Hipoglikemia reaktywna - przyczyny, objawy i leczenie stanu niedocukrzenia

Hipoglikemia reaktywna to stan niedocukrzenia u osób niechorujących na cukrzycę. Występuje zazwyczaj parę godzin po zjedzeniu posiłku - stąd jej zamienna nazwa - ,,hipoglikemia poposiłkowa”. Jej objawy są charakterystyczne dla gwałtownego spadku poziomu cukru. Jakie są przyczyny i objawy hipoglikemii reaktywnej?

Spis treści

1. Co to jest hipoglikemia reaktywna?
2. Hipoglikemia reaktywna - przyczyny
3. Hipoglikemia reaktywna - objawy
4. Hipoglikemia reaktywna - diagnostyka
5. Hipoglikemia reaktywna - leczenie
6. Hipoglikemia reaktywna a dieta
7. Hipoglikemia reaktywna - co zrobić w przypadku napadu niedocukrzenia?
8. Hipoglikemia reaktywna a ciąża 

Poziom glukozy we krwi u zdrowej osoby nie jest wartością stałą - zmienia się on w ciągu doby i zależny jest od stylu życia, sposobu odżywiania i rodzaju wykonywanych aktywności fizycznych. Z najniższym poziomem glukozy mamy do czynienia rano, gdy jesteśmy na czczo. U zdrowego człowieka poziom glukozy wzrasta po posiłku, ale utrzymuje się w granicach normy. U osób z hipoglikemią reaktywną poziom glukozy gwałtownie spada po jedzeniu. 

Co to jest hipoglikemia reaktywna?

Hipoglikemia reaktywna to stan, w którym poziom glukozy we krwi spada poniżej normy wynoszącej 55-70 mg/dl w ciągu paru godzin po posiłku. Na niedocukrzenie narażone są szczególnie osoby zmagające się z zaburzeniami gospodarki glukozowo-insulinowej.

Hipoglikemia reaktywna - przyczyny

Źródła przyczyn występowania hipoglikemii reaktywnej mogą być różne:

• pojawia się u osób prowadzących niehigieniczny tryb życia, które np. pierwszy posiłek spożywają po południu, przyjmują nieregularne posiłki, palą papierosy, nadużywają alkoholu, narażone są na stres życia codziennego,
• rozwijać się może u osób po resekcji żołądka lub jelita cienkiego,
• może być wynikiem nietolerancji fruktozy,
• może być idiopatyczna (o nieznanej przyczynie).

Hipoglikemia reaktywna - objawy

Wśród objawów hipoglikemii reaktywnej najczęściej obserwuje się dolegliwości typowe dla niskiego poziomu glukozy we krwi, tj.:

• zawroty głowy,
• nerwowość,
• uczucie niepokoju,
• zmęczenie,
• osłabienie,
• drażliwość,
• napady głodu po posiłku,
• drżenie rąk,
• nadmierna potliwość.

Hipoglikemia reaktywna - diagnostyka

Pierwszym krokiem do zdiagnozowania hipoglikemii reaktywnej jest wywiad z lekarzem. Następnie przeprowadzany jest test tolerancji glukozy, tzw. doustny test obciążenia glukozą.

Typowy test obciążenia glukozą polega na zbadaniu poziomu glikemii na czczo, oraz 2 godziny po wypiciu 75g glukozy.

W niektórych wątpliwych sytuacjach klinicznych test ten wykonywany jest z wydłużeniem czasu kolejnych pomiarów glukozy.

Potwierdzeniem obecności hipoglikemii reaktywnej jest niski poziom glukozy w którejkolwiek próbce krwi po wypiciu glukozy.

Hipoglikemia reaktywna - leczenie

Leczenie hipoglikemii reaktywnej sprowadza się głównie do zmiany nawyków żywieniowych i rodzaju stosowanej diety. Kluczowe jest, by nie dopuszczać do tego, aby organizm zaczął wydzielać nadmierne ilości insuliny. 

Nie ma potwierdzonych dowodów na skuteczność leczenia farmakologicznego hipoglikemii reaktywnej. Pomimo prób stosowania metforminy nadal nie ma leków posiadających rejestrację do leczenia tej przypadłości.

Czytaj też: Hipoglikemia - sprawdź jak wyglądają objawy hipoglikemii

Hipoglikemia reaktywna a dieta

Pomocne w uniknięciu wystąpienia napadu hipoglikemii reaktywnej jest:

• unikanie przyjmowania cukrów prostych w słodkich napojach i sokach owocowych,
• stosowanie diety opartej o węglowodany złożone,
• regularne przyjmowanie posiłków w małych porcjach - 3-5 razy dziennie,
• unikanie spożywania alkoholu,
• unikanie obfitych posiłków i głodzenia się.

Czytaj też: Co zrobić, by poziom cukru wrócił do normy?

Hipoglikemia reaktywna - co zrobić w przypadku napadu niedocukrzenia?

W przypadku wystąpienia hipoglikemii reaktywnej należy niezwłocznie podnieść poziom glukozy we krwi, przyjmując niewielkie ilości cukrów prostych. Wówczas powinny ustąpić objawy, takie jak drżenie rąk, nadmierny apetyt czy bóle głowy. 

U większości pacjentów z hipoglikemią reaktywną wystarczającym działaniem jest przestrzeganie diety i zaleceń żywieniowych, co pozwala uniknąć kolejnych napadów. Przy zwalczaniu hipoglikemii poposiłkowej ważna jest także aktywność, ponieważ wysiłek fizyczny wspiera stabilizację poziomu glukozy we krwi. Zalecany jest trening poranny - przed zjedzeniem pierwszego posiłku. 

Hipoglikemia reaktywna a ciąża 

Hipoglikemia reaktywna nie stanowi przeciwwskazania do zajścia w ciążę. Kobiety w ciąży powinny przestrzegać tych samych zasad żywieniowych co reszta pacjentów z hipoglikemią poposiłkową. 

Marcelina Dzięciołowska

Konsultacja: Dr n. med. Jacek Walewski, diabetolog, CM Damiana