Choroba Chagasa - przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Choroba Chagasa nazywana jest również trypanosomatozą, czyli zakażeniem wywoływanym przez pasożyta Trypanosoma cruzi, należącego do świdrowców. Choroba Chagasa występuje głównie w krajach Ameryki Południowej. Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie ponad 6 milionów ludzi zarażonych pasożytem przenoszonym przez tzw. całujące robaki (ang. kissing bug). Jakie są objawy choroby Chagasa? Na czym polega leczenie? Czy jest szczepionka na tę chorobę?

Spis treści

1. Przyczyny choroby Chagasa
2. Objawy choroby Chagasa
3. Rozpoznanie choroby Chagasa
4. Leczenie choroby Chagasa
5. Choroba Chagasa - czy można jej uniknąć?

Choroba Chagasa, trypanosomoza amerykańska, to ostra choroba zakaźna wywoływana przez wiciowca Trypanosoma cruzi. Najczęściej nie zagraża ona życiu - wyjątkiem są noworodki i niemowlaki, u których może dojść do obrzęku mózgu i śmierci. Pasożyt ten ma zdolność do „przyczajania się” wewnątrz organizmu i trwania w uśpieniu nawet kilkadziesiąt lat. Po ok. 10-20 latach u ponad 35 procent zakażonych rozwija się kolejna faza choroby Chagasa, mająca postać przewlekłą. Choroba jest najczęściej spotykana w krajach Ameryki Środkowej i Południowej oraz w 25 stanach USA.

Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie jest ponad 6 milionów ludzi zarażonych pasożytem przenoszonym przez tzw. całujące robaki, a 30 procent z nich cierpi na poważne choroby kardiologiczne. Natomiast u 10 procent pojawiają się objawy chorób układu pokarmowego i neurologicznego.

Przyczyny choroby Chagasa

Przyczyną choroby jest ukąszenie przez pluskwiaki, głównie z rodzaju Rhodnius. Gryzą zazwyczaj w okolicach ust, stąd inna nazwa schorzenia - choroba przenoszona przez "całujące robaki".

Pluskwiaki kąsają ludzi najczęściej podczas snu. Potem zanieczyszczają ranę kałem, w którym przenoszą pasożyta (wiciowca) Trypanasoma cruzi. Ten wnika do krwiobiegu człowieka, powodując chorobę Chagasa.

Objawy choroby Chagasa

Charakterystyczne dla początkowej, ostrej postaci choroby Chagasa, która trwa  4-6 tygodni, jest lekki obrzęk i zaczerwienienie w miejscu ukąszenia pluskwiaka.

Gdy miejsce ugryzienia znajdzie się w okolicy oka, może pojawić się jednostronny obrzęk oczodołu i zapalenie spojówek (tzw. objaw Romañy), a także powiększenie się węzłów chłonnych przedusznych.

Osobie zakażonej mogą także dokuczać:

• wymioty,
• biegunka,
• utrata apetytu,
• tachykardia zatokowa.

Postać przewlekła rozwija się u 10-30 proc. zakażonych - atakuje organy wewnętrzne i nieleczona może doprowadzić do śmierci.

Na objawy choroby Chagasa składają się:

• objawy neurologiczne, czyli:
• uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego
• demencja

• choroba mięśnia sercowego, która objawia się:
• kołataniem serca
• zawrotami głowy
• zespołem MAS związanymi z zaburzeniami rytmu serca
• atypowym bólem zamostkowym niezwiązanym z chorobą niedokrwienną serca
• dusznością związaną z niewydolnością krążenia

• poszerzenie światła jelita (przede wszystkim grubego) i przełyku, objawiające się:
• czkawką
• ulewaniem pokarmu
• bólem w klatce piersiowej
• cofaniem się treści żołądkowej, zwłaszcza podczas snu, prowadzące do zachłystowego zapalenia płuc
• utrudnionym i bolesnym przełykaniem
• spadkiem masy ciała
• wyniszczeniem organizmu

Rozpoznanie choroby Chagasa

Rozpoznanie choroby Chagasa nie jest łatwe, zwłaszcza jeśli pasożyt był uśpiony i trudno pierwsze objawy choroby skojarzyć z zagraniczną wycieczką sprzed kilkunastu lat.

W takiej sytuacji pomocne może okazać się badanie rozmazu krwi oraz biopsja mięśnia lub węzła chłonnego.

Czasem do badania wykorzystuje się „zdrowe” pluskwiaki. Niezakażonym owadom aplikuje się niewielką ilość pobranej od chorego krwi i obserwuje, czy po pewnym czasie nie pojawią się u nich dojrzałe formy pasożyta.

Choroba Chagasa przez lata potrafi przebiegać dość łagodnie i bezobjawowo.

Leczenie choroby Chagasa

Niestety, nie istnieją żadne środki zapobiegające rozwojowi choroby. Niedostępna jest również żadna szczepionka ani lek chroniący przed zakażeniem w niebezpiecznych rejonach świata.

Samo leczenie choroby jest skuteczne głównie w jej pierwszej fazie, która może być często przeoczona i potraktowana jako zwykła choroba wirusowa.

W leczeniu stosuje się dwa specyfiki:

• nifurtimoks
• oraz benzonidazol.

Oba leki nie są zarejestrowane w Polsce.

U osób zarażonych ryzyko śmierci wzrasta od dwóch do trzech razy. Wśród zarażonych ryzyko chorób kardiologicznych zwiększa się aż siedemnastokrotnie.

Choroba Chagasa - czy można jej uniknąć?

Aby nie dopuścić do zakażenia, należy unikać noclegów w krajach Ameryki Środkowej i Południowej, takich jak Argentyna, Belize, Boliwia, Chile, Kolumbia, Kostaryka, Ekwador, Salwador, Gujana Francuska, Gwatemala, Honduras, Meksyk, Nikaragua, Panama, Paragwaj, Peru, Surinam, Urugwaj i Wenezuela.

Zawsze należy pamiętać o moskitierach oraz środkach owadobójczych, a także o podstawowych zasadach higieny i częstym myciu rąk.

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Monika Majewska

Natasza Socha-Chyrzyński