Nebulizator - czym jest i jak działa nebulizator? Rodzaje nebulizatorów

Nebulizator wykorzystywany jest zarówno podczas infekcji układu oddechowego, jak i przy innych schorzeniach, dlatego też jest to urządzenie, które warto mieć w domu. Jak działa nebulizator, w jaki sposób go używać? Jakie rodzaje nebulizatorów dostępne są na rynku i jak wybrać najlepszy?

Nebulizator popularny jest głównie wśród rodziców małych dzieci. Tymczasem jest to urządzenie, które może stosować każda osoba wymagająca szybkiego podania leku w formie wziewnej (a więc jako aerozolu) bezpośrednio do dróg oddechowych - na przykład osoby z infekcją górnych dróg oddechowych, chore na mukowiscydozę, astmę czy POChP - przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.

Stosowanie nebulizatora nie jest skomplikowane, a urządzenie to ma jeszcze jedną dość istotną zaletę - przyjmowanie leku w formie wziewnej znacząco ogranicza możliwość wystąpienia efektów niepożądanych, jakie mogą mieć miejsce w przypadku leków doustnych, które wchłaniane są w przewodzie pokarmowym.

Spis treści

1. Nebulizator - jak działa?
2. Jak stosować nebulizator?
3. Rodzaje nebulizatorów - pneumatyczne, ultradźwiękowe, membranowe, siateczkowe  
4. Nebulizator - jaki wybrać?

Nebulizator - jak działa?

Jak działa nebulizator? W dużym skrócie, nebulizator rozbija lek do postaci lekkiej mgiełki, którą następnie pacjent wdycha - nakładając wcześniej na usta lub nos specjalny ustnik lub maseczkę. Cząsteczki rozbitego w nebulizatorze leku mają różną wielkość, która zależy od tego, w którym miejscu lek ma się wchłonąć.

Najmniejsze, w rozmiarze do 3 µm wchłaniane są w pęcherzykach płucnych, nieco większe (od 2 do 5 µm) w oskrzelach i oskrzelikach.  Cząsteczki leków w rozmiarze od 5 do 8 µm są absorbowane w tchawicy i oskrzelach wielkich, z kolei cząsteczki największe, czyli powyżej 8 µm - w nosogardle.

Jak stosować nebulizator?

Korzystanie z nebulizatora nie jest skomplikowane - większość modeli  jest na tyle prosta, że z ich obsługą radzą sobie nawet dzieci (pod kontrolą dorosłych). Jak w przypadku każdego urządzenia przed użyciem należy przeczytać instrukcję obsługi, ale istotne są także informacje zawarte w ulotce leku do nebulizacji.

O czym trzeba pamiętać? Maska nebulizatora powinna być dokładnie dopasowana do twarzy - po to, by mgiełka z cząsteczkami leku nie uciekała bokiem, lecz trafiała bezpośrednio do dróg oddechowych.  Starszym dzieciom i osobom dorosłym zalecane jest wdychanie mgiełki bezpośrednio przez ustnik. 

W trakcie całego zabiegu należy siedzieć lub przyjąć pozycję półsiedzącą, ale w taki sposób, by głowa była lekko odchylona. Nie powinno się natomiast leżeć na boku. Niektóre urządzenia umożliwiają podawanie leku choremu w pozycji leżącej, nawet podczas snu.

Gdy zabieg dobiegnie końca, należy dokładnie umyć twarz, by usunąć ze skóry ewentualne pozostałości leku, które mogą podrażniać. Trzeba również umyć zęby  - niektóre leki do nebulizacji mogą powodować przebarwienia i sprzyjać próchnicy - a także dokładnie wyczyścić nebulizator.

Rodzaje nebulizatorów - pneumatyczne, ultradźwiękowe, membranowe, siateczkowe  

W sklepach medycznych i w aptekach dostępne są różne typy nebulizatorów. Różnią się nie tylko wyglądem, marką czy ceną - podstawową różnicą jest konstrukcja nebulizatora i sposób jego działania, a więc i zastosowane przez producenta parametry użytkowe, sposób rozbijania leków, czy nawet typ preparatów, jakie można w nich stosować.  

Nebulizator pneumatyczny 

To najczęściej stosowany typ nebulizatorów. Zmienia płyn w mgiełkę za pomocą sprzężonego powietrza, które przepływa przez specjalną dyszę. Nebulizator pneumatyczny wyposażony jest w kompresor (sprężarkę). Gdy po uruchomieniu urządzenia powietrze jest rozprężane, płyn zasysany jest, a następnie dzięki dużej sile powietrza rozbijany na drobne cząsteczki.

Część płynu wraca wtedy do zbiorniczka i rozbijana jest w dalszej kolejności. Mgiełka zaś przedostaje się bezpośrednio do ustnika lub maski.  Nebulizator pneumatyczny jest dość głośny, jednak ma inne zalety: przeznaczony jest do aplikacji precyzyjnych dawek leku i nadaje się do podawania każdego typu leków do nebulizacji.  

Nebulizator ultradźwiękowy 

W nebulizatorach ultradźwiękowych lecznicza mgiełka powstaje dzięki energii fal ultradźwiękowych, których źródłem jest specjalna przetwornica.  Wytworzone w ten sposób cząsteczki leku są bardzo drobne i dlatego docierają do dolnych partii dróg oddechowych - w tym do płuc.

Nebulizator ultradźwiękowy nie ma kompresora, jest więc stosunkowo cichy, jednak za jego pomocą można aplikować tylko część leków, gdyż fale ultradźwiękowe mogą mieć destrukcyjny wpływ na strukturę białek obecnych w sterydach, antybiotykach oraz niektórych lekach podawanych osobom chorym na mukowiscydozę. Nebulizatory ultradźwiękowe nowej generacji można - w odróżnieniu do nebulizatorów pneumatycznych - wykorzystywać również do nawilżania dróg oddechowych za pomocą soli fizjologicznej.

Nebulizator membranowy - nebulizator siateczkowy

Nebulizator membranowy, określany również jako nebulizator siateczkowy wyposażony jest z membranę, która wibrując, przesuwa lek w płynie przez mikroskopijne okienka i w ten sposób zmienia  go na aerozol. Zaletą tego rozwiązania jest zarówno bezgłośna praca jak i to, że cząsteczki leku mają określony, precyzyjny rozmiar, a po zakończeniu nebulizacji w pojemniczku nie zostają resztki leku.

Ten typ nebulizatora można stosować do aplikacji wszystkich leków do nebulizacji, a najnowsze modele pozwalają na nebulizację leku w pozycji leżącej, np. podczas snu.

Nebulizator - jaki wybrać?

Wybór nebulizatora nie jest prosty - nie ma bowiem jednego typu urządzenia odpowiedniego dla każdego pacjenta. Ważne są przede wszystkim parametry techniczne nebulizatora, umożliwiające skuteczną aplikację określonego typu leku. Szukając nebulizatora dla siebie warto więc zwrócić uwagę na: 

• funkcje urządzenia - czy oprócz nebulizacji możliwa jest również inhalacja np. za pomocą soli fizjologicznej
• wskaźnik MMAD -  (Mass Median Aerodynamic Diameter) - określa wielkość cząsteczek, do jakich urządzenie jest zdolne rozpylić płynny lek. Im mniejszy wskaźnik, tym lepiej, gdyż do dolnych dróg oddechowych są w stanie dotrzeć tylko leki rozpylone do najmniejszej postaci.
• frakcja respirabilna FPF% - określa procentową zawartość cząsteczek o wielkości mniejszej, niż 5 µm. Optymalna jest frakcja FPF% wynosząca nie mniej, niż 80 proc.
• pojemność rezydualna - opisuje ilość preparatu, jaki zostaje w zbiorniku nebulizatora po zakończeniu zabiegu. Im niższa wartość, tym lepiej, gdyż oznacza to, że lek do nebulizacji zostaje wykorzystany niemal w całości.
• czas zabiegu nebulizacji - im czas zabiegu jest krótszy, tym lepiej, zwłaszcza w przypadku dzieci oraz osób przewlekle chorych.

JAKICH WITAMIN I MINERAŁÓW CI BRAKUJE?

Pytanie 1 z 9

Jak określisz swoje samopoczucie?

Zmęczenie, poddenerwowanie, niepokój, zaburzenia snu, a nawet stany depresyjne to moja codzienność

Jestem apatyczna, najchętniej cały czas bym spała

Dokuczają mi zmęczenie, rozdrażnienie, kołatanie serca, a moje ciśnienie jest wyraźnie podwyższone

Czasem jestem zmęczona, ale odzyskuję siły po odpoczynku

Moje samopoczucie jest bardzo dobre

Następne pytanie

Katarzyna Hubicz