Dermatoskopia - badanie znamion dermatoskopem

Dermatoskopia to badanie znamion (m.in. znamion barwnikowych, czyli pieprzyków) pod powiększeniem, przy użyciu specjalnego sprzętu — dermatoskopu. Badanie dermatoskopem jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut, a może wykryć czerniaka, czyli raka skóry, na wczesnym etapie rozwoju. Sprawdź, kiedy należy wykonać dermatoksopię i jak wygląda to badanie.

Spis treści

1. Dermatoskopia: wskazania
2. Jak rozpoznać czerniaka?
3. Dermatoskopia - jak wygląda badanie?
4. Jak działa dermatoskop? Wyjaśnia dermatolog Łukasz Preibisz
5. Foto- i wideodermatoskopia
6. Dermatoskopia - interpretacja wyników badań
7. Dermatolog Anita Tarajkowska-Olejnik - zgłaszamy się nie tylko ze zmianami typu znamiona

Dermatoskopia (inaczej dermoskopia) to badanie znamion barwnikowych (pieprzyków) i niebarwnikowych pod powiększeniem (ok. dziesięciokrotnym), przy użyciu specjalnego sprzętu — dermatoskopu. Badanie dermatoskopem jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut, a może wykryć czerniaka (raka skóry), na wczesnym etapie etapie, kiedy można go jeszcze w pełni wyleczyć.

Dermatoskopia: wskazania

Badaniu dermatoskopowemu powinien się poddać każdy raz w roku, najlepiej w okresie jesiennym lub zimowym. Osoby znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju czerniaka skóry, powinny poddać się badaniu dwa razy w roku oraz każdorazowo w przypadku zmiany budzącej niepokój. Do tej grupy zalicza się osoby, które:

Badaniu dermatoskopem powinien się poddać każdy raz w roku.

• posiadają fenotyp skóry typu I lub II, które opalają się bardzo słabo lub wcale
• posiadają piegi lub znamiona o różnym wyglądzie (wielkość, kształt, kolor), zwłaszcza duże, o nieregularnym kształcie lub nierównym kolorze
• doznały poparzeń słonecznych w dzieciństwie lub miały częsty kontakt z silnym słońcem w dzieciństwie lub młodości
• mają w rodzinie osoby, które zachorowały na nowotwory skóry

Pozostałe wskazania do badania dermatoskopem to:

• naczyniaki
• zmian o charakterze cylindroma
• rogowacenie łojotokowe
• zmian o charakterze dermatofibroma (histiocytoma),
• świerzb
• brodawki
• oglądania trzonu włosa czy oceny łożyska naczyniowego wału paznokciowego w kolagenozach

Jak rozpoznać czerniaka?

Celem dermoskopii jest odróżnienie zmian złośliwych od łagodnych, określenie, czy oceniana zmiana wymaga wycięcia chirurgicznego, czy nie.

Dermatoskopia - jak wygląda badanie?

Pierwszym etapem diagnostyki czerniaków jest zebranie starannego wywiadu. Lekarz pyta pacjenta, czy któreś znamiona budzą jego niepokój i dlaczego (np. zmiana szybko się powiększyła, zmieniła kolor itp.) i czy pacjent znajduje się  w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na czerniaki skóry (np. oparzenia słoneczne, korzystanie z solarium, występowanie czerniaków w rodzinie).

Następnie lekarz ogląda znamiona specjalnym urządzeniem - dermatoskopem -  przypominającym swoim wyglądem latarkę z lupą. Posiada ono kilku lub kilkunastokrotne powiększenie, a wbudowane oświetlenie boczne (oświetlające oglądaną powierzchnię), pozwala uzyskać "trójwymiarowy obraz" skóry (uwidacznia głębsze struktury oglądanej zmiany).

Każdy pacjent powinien być zbadany „od stóp do głów”. Tak dokładna ocena skóry pozwala uniknąć przeoczenia zmian, które mogą być wczesnym czerniakiem lub też rakiem podstawnokomórkowym. Lekarz szczególną uwagę powinien zwrócić na okolice pachowe, pachwinowe, przestrzenie międzypalcowe, dłonie, stopy, paznokcie, okolice intymne oraz skórę owłosioną głowy (tzw. trudno dostępne samobadaniu okolice).

Jak działa dermatoskop? Wyjaśnia dermatolog Łukasz Preibisz

Źródło: x-news.pl/Dzień Dobry TVN

Foto- i wideodermatoskopia

Badanie znamion skóry można przeprowadzić także za pomocą nowoczesnych, cyfrowych dermatoskopów: foto- lub wideodermatoskopu. Fotodermatoskop to połączenie dermatoskopu z aparatem fotograficznym i specjalnego komputera z monitorem. Zdjęcie znamiona jest przesyłane do komputera, dzięki czemu lekarz ma możliwość dokładnego obejrzenia zmiany skórnej w wysokiej rozdzielczości na dużym monitorze. Zdjęcia zapisywane są na twardym dysku, co w przypadku kolejnych wizyt pozwala na dokładne prześledzenie ewolucji zmiany.

Z kolei wideodermatoskop (dermatoskop cyfrowy) to urządzenie składające się z głowicy wyposażonej w kamerę oraz specjalnego komputera z monitorem. Podczas badania lekarz przykłada do ocenianego miejsca głowicę, kamera przekazuje elektroniczny obraz zmiany skórnej do komputera. Następnie oprogramowanie wideodermaskopu analizuje zmianę i wylicza również średnią ocenę prawdopodobieństwa choroby nowotworowej. Jednym słowem - program podpowiada, czy mamy do czynienia z typowym znamieniem barwnikowym, czy już czerniakiem skóry. Dzięki funkcji archiwizacji można ocenić, czy znamię barwnikowe uległo zmianie w okresie między badaniami.

Dermatoskopia - interpretacja wyników badań

Do oceny dermoskopowej zmian barwnikowych na skórze opracowano wiele schematów - ABCD(E), 7-punktową skalę Glasgow, przesiewową trójstopniową skalę (ang. three-point checklist) i analizę wzorca (ang. pattern analysis).¹

Najczęściej stosuje się kryteria ABCD(E), które obejmują:

• A – asymetrię zmiany, np. znamię barwnikowe „wylewające” się na jedną stronę lub wykazujące niesymetryczne rozłożenie względem każdej z osi
• B – nierówny, nieregularny brzeg, poszarpany, posiadający zgrubienia wcięcia lub wypukłości
• C – niejednolity kolor znamienia od jasnobrązowego po czarny i stalowy z nierównomiernym rozkładem barwnika
• D – średnicę powyżej 6 mm
• E - ewolucja w czasie, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu w trakcie jego obecności na naszej skórze, widoczna dynamika zmian

Do 7-punktowej skali Glasgow należą następujące cechy:

1 – powiększenie zmiany2 – zmiana kształtu3 – zmiana koloru4 – obecność stanu zapalnego5 – obecność sączenia, krwawienia ze zmiany lub widoczny strup6 – zaburzenia czucia (np. świąd i przeczulica)7 – wymiar powyżej 7 mm

Skale te używa się obecnie głównie do celów dydaktycznych, gdyż pozwalają na identyfikację znaczącej części czerniaków zaawansowanych. Jednak żadna z nich nie może służyć jako (przesiewowe) narzędzie diagnostyczne  w  praktyce.³

Istotą skali trójstopniowej jest ocena trzech parametrów zmiany barwnikowej:

1 – asymetria kolorów i struktur2 – atypowa siatka barwnikowa3 – obecność stalowoniebieskich struktur

Stwierdzenie 2 z 3 cech zwiększa prawdopodobieństwo rozpoznania zmiany jako złośliwej

Analiza wzorca - która jest najbardziej dokładnym schematem -  pozwala na odróżnienie zmian melanocytowych od niemelanocytowych za pomocą analizy wzorca zmiany w aspekcie ogólnym (globalnym), a następnie zdefiniowanie charakteru zmiany za pomocą cech lokalnych przyrównanych do alfabetu dermoskopii. W diagnostyce globalnej wyróżnia się 10 podstawowych wzorców zmian: wzorzec siateczkowaty, globularny, typu kostki brukowej, homogenny, typu wybuchu gwiazdy, równoległy, wieloskładnikowy, zatokowy, nieswoisty, guzkowy. Natomiast w diagnostyce lokalnej ocenia się elementy strukturalne zmiany barwnikowej, takie jak: siatka, pseudosiatka, kropki i ciałka skupione, smugi gałązkowate, pseudopodia, objaw welonu, przebarwienie, odbarwienie, objaw regresji, struktury naczyniowe, czerwonofioletowe zatoki.¹

Dermatolog Anita Tarajkowska-Olejnik - zgłaszamy się nie tylko ze zmianami typu znamiona

Źródło: x-news.pl/Dzień Dobry TVN

Bibliografia:

1. Woźniak W., Wawrzynkiewicz M., Wojas-Pelc A., Rola dermoskopii w ocenie akralnych zmian melanocytowych, "Przegląd Dermatologiczny" 2012,nr 992. Alekseenko A., Duliban M., Lazar K., Dermoskopia w praktyce, "Medycyna Rodzinna" 2009, nr 3

3. Czerniak skóry. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych — 2013 r, pod. red. Rutkowski P., Wysocki P

Monika Majewska