Planujesz dać dziecku smartfona? Nie rób tego za wcześnie. Kluczowa granica wieku

Korzystanie ze smartfonów przez dzieci stało się tak naturalne, że łatwo przeoczyć konsekwencje tego zjawiska. Powody, dla których dziecko dostaje telefon są różne, a główny cel to stały kontakt i bezpieczeństwo dziecka będącego poza domem. Niemniej duże badania, przeprowadzone w skali globalnej ukazują, jak poważne są skutki takiej decyzji.

Naukowcy z Sapien Labs, Arlington w Stanach Zjednoczonych we współpracy z badaczem z  Sapien Labs Center for Human Brain and Mind at Krea w Indiach przeprowadzili duże badanie dotyczące korzystania ze smartfonów. Kohorta obejmowała ponad 100 tys. młodych osób, które otrzymały urządzenie przed ukończeniem 13 lat. Wyniki badań zamieszczono na łamach Journal of Human Development and Capabilities.

Smartfon przed 13-tką? Wyniki dużych badań

Sapien Labs w ramach programu naukowego pod hasłem Global Mind Project prowadzi największą na świecie bazę danych dotyczącą dobrostanu psychicznego. To właśnie dzięki zebranym danym eksperci mogli przeprowadzić najnowsze badania na temat wpływu smartfonów na zdrowie psychiczne młodych dorosłych. 

Wspomniane dane obejmujące ponad 100 tysięcy młodych dorosłych w wieku 18–24 lata z 163 krajów, pokazują wyraźny związek między wiekiem, w którym dziecko dostało pierwszy smartfon, a jego zdrowiem psychicznym jako dorosłego. Im dziecko było młodsze w chwili otrzymania telefonu, tym miało niższy wynik w tzw. MHQ (Mind Health Quotient).

Jest to wskaźnik mierzącym dobrostan psychiczny. Wśród dzieci, które miały pierwszy smartfon w wieku 13 lat, średni wynik MHQ wynosił 30. Z kolei wśród tych, które zaczęły korzystać z takich urządzeń w wieku 5 lat – zaledwie 1 punkt.

Największe różnice dotyczyły dziewcząt. W grupie tych, które dostały telefon w wieku 5–6 lat, aż 48% zgłaszało poważne myśli samobójcze, w porównaniu z 28% w grupie, która rozpoczęła korzystanie z telefonu po 13. roku życia. U chłopców ten sam wskaźnik wyniósł odpowiednio 31% i 20%. 

Pierwszy smartfon a samopoczucie psychiczne

Opisane wyżej wyniki to nie tylko liczby. Musimy pamiętać, że za każdą informacją na temat negatywnego wpływu na zdrowie psychiczne stoi realne cierpienie, które można powiązać z technologiczną ekspozycją w okresie dzieciństwa.

Dostęp do smartfona przed 13. rokiem życia oznacza także zwiększoną szansę na inne poważne trudności psychiczne. W badaniu odnotowano wyższy poziom agresji, oderwania od rzeczywistości, halucynacji oraz kompulsji. Co ważne, dzieci, które wcześnie miały dostęp do smartfonów, wykazują także wyraźnie niższą samoocenę, mniejszą odporność emocjonalną, gorszy obraz siebie i mniejsze poczucie własnej wartości.

To nie są tylko jednostkowe przypadki. Globalne dane wskazują, że zjawisko to występuje we wszystkich regionach świata, bez względu na kulturę czy język.

Nasze dane wskazują, że wczesne posiadanie smartfona i często związany z tym dostęp do mediów społecznościowych, wiąże się z głęboką zmianą zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia we wczesnej dorosłości

- podkreśliła dr Tara C. Thiagarajan, główna autorka badania.

Wyniki badań ukazują, jak ważna jest czujność w kontekście dostępu do smartfonów wśród dzieci. Niemniej w głowie może pojawiać się myśl: Skąd bierze się to pogorszenie samopoczucia? Okazuje się, że najważniejszy czynnik to wczesny dostęp do mediów społecznościowych. Algorytmy platform, które mają maksymalizować zaangażowanie, narażają dzieci na nieodpowiednie treści, cyberprzemoc i presję społeczną. 

Badanie wykazało, że aż 40% związku między wczesnym posiadaniem smartfona a gorszym zdrowiem psychicznym da się wyjaśnić wcześniejszym dostępem do social mediów. Dodatkowe 35% to konsekwencje pośrednie, takie jak: pogorszenie relacji rodzinnych, zaburzenia snu czy narażenie na cyberprzemoc.

Dzieci, które zbyt wcześnie trafiły do środowiska napędzanego przez algorytmy sztucznej inteligencji, wykazują większe trudności z regulacją emocji, empatią i samooceną. To nie tylko indywidualny problem – to problem społeczny

– wskazała  dr Tara C. Thiagarajan.

Z badań wynika, że w krajach anglojęzycznych, gdzie dostęp do internetu i smartfonów jest najszybszy, efekty są jeszcze bardziej dotkliwe. W tych regionach wpływ social mediów na pogorszenie zdrowia psychicznego może sięgać nawet 70%.

Co możesz zrobić jako rodzic? Samodzielna kontrola to za mało

Nawet jeśli jesteś świadomym rodzicem i starasz się ograniczyć dziecku dostęp do smartfona, nie zawsze masz realne możliwości działania. Presja rówieśnicza, brak społecznych norm i niewystarczające wsparcie instytucjonalne sprawiają, że ochrona dziecka staje się trudna. Dziecko, które jako jedyne nie ma telefonu w klasie, może zostać wykluczone społecznie. Z kolei alternatywa w postaci otwartego dostępu do smartfona może skutkować problemami emocjonalnymi w przyszłości.

Oczekiwanie, że dzieci same będą się kontrolować w cyfrowym świecie zbudowanym tak, by ich uzależniać, jest nieetyczne i nieskuteczne

- wskazują autorzy badania.

Podobnie jak w przypadku alkoholu czy papierosów, konieczne są rozwiązania systemowe. Tylko w ten sposób można uchronić najmłodszych przed konsekwencjami, które będą odczuwalne przez resztę życia.

Magdalena Siraga