Marker nowotworowy CA 15-3
CA 15-13 to marker nowotworowy wykorzystywany przede wszystkim w diagnostyce kobiet, u których wykryto raka piersi. Substancja ta występuje w krwi zarówno u chorych jak i zdrowych osób. Na podstawie oznaczenia tego markera nie da się określić, czy dany pacjent jest chory. Do czego służą badania CA 15-3? Jakie mają znaczenie w terapii nowotworów?
Spis treści
- Co oznacza, że CA 15-3 jest markerem nowotworowym?
- CA 15-3 jako marker w diagnostyce raka piersi
- Co oznacza wysokie stężenie CA 15-3?
- Kiedy występuje podwyższone stężenie CA 15-3?
- Kiedy wykonuje się oznaczanie CA 15-3?
- Czy CA 15-3 jest markerem idealnym w diagnostyce raka piersi?
Marker CA 15-13 jest antygenem wytwarzanym przez komórki nowotworowe raka piersi. Jednak tą samą substancję produkuje również zdrowy nabłonek gruczołu piersiowego. W życiu kobiety istnieją momenty gdy jej poziom znacząco się podnosi - na przykład w trakcie ciąży.
Z punktu widzenia biochemicznego CA 15-3 jest rozpuszczalnym we krwi fragmentem mucyny 1 (MUC-1).
Nie da się przy użyciu tego markera udowodnić że dana osoba jest chora na raka. Wysoki poziom tej substancji może wskazywać na pewne choroby, jednak nie jest informacją pozwalającą postawić diagnozę.
CA 15-13 jest wykorzystywany przede wszystkim do monitorowania leczenia raka piersi oraz raka jajnika. Zaleca się również wykonanie badania poziomu tego markera, po wykryciu choroby, w celu znalezienia najlepszej drogi terapii.
Co oznacza, że CA 15-3 jest markerem nowotworowym?
Markery nowotworowe to substancje wytwarzane przez komórki nowotworowe. Istnieją takie które są produkowane wyłącznie przez komórki chore oraz takie które są również wytwarzane przez zdrowe. Do tej drugiej grupy należy CA 15-3.
Stężenia markerów nowotworowych mogą świadczyć o trzech zjawiskach zachodzących w chorych komórkach:
- proliferacja - czyli namnażanie się; proces wzrostu nowotworu i tworzenia się przerzutów
- różnicowanie - stężenie markerów określających ten proces świadczy o liczebności komórek nowotworowych, które od zdrowych odróżnia niższy poziom zróżnicowania.
- obumieranie - apoptoza oraz martwica komórek nowotworowych jest procesem prowadzącym do uwolnienia się dużej ilości markerów nowotworowych.
Badania obecności i stężenia markerów są wykorzystywane na różnych etapach diagnostyki choroby. Przede wszystkim służą do:
- wykrywania nowotworów
- rozpoznania rodzaju zmiany nowotworowej
- określania stopnia zaawansowania nowotworu
Wyniki tych oznaczeń mogą być wykorzystywane do doboru odpowiedniej metody leczenia oraz monitorowania przebiegu terapii.
CA 15-3 jako marker w diagnostyce raka piersi
CA 15-3 wykazuje największe zastosowanie w diagnostyce raka piersi. Jego stężenie wzrasta znacząco w zaawansowanych etapach choroby, gdy pojawiają się przerzuty. Wykazano że badanie stężenia tego markera jest użyteczne w monitorowaniu skuteczności chemioterapii.
Oznaczenia CA-15-3 na początku rozwoju choroby wykazują niską czułość diagnostyczną, jednak ta wzrasta wraz z rozwojem choroby. Oznacza to, że wyniki stają się bardziej miarodajne.
Badanie poziomu CA 3-15 jest przydatne do wykrywania przerzutów raka piersi. Niedoskonałość tej metody diagnostycznej wynika z faktu że jest mało skuteczna na wczesnych etapach choroby. Nie nadaje się w związku z tym do wykonywania badań przesiewowych oraz wykrywania raka piersi.
Co oznacza wysokie stężenie CA 15-3?
Wysoki wynik wskazuje na zaawansowany stopień choroby oraz obecność przerzutów. Najwyższe poziomy CA-15-3 jest charakterystyczny dla stadium choroby, w którym kości lub wątroba zajęte są przez raka.
Nieznacznie podwyższone CA 15-3 może towarzyszyć innym niż rak chorobom, w tym nowotworom niezłośliwym. Niestety, niskie stężenie tego markera nie jest wynikiem wykluczającym raka piersi. U 25%-30% chorych na tą chorobę substancja ta nie jest wytwarzana przez zmienione komórki.
Rosnące stężenie markera CA 15-3 w trakcie leczenia wskazuje na nieskuteczność terapii. W pierwszym tygodniu chemioterapii obserwuje się jednak wzrost wyników świadczący o tym, że zabite komórki rakowe uwalniają do krwi tą substancję.
Kiedy występuje podwyższone stężenie CA 15-3?
CA 15-3 może być również wykorzystywany jako marker w diagnostyce raka jajnika.
Podwyższone stężenie tej substancji może się również pojawić na skutek obecności wielu innych chorób. Obserwuje się je w trakcie przebiegu:
- zapalenia wątroby
- marskości wątroby
- nowotworów niezłośliwych
- sarkoidozie
- niedoczynność tarczycy
- niedokrwistości megaloblastyczna
- zaawansowanych stadiów gruczolako-raka jajnika, żołądka, trzustki, czy raka płuc
Kiedy wykonuje się oznaczanie CA 15-3?
Badanie stężenia CA 15-3 powinno zostać wykonane po wykryciu raka piersi, jeszcze przed rozpoczęciem jego leczenia. Szczególnym wskazaniem jest podejrzenie o zaawansowanym stadium choroby.
Zazwyczaj monitoruje się poziom CA 15-3 w trakcie terapii, kilka tygodni po rozpoczęciu leczenia.
Czy CA 15-3 jest markerem idealnym w diagnostyce raka piersi?
Oznaczenia markera CA 15-3 wykazują małą czułość na początku rozwoju raka piersi, gdy właściwa diagnostyka ma największe znaczenie dla zdrowia i życia pacjenta.
Miarodajność tego badania wzrasta wraz z rozwojem choroby, jednak wtedy znacząco spadają szanse na znalezienie sposobu leczenia, który będzie skuteczny.
Bardziej miarodajne wyniki, w trakcie monitorowania leczenia, daje połączenie oznaczenia markera CA 15-3 z CEA.
Użyteczność stosowania oznaczenia tego markera w diagnostyce wciąż jest przedmiotem dyskusji specjalistów. Przeprowadzanie tego pomiaru jest źródłem wielu fałszywych wyników, związanych z niską czułością badania.
Niewątpliwą zaletą tego badania jest fakt że jest ono tanie w porównaniu z innymi. Istotne jest również że można je wykonywać z krwi pobranej od pacjenta. Nie ma konieczności pobierania biopsji. Dzięki tym cechom oznaczenie można przeprowadzać regularnie, co ułatwia monitorowanie procesu leczenia.
Porady eksperta
