Jak powstają kamienie nerkowe?  

Kamienie nerkowe tworzą się w nerkach i są skutkiem gromadzenia się soli i kwasów w moczu. Obecność złogów w nerkach powoduje chorobę: kamicę nerkową, która jest częstą dolegliwością. Jak powstają kamienie i jakie są rodzaje kamieni nerkowych?

Kamica nerkowa kojarzy się powstawaniem kamieni nerkowych, ale i z bólem oraz dyskomfortem. Rzeczywiście, jest to choroba bardzo dokuczliwa, a przy tym bardzo popularna - może dotyczyć nawet 10-20  procent populacji w zależności od regionu świata. Trudno ją zdiagnozować, bo przez lata może nie powodować żadnych objawów. Gdy zaś już da o sobie znać, nie da się jej przegapić. 

Spis treści

1. Jak powstają kamienie nerkowe?
2. Rodzaje kamieni nerkowych
3. Co sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych?

Jak powstają kamienie nerkowe?

Kamica nerkowa, określana też moczową, to choroba wywołana powstawaniem i zaleganiem złogów w różnych częściach przewodu moczowego. Złogi te, zwane popularnie kamieniami, mogą powstawać w obrębie nerek, w moczowodzie i pęcherzu moczowym.

Sam proces tworzenia się kamieni polega na wytrącaniu się z moczu minerałów i innych substancji chemicznych. Gdy ich stężenie jak tak duże, że nie ma mowy o ich rozpuszczeniu, zaczynają się tworzyć kryształki, małe grudki, potocznie zwane piaskiem.

Z czasem osadzają się na nich osady z martwych komórek i innych substancji, tworząc coraz większe kamienie i złogi, powodujące ból, infekcje, a nawet zablokowanie przepływu moczu.

Rodzaje kamieni nerkowych

W zależności od tego jakie substancje odkładają się w organizmie chorego, kamienie mogą różnić się od siebie kształtem i wielkością. Mają też różną budowę.

1. Kamienie szczawianowo-wapniowe - to najczęściej występujące kamienie. Złogi szczawianowo-wapniowe występują u nawet 80 procent chorych na kamicę nerkową. Mają ostre krawędzie, co czyni bardzo dokuczliwym ich naturalne wydalanie. Szczawian wapnia to organiczny związek chemiczny. Występuje w roślinach uprawnych, m.in. w szczawiu. Jest niewchłanialny przez organizm człowieka. Za główną przyczynę pozostawania tej substancji w nerkach uznaje się przyjmowanie zbyt małej ilości płynów. Mogą temu sprzyjać także niektóre choroby, np. cukrzyca.
2. Kamienie fosforanowo-wapniowe - jednym z rodzajów kamicy nerek może jest tworzenie się złogów fosforanowo – wapniowych. Kamica  tego typu, w której powstają fosforany wapnia, pojawia się u 8–18 proc. chorych. Ta forma kamicy związana jest z zasadowym odczynem moczu. Powoduje ją najczęściej infekcja bakteryjna.
3. Kamienie moczanowe - kamica moczanowa może dotykać od 9 do 17 proc. populacji chorych. Ma dokładnie odwrotną przyczynę niż ta opisana powyżej. Powoduje ją najczęściej zakwaszenie moczu oraz nadmierna produkcja kwasu moczowego.
4. Kamienie cystynowe - specyficznym rodzajem kamicy nerkowej jest kamica cystynowa. Jest to choroba wrodzona, a chorzy na nią stanowią około 1 procenta wśród wszystkich dotkniętych kamicą. Tworzenie się kamieni cystynowych ma najczęściej podłoże genetyczne. Kamica tego typu polega na problemach z rozpuszczaniem przez organizm cystyny – aminokwasu zawartego w białkach.

Co sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych?

Nie udało się jak dotąd ustalić przyczyny powstawania kamicy nerkowej. Jeśli inhibitory zawarte w moczu przestają zapobiegać czy choćby hamować tworzenie się kryształów, organizm narażony jest na rozwój kamicy. Tyle wiemy.

Wiemy też, że  medycyna współczesna jest w stanie wskazać czynniki, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania. Warto na przykład pamiętać, że na powstawanie kamieni nerkowych szczególnie narażeni są mężczyźni w wieku 30–40 lat. 

Czynniki sprzyjające powstawaniu kamieni nerkowych to:

• skłonności dziedziczone genetycznie
• niektóre choroby przewlekłe - wymienia się tu przede wszystkim choroby nerek, osteoporozę, cukrzycę, nadczynność przytarczyc, chorobę Leśniewskiecgo- Crohna.
• stosowanie niektórych leków
• odwodnienie organizmu - najczęściej spowodowane zbyt małą ilością przyjmowanych płynów. Może temu sprzyjać duży wysiłek fizyczny czy przebywanie w gorącym klimacie.
• wysokie stężenie w moczu tzw. składników kamicorodnych, a więc szczawianów, fosforanów, wapnia, kwasu moczowego. Spowodowane jest to najczęściej specyficzną dietą, sprzyjającą nadmiernemu zakwaszeniu organizmu czy zbyt małą podażą płynów.

Czytaj: Kamica układu moczowego: przyczyny, objawy, leczenie

 Dieta przy kamieniach nerkowych. Zasady diety na kamienie nerkowe

Jak leczyć kamienie nerkowe

Małgorzata Wójcik