiany wielkości źrenicy są w pełni fizjologiczne i mają one na celu zapewnić przedostawanie się do wnętrza gałki ocznej odpowiedniej ilości światła. Nie tylko jednak oświetlenie ma wpływ na szerokość źrenic – wiele różnych, całkowicie innych czynników może prowadzić do zwężenia lub poszerzenia źrenic.

Rozszerzone źrenice: przyczyny

Zażywanie niektórych leków

Rozszerzenie źrenic bywa efektem zażycia pewnych leków. Z takiej możliwości korzystają zresztą dość często okuliści – rozszerzenie źrenicy jest niezbędne chociażby do dokonania oceny dna oka. Rozszerzone źrenice mogą więc być oczekiwanym efektem podania pacjentowi jakichś farmaceutyków, ale i zdarza się, że stanowi to skutek ubocznych przyjęcia pewnych leków. Wśród preparatów, które mogą prowadzić do rozszerzenia źrenic, wymienić można:

• atropinę,
• leki przeciwhistaminowe (do których zaliczana jest np. prometazyna)
• środki z grupy cholinolityków (np. biperyden)
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
• część leków przeciwpsychotycznych (do rozszerzenia źrenic dochodzić może po przyjęciu m.in. chlorpromazyny oraz perazyny)
• pseudoefedrynę (którą można znaleźć m.in. w środkach stosowanych w celu udrożnienia nosa)
• leki przeciwdrgawkowe (np. topiramat).

Zażywanie środków psychoaktywnych

Do wyjątkowego stopnia poszerzenia źrenic prowadzić może zażycie różnych narkotyków – w wielu zresztą poradnikach dla rodziców wspomina się o tym, że ich uwagę powinna zwracać nietypowa wielkość źrenic ich podopiecznych. Znacząco rozszerzone źrenice bywają skutkiem upojenia alkoholowego, ale i przyjęcia takich środków, jak marihuana, LSD, kokaina czy amfetamina.

Choroby

Rozszerzenie jednej lub obu źrenic może być również objawem jakiejś choroby układu nerwowego. W tym przypadku do zjawiska doprowadzać mogą m.in. takie problemy, jak:

• neuroinfekcje,
• udar mózgu,
• tętniaki naczyń mózgowych,
• guzy mózgu,
• urazy głowy,
• krwawienie wewnątrzczaszkowe,
• uszkodzenie nerwów czaszkowych (szczególnie tych zaangażowanych w to, jaka jest szerokość źrenic – mowa tutaj przede wszystkim o trzecim nerwie czaszkowym, czyli nerwie okoruchowym).

Do poszerzenia źrenic dochodzić może i w przebiegu schorzeń dotyczących ściśle gałki ocznej. Problem pojawiać się może przy zapaleniu przedniego odcinka błony naczyniowej oka, jak i wskutek chorowania na jaskrę czy przez doświadczenie urazu gałki ocznej. Kolejną chorobą, w której przebiegu wystąpić może znaczne rozszerzenie źrenic, jest zatrucie jadem kiełbasianym.

Emocje

Na to, jaka jest szerokość ludzkich źrenic, wpływ mają nie tylko docierające do oka światło, leki i choroby, ale również przeżywane przez człowieka emocje. Okazuje się, że wtedy, gdy ludzie widzą jakieś przyjemne, interesujące ich rzeczy czy sytuacje, dochodzić może do natychmiastowego rozszerzenia ich źrenic.

Wspomina się również i o tym, że poszerzenie źrenic może następować wtedy, kiedy człowiek widzi atrakcyjne dla niego osoby czy podczas podejmowania kontaktów płciowych. Poszerzenie źrenic powiązuje się z wydzielaniem w organizmie oksytocyny – hormon ten może sprzyjać temu zjawisku. Do zwiększonego uwalniania oksytocyny dochodzi m.in. podczas stosunków seksualnych, co tłumaczyłoby zresztą, dlaczego podczas kontaktów płciowych źrenice u ludzi się rozszerzają.

Poszerzenie się źrenic w zetknięciu z osobą, która podoba się danemu człowiekowi, niekoniecznie ma na celu umożliwienie lepszego się jej przyjrzenia. Okazuje się bowiem, że ludzie z rozszerzonymi źrenicami ogólnie wydają się nam… bardziej atrakcyjni. Traktować to można jako swego rodzaju bzdurę, w praktyce jednak uważano tak już w średniowieczu, gdzie kobietom zdarzało się celowo spożywać owoce pokrzyku wilczej jagody po to, aby doprowadzić u siebie do rozszerzenia źrenic.

Rozszerzone źrenice: kiedy stanowią powód do niepokoju?

Źrenice u człowieka nie są przez cały czas takie same – jak już wspominano, ich wielkość zmienia się przede wszystkim w zależności od ilości docierającego do gałki ocznej światła. Łatwo można zresztą to sprawdzić – wystarczy skierować na oko jakiejś osoby strumień światła (np. z latarki w telefonie) i wtedy, w prawidłowych warunkach, powinno dojść do zwężenia obu źrenic.

Chwilowo rozszerzone źrenice – szczególnie przy bardzo słabym oświetleniu – nie powinny więc stanowić powodu do zmartwienia. Niepokój pojawiać się może jednak już wtedy, gdy np. rodzice widzą, że przebywająca w ciemnym pokoju pociecha ma nienaturalnie poszerzone źrenice (może to świadczyć o tym, że przyjęła ona jakieś narkotyki).

Obawy występować mogą również, gdy dochodzi do rozszerzenia jednej tylko źrenicy oraz kiedy źrenice nie reagują na światło – może to świadczyć o wystąpieniu u pacjenta jakiejś choroby (nawet i bardzo groźnej, takiej jak np. udar mózgu). Rozszerzone źrenice mogą być skutkiem jakiegoś schorzenia zwłaszcza, gdy u pacjenta zauważalne są jakieś inne jeszcze nieprawidłowości (np. zaburzenia czucia, silny ból głowy czy niedowład).

Czytaj więcej:

• Jakie choroby powodują łzawienie oczu?
• Światłowstręt to objaw choroby: na które z nich może wskazywać?
• O czym świadczy ból oczu?