Rekonwalescencja po COVID-19. Jak wygląda powrót do zdrowia po zakażeniu koronawirusem?

Zdecydowana większość osób chorych na COVID-19 dochodzi do zdrowia we własnym łóżku. Jednak proces zdrowienia może nie wyglądać tak, jak w przypadku innych infekcji. Ile czasu trwa rekonwalescencja po COVID-19 i jak wygląda powrót do zdrowia po zakażeniu koronawirusem?

Rekonwalescencja po COVID-19 nie u każdego przebiega w ten sam sposób. Są osoby, które bardzo szybko wracają do codziennych obowiązków i takie, którym powrót do zdrowia po zakażeniu koronawirusem zajmuje znacznie więcej czasu.

Powody są różne - w tym stopień ciężkości przebiegu COVID-19, czy ogólny stan zdrowia pacjenta, w tym choroby współistniejące.

Jak wygląda rekonwalescencja po COVID-19, na co szczególnie trzeba zwrócić uwagę, co  może niepokoić? Dlaczego powrót do zdrowia po koronawirusie rzadko przypomina rekonwalescencję po grypie czy innych infekcjach wirusowych?

Spis treści

1. Ile czasu trwa COVID-19?
2. Kiedy można rozpocząć rekonwalescencję po COVID-19?
3. Na czym polega rekonwalescencja po COVID-19 i ile czasu trwa?
4. Rehabilitacja pulmonologiczna po COVID-19

Ile czasu trwa COVID-19?

Czasu trwania zakażenia koronawirusem nie sposób precyzyjnie określić. Wszystko zależy bowiem od stopnia ciężkości choroby i ogólnego stanu zdrowia. Wśród osób, które chorują na COVID-19 w domu są takie, które przechodzą ją bardzo lekko, wręcz bezobjawowo lub objawy są na tyle lekkie, że nie zakłócają codziennych czynności, takie, u których COVID-19 zbliżony jest nasileniem objawów do grypy czy przeziębienia, czy takie, które w trakcie infekcji nie są w stanie podnieść się z łóżka. A im silniejsze objawy, tym dłuższy może być czas trwania choroby.

Zgodnie z obecnymi procedurami osoby skierowane na izolację domową z powodu koronawirusa (które nie mają objawów choroby), przebywają na niej przez 10 dni od daty uzyskania pierwszego dodatniego wyniku testu w kierunku SARS-CoV-2. Gdy zaś wystąpią objawy infekcji, izolacja ta zakończy się po 3 dniach po ich ustąpieniu (nie wcześniej jednak niż po 13 dniach od dnia wystąpienia objawów).

Eksperci - w tym cytowany przez Oko-Press dr Michał Chudzik, kardiolog z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, od kilku miesięcy zajmujący się osobami, które wyzdrowiały z COVID-19 - uważają, że objawy choroby mogą utrzymywać się nawet 4 tygodnie i dłużej od początku infekcji.

Kiedy można rozpocząć rekonwalescencję po COVID-19?

Rekonwalescencję po COVID-19 mogą rozpocząć ozdrowieńcy. A "ozdrowieniec", z którym w kontekście COVID-19 stykamy się wyjątkowo często, to osoba, u której ustąpiły już objawy choroby zakaźnej. A po czym poznać, że jest się zdrowym? Eksperci z amerykańskich CDC (Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom) wyjaśniają, że by ktoś, kto choruje na COVID-19 został uznany za zdrowego, musi spełnić trzy kryteria:  

• od pojawienia się pierwszych objawów choroby minęło co najmniej 7 dni
• w ciągu ostatnich 72 godzin nie wystąpiła gorączka (bez przyjmowania leków)
• nie ma innych objawów, takich jak kaszel lub duszność.

Warto jednak pamiętać, że ozdrowieniec nie znaczy - wyleczony. Jak wielokrotnie podkreślał podczas konferencji prasowych ekspert WHO dr Michael Ryan, zgodnie ze standardami WHO (i CDC) o wyzdrowieniu, rozumianym jako pozbycie się wirusa z organizmu można mówić dopiero, jeśli potwierdzą to dwa kolejne ujemne testy, które wykonano w co najmniej 24-ro godzinnym odstępie.

Na czym polega rekonwalescencja po COVID-19 i ile czasu trwa?

COVID-19 obciąża organizm, dlatego pełen powrót do zdrowia może zająć nawet kilka miesięcy i w dużym stopniu zależy zarówno od przebiegu samej infekcji, jak i od ogólnego stanu zdrowia.

Wiele osób nawet jeśli ma ujemne testy na koronawirusa, jeszcze długo po ustąpieniu objawów odczuwa zmęczenie i kaszle, po pewnym czasie mogą ujawnić się również powikłania po COVID-19, do których zaliczane są np. problemy z sercem, płucami czy neurologiczne. 

Jak odzyskać siły po COVID-19? Póki co brakuje konkretnych wytycznych - o to, w jaki sposób dochodzić do zdrowia po zakażeniu koronawirusem warto zapytać swojego lekarza (tego, który skierował cię na test i monitorował twój stan podczas choroby). Wiele zależy wszak od nasilenia objawów i ogólnego stanu zdrowia.

W ramach rekonwalescencji należy dbać o zdrową dietę, bogatą w warzywa, owoce, lekkostrawne mięso (np. drobiowe) i pełnoziarniste produkty zbożowe, przyjmować też dużo płynów.  Nie wolno się forsować - nawet po ustąpieniu objawów przez długi czas możesz jeszcze odczuwać znużenie i łatwo się męczyć, dlatego unikaj wysiłku fizycznego i jak najczęściej odpoczywaj.

Zaleceniem dla wielu pacjentów po COVID-19 w USA, szczególnie takich, których choroba unieruchomiła na dłuższy czas w łóżku, jest również fizjoterapia - tamtejsi lekarze zalecają wzmocnienie mięśni ramion i nóg, a także ćwiczenia oddechowe wzmacniające mięśnie klatki piersiowej.  Takie ćwiczenia należy jednak przeprowadzać po konsultacji ze specjalistą.

Eksperci zachęcają również do spacerów, jako że chodzenie w umiarkowanym tempie może znacząco poprawić ogólną kondycję. Nie należy jednak zanadto forsować organizmu - na początku spacer powinien być krótki i nie przekraczać pięciu minut (można go jednak powtarzać kilkakrotnie  w ciągu dnia); stopniowo ten czas można zwiększać.

Rehabilitacja pulmonologiczna po COVID-19

Ponieważ koronawirus może uszkadzać płuca, osoby, które przebyły COVID-19 mogą być również poddane rehabilitacji pulmonologicznej, a program tej rehabilitacji realizowany będzie w specjalistycznych ośrodkach.

W Polsce póki co pilotażowy program rehabilitacji po COVID-19 został wdrożony w szpitalu MSWiA w Głuchołazach. Mogą z niego skorzystać osoby, które przebyły COVID-19 i uzyskały skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego - może je wystawić każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, w tym lekarz POZ.

Czas trwania rehabilitacji leczniczej wynosi maksymalnie 21 dni. Jest ona nastawiona m.in. na remisję choroby, poprawę ogólnej wydolności wysiłkowej i krążeniowej, poprawę sprawności oddechowej, siły mięśniowej i ogólnej sprawności fizycznej, a także na wsparcie zdrowia psychicznego. Jak wyjaśniła agencji PAP  Barbara Pawlos, rzeczniczka NFZ w Opolu: "Rehabilitacja opiera się na wykorzystywanych obecnie modelach fizjoterapii oddechowej. Kwalifikacja pacjentów do poszczególnych modeli zostanie przeprowadzona po testach wysiłkowych na ergometrze rowerowym lub na bieżni ruchomej albo też podczas 6-minutowego marszu. Procedura uwzględnia również duszność ocenianą według zmodyfikowanej skali Borga".

Jednak nie każdy, kto chorował na COVID-19 może skorzystać z takiej rehabilitacji - jak czytamy na stronie szpitala w Głuchołazach, istnieją bowiem przeciwwskazania.

Przeciwwskazania do rehabilitacji pulmonologicznej:

• brak samodzielności w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego
• zaburzenia psychiczne uniemożliwiające właściwe wykonywanie poleceń
• ciężkie nadciśnienie płucne
• ostra postać serca płucnego
• niestabilna choroba niedokrwienna serca
• zastoinowa niewydolność krążenia
• choroby przewlekłe w okresie zaostrzenia
• choroby nowotworowe w stadium przerzutów
• stany przebiegające z krwiopluciem i po niedawno przebytych krwotokach
• stan po świeżo przebytym udarze mózgu
• stany po zabiegach operacyjnych (do 3 m-cy)
• uzależnienie od leków i substancji, które w nadmiernym stopniu mogą zaburzyć proces rehabilitacji.

Katarzyna Hubicz