To nie tylko pierwsza pomoc przy ospie. Gencjana - poznaj jej właściwości i zastosowanie

Gencjana to powszechnie znana nazwa fioletu gencjanowego, który ze względu na swoje właściwości jest wykorzystywany do odkażania skóry. Można się spotkać także z innymi nazwami tego preparatu, jak pioktanina czy fiolet goryczki.

Spis treści

1. Gencjana - właściwości
2. Gencjana - zastosowanie
3. Gencjana - ospa wietrzna
4. Gencjana - kiedy jej nie stosować?
5. Gencjana - jak zmyć ślady?
6. Gencjana - na włosy

Gencjana czyli fiolet gencjanowy pierwszy raz został wyprodukowany przez chemika francuskiego pochodzenia, Charles'a Lauth'a. Miało to miejsce w 1861 roku, a sam preparat otrzymał nazwę "Violet de Paris". Na początku stosowano go głównie w mikrobiologii do barwienia niektórych gatunków bakterii.

W medycynie gencjanę wykorzystano dwadzieścia lat później, a dokonał tego Georg Grubler, niemiecki farmaceuta. Fiolet gencjanowy jest mieszaniną fioletu metylowego i fioletu krystalicznego. W sprzedaży znajduje się zarówno gencjana wodna, jak i gencjana na spirytusie, w których stężenie składnika czynnego, jakim jest chlorek metylorozanilinowy wynosi przeważnie: 0,5%, 1%, 2%. Fiolet gencjanowy dostępny jest w aptece bez recepty.

Gencjana - właściwości

Gencjana znana jest z działania:

• przeciwbakteryjnego (szczególnie wobec bakterii Gram-dodatnich)
• przeciwpasożytniczego
• przeciwgrzybicznego (głównie wobec Candida albicans)
• wysuszającego
• lekko ściągającego

Gencjana nie działa na bakterie kwasoodporne, przetrwalniki grzybów i bakterii oraz słabo na bakterie Gram-ujemne. Preparat ogranicza wydzielanie ropy. Środek ogranicza ryzyko zakażeń bakteryjnych, osusza i odkaża krostki występujące np. przy ospie. Preparat wspomaga też leczenie ranek powstałych na kobiecych brodawkach piersiowych.

Gencjana znalazła zastosowanie jako środek antyseptyczny, którego działanie zwiększa się w środowisku zasadowym, w miarę wzrostu pH. Używa się go do dezynfekcji powierzchownych uszkodzeń błon śluzowych i skóry, głównie do odkażania w stanach zapalnych skóry i przy owrzodzeniach. Działanie gencjany polega na hamowaniu przebiegu glikolizy w komórkach drobnoustrojów, replikacji ich DNA i aktywności mitochondriów. Działanie antyseptyczne gencjany osłabia uwodniony krzemian glinu (bentonit).

Gencjana - zastosowanie

Fiolet gencjanowy stosuje się zewnętrznie na skórę. Miejsca chorobowo zmienione zaleca się smarować wacikiem nasączonym płynem.

Ze względu na to, że gencjana jest łagodnym preparatem, mogą ją stosować zarówno kobiety w ciąży oraz karmiące piersią. Tak często leczy się zranione podczas karmienia piersią brodawki. Zranienie brodawek to częsty problem karmiących matek, ponieważ zanim dziecko nauczy się prawidłowo chwytać brodawkę mija czasem kilka tygodni.

Zdarza się, że dziecko porani brodawki do krwi. W takich przypadkach ulgę matce przynosi smarowanie obolałych piersi roztworem gencjany, który osusza ranę i przyspiesza gojenie. To jednak tylko doraźne rozwiązanie. Jeżeli sytuacja będzie się powtarzać, konieczna jest pomoc położnej z poradni laktacyjnej, która pokaże, jak prawidłowo przystawiać dziecko do piersi.

Gencjana - ospa wietrzna

Jednym z objawów ospy wietrznej jest uporczywie swędzącą wysypką występującą na całym ciele. Dokuczliwy świąd jest uznawany przez lekarzy za bardziej wyczerpujący dla organizmu niż ból. Dlatego tak ważne jest usunięcie tej dolegliwości. Chodzi także o to, że rozdrapane przez dziecko krostki mogą ulec zakażeniu, ale także pozostawić po sobie głębokie, szpecące i trudne do usunięcia blizny.

Preparatem, który może uwolnić dziecko od świądu jest właśnie gencjana. Wystarczy wacikiem lub tzw. patyczkiem do czyszczenia uszu nanieść preparat na każda krostkę. Dziecko będzie wyglądało jak fioletowa biedronka, ale krosty zostaną osuszone i dobrze odkażone.

Gencjana - na afty

Afty to potoczna nazwa zmian zapalnych występujących w jamie ustnej. Nie są to zmiany niebezpieczne, ale bardzo dokuczliwe, ponieważ utrudniają jedzenie oraz codzienna higienę jamy ustnej. Jednym z preparatów, które można zastosować na afty jest fiolet gencjanowy. Na śluzówkę stosujemy wyłącznie wodny roztwór gencjany. Patyczek kosmetyczny nasączamy gencjaną i delikatnie rozprowadzamy w miejscu gdzie utworzyła się afta. Kuracje powtarzamy do wygojenia się zmiany.

Gencjana - kiedy jej nie stosować?

Przeciwwskazań do używania gencjany nie ma zbyt wiele. W ulotce dołączonej do preparatu znajdziecie informacje, że nie powinno się stosować go na otwarte rany, bezpośrednio na błony śluzowe, w przypadku głębokich oraz rozległych uszkodzeń skóry, wymagających doraźnej pomocy chirurgicznej. Preparatu nie należy także używać w przypadku nadwrażliwość na składniki, ponieważ mogą wywołać reakcję alergiczną.

Gencjana - jak zmyć ślady?

Naniesiona na skórę gencjana pozostawia fioletowe plamy, które mogą się utrzymywać przez wiele dni. Ale roztwór fioletu gencjanowego można zmyć ze skóry za pomocą soku z cytryny.

Z plamami poradzi sobie również mikstura powstała z połączenia octu i ciepłej wody w stosunku 1:2.

Gencjana - na włosy

Roztwór wodny gencjany chętnie jest wykorzystywany przez blondynki do eliminowania żółtego odcienia włosów.

Płukanka nadaje włosom popielaty, chłodny odcień. By go uzyskać, należy zrobić płukankę z dodatkiem fioletowego preparatu. Taką płukankę można stosować przez długi czas, ale nie częściej niż 2 razy w tygodniu.

Powodem są właściwości wysuszające gencjany. Przy zbyt częstym stosowaniu płukanki włosy mogą zacząć się łamać, ponieważ będą przesuszone. Uniknąć tego można poprzez regularne nawilżanie włosów.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Anna Jarosz