Jak sprawdzić czy trzustka niedomaga? Lista badań do zrobienia

Profil trzustkowy to badania krwi, dzięki którym można rozpoznać choroby trzustki, choć nie tylko. Profil trzustkowy jest pomocny w diagnozowaniu także schorzeń wątroby czy nerek, a nawet cukrzycy. Poza tym profil trzustkowy pozwala monitorować leczenie chorób trzustki. Sprawdź, jakie są wskazania do wykonania profilu trzustkowego, jakie są normy i jak interpretować wyniki badań.

Profil trzustkowy to badania krwi i moczu, dzięki którym można ocenić pracę trzustki, czyli narządu biorącego udział w procesach trawienia, a także ważnego gruczołu, który jest odpowiedzialny za wydzielanie insuliny, choć nie tylko. Profil trzustkowy pozwala także odpowiedzieć na pytanie, w jakiej kondycji są m.in. wątroba czy nerki.

Na profil trzustkowy składa się ocena stężenia amylazy (we krwi i w moczu), glukozy i lipazy.

Jakie są wskazania do wykonania profilu trzustkowego?

Wskazaniem do wykonania profilu trzustkowego są objawy, takie jak ból w nadbrzuszu opasający, promieniujący do okolicy lędźwiowej, oraz gorączka, nudności i wymioty, gdyż wskazują między innymi na choroby trzustki.

Profil trzustkowy można wykonać także w celu monitorowania leczenia chorób trzustki.

Amylaza

Amylaza to enzym produkowany m.in. przez trzustkę, rozkładający wielocukry na cukry proste, które następnie są wchłaniane do przewodu pokarmowego. Poziom amylazy mierzy się we krwi i w moczu. W tym drugim przypadku wystarczy rano oddać mocz (ze środkowego strumienia) do sterylnego pojemnika. Należy wcześniej zadbać o higienę miejsc intymnych.

Podwyższony poziom amylazy we krwi powyżej 1150 U/l sugeruje ostre zapalenie trzustki. Wówczas w moczu norma amylazy przekroczona jest od 3 do 20 razy.

Stężenie we krwi w zakresie 575–1150 U/l może świadczyć m.in. o:

• kamicy żółciowej, 
• kamicy przewodów trzustkowych,
• perforacji wrzodu żołądka,
• dwunastnicy.

Z kolei zbyt niski poziom amylazy wskazuje m.in. na bardzo rozległe zniszczenie trzustki (np. martwicze zapalenie trzustki) lub poważne uszkodzenie wątroby.

SPRAWDŹ >> Ból trzustki - co może oznaczać? Przyczyny bólu trzustki

Lipaza

Lipaza trzustkowa to enzym, który odpowiada za rozkład tłuszczów, a konkretnie trójglicerydów pokarmowych do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Lipaza również jest produkowana przez trzustkę, ale w formie nieaktywnej. Dopiero po dostaniu się do dwunastnicy lipaza przekształca się w formę aktywną, czyli gotową do trawienia. Lipaza nie przechodzi do moczu, w związku z tym jej stężenie można ocenić tylko za pomocą badania krwi.

Znacznie podniesiony poziom lipazy trzustkowej, zwykle 5- lub 10-krotnie przekraczający prawidłowe wartości świadczy o ostrym zapaleniu trzustki. Jeśli gwałtowny wzrost poziomu lipazy we krwi odnotowuje się w ciągu 24-48 godzin od wystąpienia ostrych objawów, a następnie dochodzi do spadku jej stężenia po około 5-7 dniach, można być pewnym ostrego zapalenia trzustki. Podwyższony poziom może także sugerować raka trzustki.

Obniżenie stężenia lipazy może wskazywać na przewlekłe uszkodzenie trzustki (np. w przebiegu mukowiscydozy). Niski poziom lipazy często występuje w cukrzycy.

Przeczytaj także: Co podrażnia trzustkę i jakie choroby atakują ją najczęściej?

Glukoza

Glukoza to cukier, którego poziomu w organizmie jest regulowany przez hormon trzustkowy – insulinę.

Wzrost poziomy glukozy we krwi może świadczyć m.in. o ostrym lub przewlekłym zapaleniu trzustki, lub o nowotworze tego narządu.

Spadek poziomu glukozy może wskazywać między innymi na:

• niedobór hormonów tarczycy,
• uszkodzenie wątroby,
• niedoczynność hormonalną przysadki mózgowej.

Monika Majewska