Szczepienie na ospę - wskazania i przeciwwskazania. Dla kogo szczepionka na ospę?

Szczepienie na ospę to szczepienie obowiązkowe dla niektórych dzieci, a także zalecane dla dorosłych. Ospa wietrzna to choroba nieprzewidywalna, która u dotychczas zdrowego dziecka może przebiegać z poważnymi powikłaniami. Z kolei u dorosłych choroba ta ma ciężki przebieg i często daje poważne powikłania. Najlepszą ochronę przed chorobą daje szczepionka przeciwko ospie. Kiedy powinna zostać podana szczepionka na ospę? Jakie są jej skutki uboczne i przeciwwskazania do szczepienia?

Szczepienie na ospę wietrzną chroni przed chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusa Varicella zoster virus - wirusa ospy i półpaśca. Wirus ten jest bardzo zakaźny i niemalże każdy, kto ma z nim kontakt, zachoruje. Pewną ochronę przed zachorowaniem daje szczepionka na ospę.

Kiedy szczepienie na ospę jest obowiązkowe, a w jakich przypadkach jest to szczepienie zalecane? Czy szczepionka na ospę jest bezpieczna? Jakie rodzaje szczepionek na ospę dostępne są w Polsce? Jak wygląda kalendarz szczepień na ospę?

Spis treści

1. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej - dlaczego warto się szczepić?
2. Szczepionka na ospę - rodzaje
3. Szczepienie na ospę - dla kogo jest obowiązkowe?
4. Szczepienie na ospę - dla kogo jest zalecane?
5. Szczepienie na ospę - czy szczepionka jest skuteczna?
6. Szczepienie na ospę - przeciwwskazania
7. Szczepienie na ospę - skutki uboczne

Szczepienie przeciwko ospie wietrznej - dlaczego warto się szczepić?

Dzieci najczęściej przechodzą ospę wietrzną łagodnie. Jednak u niektórych najmłodszych przebieg choroby może być nieprzewidywalny i wówczas konieczna jest hospitalizacja.

Osoba niezaszczepiona, która nie chorowała na ospę wietrzną w wieku dziecięcym, zwykle choruje w późniejszym okresie, często właśnie jako osoba dorosła. Tymczasem dorośli – im starsi, tym mają ostrzejszy przebieg choroby, dający często powikłania. Warto dodać, że dorośli często zarażają się od swoich chorujących dzieci. Szczepienie przeciw ospie wietrznej zapobiega również zachorowaniu lub znacznie łagodzi przebieg choroby, jeżeli zostanie wykonane w ciągu 3, a nawet do 5 dni po kontakcie z osobą chorą na ospę.

WARTO WIEDZIEĆ>>Ospa wietrzna u dorosłych: objawy, leczenie, powikłania ospy u dorosłych

Poza tym wirus ospy wietrznej po przebyciu choroby nie zostaje usunięty z organizmu, lecz przez wiele lat pozostaje w zwojach nerwowych pnia mózgu i rdzenia kręgowego. W przyszłości, w sprzyjających warunkach, gdy dojdzie do osłabienia odporności, może się on uaktywnić, wywołując półpasiec.

Szczepionka przeciw ospie wietrznej chroni przed chorobą i związanymi z nią powikłaniami, takimi jak:

• ropne zakażenie skóry wywołane paciorkowcami lub gronkowcami
• śródmiąższowe zapalenie płuc
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie móżdżku
• zapalenie wątroby
• zapalenie nerek
• zapalenie stawów
• zapalenie mięśnia sercowego, trzustki, najądrzy

Szczepionka na ospę - rodzaje

Obecnie w Polsce są dostępne dwie monowalentne szczepionki na ospę wietrzną:

• VARILRIX 
• VARIVAX

Obie szczepionki to tzw. szczepionki atenuowane, zawierające żywy szczep wirusa VZV, który został pozbawiony zjadliwości i nie jest w stanie wywołać choroby. Obie szczepionki zawierają ten sam szczep (szczep OKA) i nie różnią się pod względem bezpieczeństwa. Skuteczność szczepionek oceniana jest na ponad 95 proc. Szczepionki na ospę podaje się w formie zastrzyku podskórnego.

Szczepionkę na ospę można stosować u zdrowych dzieci od 9. miesiąca życia (najlepiej po 12. miesiącu życia, ale przed ukończeniem 18. miesiąca życia dziecka), a także u zdrowych dorosłych. Do pełnej ochrony zalecane są dwie dawki w odstępie co najmniej 6 tygodni - optymalny odstęp to 3 miesiące.

Szczepionka na ospę może być podawana razem z innymi szczepionkami np. ze szczepionką przeciw odrze, śwince i różyczce (szczepionka MMR) w osobne miejsca lub jako szczepionka skojarzona przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej (szczepionka MMR-V).¹

Dziecko, które zostało zaszczepione jedną dawką szczepionki na ospę, powinno otrzymać drugą nawet, jeżeli od poprzedniego szczepienia minęło więcej, niż 3 miesiące. 

Ospa wietrzna - jak wygląda? Wysypka przy ospie [ZDJĘCIA]  

Zobacz galerię 7 zdjęć

Szczepienie na ospę - dla kogo jest obowiązkowe?

W Programie Szczepień Ochronnych szczepienie przeciw ospie wietrznej znajduje się wśród szczepień obowiązkowych dla:

1) Dzieci do ukończenia 12. roku życia:

• z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby
• z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji
• zakażone HIV
• przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią

2) Dzieci do ukończenia 12. roku życia z otoczenia osób określonych w pkt 1, które nie chorowały na ospę wietrzną

3) Dzieci do ukończenia 12. roku życia, innych, niż wymienione w pkt 1 i 2, narażone na zakażenie ze względów środowiskowych, w szczególności poprzez czasowe lub stałe przebywanie we wspólnych pomieszczeniach, co umożliwia przeniesienie wirusa i wybuch ogniska epidemicznego, w tym zwłaszcza w domach opieki długoterminowej, domach dziecka, żłobkach i innych instytucjach opiekuńczych.  Obowiązek szczepienia obejmuje m.in. dzieci uczęszczające do żłobków i klubów dziecięcych, których działalność reguluje ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, Dz.U. 2011 Nr 45 poz. 235). 

Szczepienie na ospę - dla kogo jest zalecane?

Szczepionka na ospę jest zalecana tym osobom, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały wcześniej zaszczepione w ramach szczepień obowiązkowych. Szczepienie jest zalecane także kobietom planującym zajść w ciążę, które nie chorowały wcześniej na ospę wietrzną - w takim przypadku szczepienie należy wykonać najlepiej na trzy miesiące przed planowanym poczęciem.

Dla tych osób szczepionka jest płatna. Cena jednej dawki szczepionki na ospę to około 250 zł (najtańsza jest w Punktach Szczepień).

Szczepienie na ospę - czy szczepionka jest skuteczna?

Szczepionka swoje ochronne działanie zaczyna się po około 2-3 tygodniach, dając 80 proc. odporności - dla większej odporności potrzebne jest podanie drugiej dawki. Odporność utrzymuje się przez 10 lat. Badania pokazują, że podanie dwóch dawek szczepionki chroni przeciwko ospie 95 proc. osób. Nawet jeśli zachorują, przechodzą ospę bardzo łagodnie.

Szczepienie na ospę - przeciwwskazania

Przeciwwskazania do szczepienia przeciw ospie wietrznej:

• choroby przebiegające z gorączką
• odczyny anafilaktyczne po szczepieniu szczepionką przeciw ospie wietrznej lub innymi szczepionkami
• nadwrażliwość na neomycynę
• obniżenie odporności
• chłoniaki i inne nowotwory z zajęciem szpiku czy układu chłonnego
• leczenie salicylanami
• ciąża

Szczepienie na ospę - skutki uboczne

Niekiedy, między. 5 a 42. dniem od szczepienia występuje grudkowo-pęcherzykowa wysypka w ilości od 1 do 500 zmian (średnio 51). Wysypkę częściej stwierdza się u dzieci z obniżoną odpornością. Może pojawić się też gorączka.

Podanie szczepionki skojarzonej przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej (MMR-V) częściej niż po podaniu w tym samym czasie szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) oraz oddzielnie przeciw ospie wietrznej może powodować wystąpienie gorączki i drgawek gorączkowych.¹

Źródło:

1. www.szczepienia.pzh.gov.pl

2. KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO z dnia 31 października 2017 r.w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018 https://gis.gov.pl/images/pso_2018_r_.pdf

3. www.zaszczepsiewiedza.pl

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Monika Majewska