Co KAŻDY powinien wiedzieć o koronawirusie? Ściągawka
Wszystko zaczęło się od kilkudziesięciu tajemniczych zachorowań w środkowych Chinach. Wirus wykryty po raz pierwszy pod koniec 2019 roku po 3 miesiącach opanował już cały świat, zakażając ponad 1,5 miliona osób, a zabijając ponad 90 000 osób. Co o nim wiemy?
Informacji na temat koronawirusa jest mnóstwo, dlatego postanowiliśmy uporządkować dotychczasową wiedzę.
Co to za wirus?
Koronawirus jest często poprzedzony słowem "nowy", ponieważ jest to nowy szczep w znanej już od dawna rodzinie wirusów. Według Światowej Organizacji Zdrowia wirusy te mogą wywoływać zarówno zwykłe przeziębienie, jak i znacznie poważniejsze choroby. Mogą się nimi zarazić ludzi i zwierzęta. Szczep, który zaczął rozprzestrzeniać się w Wuhan, stolicy chińskiej prowincji Hubei, jest bezpośrednio związany z dwoma innymi koronawirusami, które spowodowały poważne epidemie w ostatnich latach:
- SARS CoV-1 wywołującym zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS);
- MERS-CoV wywołującym bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej (MERS).
Objawy zakażenia koronawirusem wahają się od nasilonych problemów z oddychaniem do przypadków zapalenia płuc, niewydolności nerek i gromadzenia się płynu w płucach.
Zdaniem ekspertów COVID-19 rozprzestrzenia się łatwiej niż SARS i jest podobny do innych koronawirusów, które powodują objawy zbliżone do przeziębienia. Wydaje się, że jest wysoce zakaźny, a ponieważ jego przebieg jest zwykle łagodny, choroba może być bardziej rozpowszechniona, niż sugerują obecne wyniki badań, a chorzy mogą ją przenosić, jeszcze zanim zorientują się, że są chorzy.
Jak zabójczy jest koronawirus i kto jest najbardziej zagrożony?
Podobnie jak w przypadku innych chorób układu oddechowego, najbardziej narażone są osoby starsze oraz te z chorobami towarzyszącymi, takimi jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Dane pokazują, że na całym świecie wirus zabija więcej mężczyzn niż kobiet.
Ale - podobnie jak w przypadku innych chorób - mogą występować indywidualne różnice w reakcji każdego organizmu. Czasem osoby z grupy ryzyka mogą przejść chorobę bardzo łagodnie. Według CDC (Centrum Kontroli i Prewencji Chorób) nie ma również dowodów na to, że dzieci są bardziej podatne na zarażenie, jak to miało miejsce w przypadku SARS i MERS.
Jak chronić siebie i innych?
Istnieje kilka podstawowych środków ostrożności, które należy podjąć, by uniknąć zarażenia koronawirusem. Są to zasadniczo te same codzienne czynności, które zapobiegają też innym chorobom, czyli:
- regularne mycie rąk;
- zakrywanie nosa i ust podczas kichania;
- w przypadku choroby pozostanie w domu i picie dużej ilości płynów.
CDC zaleca mycie rąk wodą z mydłem przez co najmniej 30 sekund po skorzystaniu z łazienki, przed jedzeniem i po wydmuchaniu nosa lub kichaniu oraz czyszczenie często dotykanych przedmiotów i powierzchni. Odradza natomiast dotykanie oczu, nosa i ust.
Gdzie rozprzestrzenił się na świecie?
Koronawirus rozprzestrzenił się już na cały świat, zarażając ponad 1,5 miliona ludzi. Jest obecny w ponad 200 krajach. Jego zasięg pokazuje poniższa mapka.
Koronawirus wywołał pandemię. Co to znaczy?
11 marca Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła, że epidemia koronawirusa przekształciła się już w pandemię. Jak podkreśla dyrektor generalny Tedros Adhanom Ghebreyesus, WHO zdecydowała się użyć tego słowa, ponieważ skala epidemii była ogromna, a niektóre kraje nie zareagowały na nią wystarczająco szybko.
Eksperci używają terminu „pandemia”, by opisać epidemię, która zaczęła szerzyć się w wielu krajach i na kilku kontynentach jednocześnie (termin pochodzi od greckiego słowa pan, co oznacza „wszystko”, i demo, co oznacza „ludzie”). Chociaż słowo to może wywoływać strach, opisuje ono skalę epidemii, a nie jej śmiertelność.
W przeszłości eksperci ds. zdrowia używali terminu „pandemia”, by dać sygnał, że nie udało się powstrzymać wybuchu epidemii i kraje powinny bardziej skoncentrować swoje wysiłki na łagodzeniu jej skutków poprzez odpowiednie działania, takie jak:
- przygotowanie szpitali do radzenia sobie z napływem pacjentów;
- gromadzenie zapasów materiałów;
- wprowadzenie polityki dystansowania społecznego.
Jakie są objawy COVID-19?
Objawy COVID-19 dotyczą głównie układu oddechowego. Według CDC są to głównie kaszel i duszności, które występują często. Możliwa jest również gorączka. Nasilenie objawów zależy w dużej mierze od wieku pacjenta i kondycji jego układu odpornościowego.
U osób starszych i tych z chorobami serca, cukrzycą lub innymi chorobami współistniejącymi koronawirus może powodować zapalenie płuc, prowadzić do niewydolności narządów wewnętrznych i w efekcie do śmierci. Ale u większości pacjentów objawy są łagodne i nie wymagają interwencji medycznej.
Czy konieczny jest kontakt z lekarzem?
Jeśli masz gorączkę i suchy kaszel, powinieneś skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu (najlepiej telefonicznie!) lub z infolinią NFZ (800 190 590). Być może lekarz lub konsultant zaleci, byś udał się do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej lub szpitala zakaźnego, ale bezwzględnie unikając transportu publicznego!
Jak mogę zostać przetestowany?
Testy wykonuje się u osób, które podróżowały niedawno do obszaru objętego epidemią koronawirusa lub miały bliski kontakt z zarażoną osobą, a także u tych, które mają objawy choroby, takie jak gorączka, suchy kaszel czy trudności w oddychaniu. Jeśli masz łagodne objawy, prawdopodobnie nie zostaniesz przebadany.
Jak długo potrwa dystansowanie społeczne?
Według ekspertów najbardziej uczciwa odpowiedź brzmi: „To zależy”. To się wkrótce nie skończy - to bardziej kwestia miesięcy niż tygodni. Dokładny czas określi kilka kluczowych czynników, takich jak:
- liczba testów;
- kiedy nastąpi szczyt epidemii;
- skuteczność działań mających na celu spłaszczenie krzywej zachowań.
Niektóre państwa zapowiedziały już stopniowe poluzowanie obostrzeń pod koniec kwietnia.
Czy powinienem nosić maseczkę?
Na początku kwietnia zarówno amerykańska CDC, jak i Światowa Organizacja Zdrowia zmieniły swoje wytyczne i od teraz zalecają noszenie maseczek w miejscach publicznych. Od 16 kwietnia taki obowiązek będzie też obowiązywał w Polsce.
Nowe zalecenia zostały oparte na rosnących dowodach wskazujących na to, że zarażeni ludzie, którzy przechodzą COVID-19 bezobjawowo, mogą rozprzestrzeniać koronawirusa. Proste maski z tkaniny, które zakrywają usta i nos, mogą zapobiegać przenoszeniu wirusów przez takie osoby, gdy są na zakupach, czyli w miejscach, gdzie trudno jest utrzymać dystans społeczny.
Kiedy to się skończy?
Nowy koronawirus może mieć charakter sezonowy i osiągać szczyt zachorowań w miesiącach zimowych, podobnie jak grypa. Całkowite wyeliminowanie go ze środowiska jest możliwe tylko dzięki masowym szczepieniom, ale jak wiadomo, prace nad szczepionką mogą potrwać co najmniej kilkanaście miesięcy.
Koronawirus - termin ten odnosi się do rodziny siedmiu znanych wirusów, które mogą wywoływać u ludzi infekcje o różnym przebiegu - od zwykłego przeziębienia do ciężkiego ostrego zespołu oddechowego SARS oraz MERS. Nazwa pochodzi od kształtu wirusa, który pod mikroskopem wygląda jak kropelka otoczony koroną przypominającą kolce.
COVID-19 - czasami stosowany zamiennie z koronawirusem i oficjalną nazwą SARS-CoV-2. Jest to nazwa choroby wywoływanej przez nowy koronawirus. A zatem SARS-CoV-2 powoduje COVID-19, podobnie jak HIV powoduje AIDS.
Przekazywanie przez społeczność - dzieje się tak, gdy choroba krąży wśród ludzi mieszkających na określonym obszarze, którzy nie podróżowali do miejsca dotkniętego epidemią i nie mają ścisłego związku z innymi potwierdzonymi przypadkami.
Bezobjawowe przenoszenie - bezobjawowymi nosicielami wirusa są ludzie, którzy nie wykazują oznak choroby, ale są zakażeni wirusem i mogą nim zarażać inne osoby.
Epidemia - nagły wzrost liczby przypadków choroby w określonym miejscu i czasie.
Pandemia - epidemia, która rozprzestrzeniła się jednocześnie w wielu krajach i na wielu kontynentach.
Spłaszczanie krzywej - to wyrażenie, którego eksperci używają, mówiąc o potrzebie zastosowania środków ochronnych, by spowolnić rozprzestrzenianie się choroby.
Ograniczanie - we wczesnych fazach epidemii kraje często stosują tę strategię, próbując wyrównać i odeprzeć atak wirusa, ponieważ mają nadzieję, że w ten sposób ograniczą rozprzestrzenianie się wirusa, a nawet wyeliminują go. W tym celu ogranicza się przepływ ludzi, wprowadza zakazy podróży oraz kwarantannę.
Izolacja - trzymanie chorych i zarażonych z dala od zdrowych osób. Szpitale podjęły surowe środki w celu izolacji pacjentów z koronawirusem za pomocą oddziałów izolacyjnych, wentylatorów, które zapobiegają szerszej cyrkulacji powietrza, oraz ciężkiego sprzętu ochronnego dla pracowników służby zdrowia.
Kwarantanna - ograniczenie poruszania się osób, które wydają się zdrowe, ale mogły być narażone na działanie wirusa.
Choroby odzwierzęce - nowy koronawirus został przeniesiony ze zwierząt na ludzi, co czyni go odzwierzęcym. Wirus SARS-CoV-1 pochodził od cywet, a MERS-CoV - od wielbłądów, ale nie wiadomo jeszcze, jakie zwierzę spowodowało obecną epidemię koronawirusa. Jak dotąd głównym podejrzanym jest łuskowiec.
Polecamy również:
- Sto dni, które wstrząsnęły światem. Kalendarium pandemii
- Bezobjawowy koronawirus. Co może niepokoić?
- Tak brzmią płuca chorego na COVID-19
Porady eksperta
Podcasty
Playlisty tematyczne
