RIKETSJE - jakie choroby wywołują? Objawy i leczenie riketsjoz
Riketsje to bakterie, które dostają się do organizmu człowieka za pośrednictwem kleszczy, pcheł, wszy i roztoczy, a następnie wywołują niekiedy śmiertelne choroby - tzw. riketsjozy. Dotychczas riketsje zagrażały jedynie m.in. mieszkańcom krajów południowej Europy, jednak ocieplający się klimat sprawił, że dotarły już do Polski. Ich nosicielami są m.in. kleszcze bytujące w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Sprawdź, jakie choroby wywołują riketsje, jakie są objawy zakażenia i na czym polega leczenie.
Spis treści
- Riketsje - gdzie występują?
- Riketsje - jakie choroby wywołują?
- Riketsje – jak dochodzi do zakażenia?
- Riketsje - objawy zakażenia
- Riketsje – leczenie riketsjoz
- Riketsje – zapobieganie zakażeniu
Riketsje to grupa bakterii, która wywołuje u człowieka riketsjozy - ostre choroby gorączkowe. Jednak w przeciwieństwie do większości wirusów czy bakterii, nie dostają się one do organizmu człowieka lub zwierzęcia bezpośrednio, lecz za pośrednictwem innych organizmów – tzw. wektorów, dla których nie są patogenne, tzn. nie wywołują u nich chorób.
Tymi wektorami najczęściej są kleszcze, choć mogą to być także inne stawonogi, np. roztocze, wszy, pchły. Są one krytycznym ogniwem w przenoszeniu choroby na człowieka i zwierzęta i cechują się, przynajmniej częściowo, pasożytniczym stylem życia.
- Riketsje - gdzie występują?
- Riketsje - jakie choroby wywołują?
- Riketsje – jak dochodzi do zakażenia?
- Riketsje - objawy zakażenia
- Riketsje – leczenie riketsjoz
- Riketsje – zapobieganie zakażeniu
Riketsje - gdzie występują?
Riketsje występują głównie w Afryce, krajach basenu Morza Śródziemnego i południowej Europy. Jednak zmieniający się klimat (coraz wyższe temperatury) sprawia, że rozprzestrzeniają się także na kraje o umiarkowanym klimacie.
W związku z tym nawet w Polsce można zarazić się chorobami, które do niedawna były diagnozowane tylko na południu naszego kontynentu czy na Czarnym Lądzie.
Obecność riketsji z grupy gorączek plamistych, dotychczas nie wykrywanych w naszej strefie klimatycznej, niedawno stwierdzono w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Z badań przeprowadzonych przez specjalistów z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny wynika, że w naszym kraju nawet ponad 20 proc. kleszczy jest zakażonych różnymi riketsjami.
Specjaliści przypuszczają, że do Polski mogły się dostać wraz z ptakami, które przyleciały z różnych rejonów świata.
Riketsje - jakie choroby wywołują?
Choroby wywoływane przez riketsje to riketsjozy. Należą one do grupy chorób zwanych chorobami wektorowymi lub chorobami przenoszonymi przez wektory.
Riketsje wywołują choroby należące do grupy durów wysypkowych i gorączek plamistych.
Dury wysypkowe (tyfusy plamiste)
- tyfus plamisty europejski wywołuje bakteria Rickettsia prowazekii. Choroba występuje w Afryce i Azji;
- tyfus plamisty szczurzy wywołuje bakteria Rickettsia typhi. Chorobę diagnozuje się na terenach o niskim poziomie ekonomicznym i sanitarnym, często w obozach dla uchodźców, a także miastach portowych (duże populacje naturalnych rezerwuarów bakterii – szczurów i myszy);
- Choroba Brilla-Zinssera (tyfus nawrotowy wysypkowy) - występuje u osób, które przechorowały dur wysypkowy lub miały kontakt z chorymi;
CZYTAJ TEŻ: CHOROBY TROPIKALNE: legionelloza (choroba legionistów), gorączka zachodniego Nilu, leiszmanioza
Gorączki plamiste
- gorączka plamista Gór Skalistych - wywołuje ją bakteria Rickettsia rickettsii. Choroba występuje w USA i Kanadzie;
- gorączka guzkowa (gorączka śródziemnomorska) - wywoływana jest przez Rickettsia conorii. Do zachorowań dochodzi głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego;
- ospa riketsjowa (riketsjoza pęcherzykowa) - wywołuje ją bakteria Rickettsia akari. Choroba jest rozpowszechniona na całym świecie, jednak najczęściej diagnozuje się ją w USA, Korei, Rosji, Afryce południowej, Chorwacji i na Ukrainie;
CZYTAJ TEŻ: Kleszczowa gorączka Kolorado - objawy i leczenie
Do nowych riketsjoz należą m.in. japońska gorączka plamista, gorączka plamista wyspy Flindersa czy kleszczowa gorączka afrykańska (R. africae). Ponadto do grupy riketsjoz zalicza się zakażenia wywoływane przez drobnoustroje z rodzaju Coxiella (wywołuje gorączkę Q), Ehrlichia, Bartonella.
Riketsje – jak dochodzi do zakażenia?
Do zakażenia dochodzi głównie podczas ssania krwi przez zarażonego riketsjami stawonoga. Może mieć także miejsce, kiedy zarażony organizm przenosiciela zostanie połknięty (co może zdarzyć się u zwierząt) lub gdy dojdzie do zanieczyszczenia rany kałem wektora zawierającym materiał zaraźliwy.
- pchły (pochodzące od szczurów lub myszy) - przenoszą tyfus endemiczny (tyfus plamisty szczurzy). Do zakażenia może dojść przez kontakt uszkodzonej skóry z odchodami pcheł/wszy (np. poprzez wdrapanie) lub drogą wziewną, tzn. poprzez wdychanie powietrza zanieczyszczonego wydalinami i resztkami zakażonych pcheł;
- wszy (m.in. ludzkie i odzieżowe) - przenoszą tyfus plamisty europejski (do zakażenia człowieka dochodzi na skutek drapania skóry, przypadkowego wtarcia odchodów wszy w uszkodzone miejsce skóry, bądź też w trakcie ukąszenia), a także gorączkę guzkową (do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu ze zwierzętami, spożycia pokarmu i wdychania powietrza zanieczyszczonego wydalinami i resztkami zwierząt - nosicieli bakterii);
- roztocze (pasożytujące głównie na gryzoniach - szczury, myszy) - przenoszą gorączkę Q (głównie poprzez wdychanie zanieczyszczonego riketsjami kurzu) oraz ospę riketsjową;
- kleszcze - przenoszą gorączkę plamistą Gór Skalistych (w tym przypadku zakażenie może nastąpić na skutek zanieczyszczenia ran szczątkami zarażonych kleszczy, a także zanieczyszczonymi ubraniami);
W Polsce riketsje są przenoszone wyłącznie przez kleszcze. Warto wiedzieć, że kleszcze, które są najczęstszymi wektorami w Polsce, mogą przenosić nie tylko riketsje, lecz także inne choroby wektorowe, takie jak bartoneloza i tularemia (są to choroby, które mogą być przeniesione nie tylko przez kleszcze, lecz także przez inne organizmy), a także borelioza z Lyme, kleszczowe zapalenie mózgu i babeszjoza (to choroby, które są przenoszone wyłącznie przy udziale kleszcza).
Riketsje - objawy zakażenia
Charakterystyczne dla chorób wywoływanych przez riketsje, czyli głownie chorób gorączkowych, są bardzo wysoka gorączka - do 40 stopni C. Ponadto pojawia się krwotoczna, plamista wysypka.
Do innych objawów należą także:
- bóle mięśni
- niekiedy wymioty
- bradykardia
- zaczerwienienie gałek ocznych
- zapalenie spojówek
Powstające w naczyniach zakrzepy mogą prowadzić do zgorzeli kończyn.
WARTO WIEDZIEĆ: Bruceloza - choroba przenoszona przez zwierzęta
Riketsje – leczenie riketsjoz
Wszystkie riketsje łączy wrażliwość na tetracykliny, dlatego ta grupa antybiotyków jest lekiem z wyboru przy leczeniu riketsjoz.
Riketsje – zapobieganie zakażeniu
Nie pracowano szczepionki, która ochroniłaby przed riketsjami. W związku z tym bardzo istotne w zapobieganiu chorobom przez nie wywoływanych jest tępienie gryzoni i kontrolowanie populacji kleszczy i innych wektorów w środowisku.
Polecany artykuł:
Riketsje występują sezonowo
W Polsce wszystkie choroby wektorowe (w tym także riketsje) występują sezonowo. Jednak sezon na te choroby może zostać wydłużony, jeśli warunki pogodowe będą sprzyjające.
Na przykład, kleszcze są aktywne od marca do listopada. Jednak w 2013 roku, z uwagi na wysokie temperatury, były obecne jeszcze w grudniu. Występowanie określonych chorób wiąże się z zasięgiem występowania danych wektorów.
Porady eksperta