APTT, czyli czas koalinowo-kefalinowy: normy
APTT, czyli czas koalinowo-kefalinowy (inaczej czas częściowej tromboplastyny po aktywacji) – jest to jeden ze wskaźników krzepliwości krwi. Kiedy bada się APTT? Jakie są normy? Na co wskazywać może wydłużenie lub skrócenie czasu koalinowo-kefalinowego?
Spis treści
APTT, czyli czas koalinowo-kefalinowy (inaczej czas częściowej tromboplastyny po aktywacji) jest miarą aktywności czynników XII, XI, IX i VIII, które tworzą układ wewnątrzpochodny, a także jest zależny od czynników biorących udział w powstawaniu trombiny (protrombiny, czynnika X i V ) oraz konwersji fibrynogenu do fibryny. Prawidłowa hemostaza organizmu pozwala na jego ochronę przed utratą krwi w przypadku przerwania ciągłości naczyń krwionośnych. Na utrzymanie prawidłowej hemostazy składa się prawidłowe współdziałanie białek układu krzepnięcia, układu fibrynolitycznego oraz naczyń krwionośnych i płytek krwi.
APTT, czyli czas koalinowo-kefalinowy (inaczej czas częściowej tromboplastyny po aktywacji) – jest to jeden ze wskaźników krzepliwości krwi. Proces krzepnięcia krwi u człowieka może przebiegać na drodze dwóch szlaków, zwanych układem zewnątrzpochodnym i wewnątrzpochodnym. Każdy szlak poprzez aktywację poszczególnych osoczowych czynników krzepnięcia, prowadzi do przekształcenia protrombiny w trombinę a następnie fibrynogenu w fibrynę (część wspólna toru krzepnięcia).
Jakie zastosowanie ma badanie APTT?
Podstawowym zastosowaniem badania APTT jest monitorowanie leczenia przeciwkrzepliwego heparyną niefrakcjonowaną. Prawidłowe terapeutyczne stężenie heparyny we krwi powinno powodować 1,5-2,5-krotne przedłużenie APTT w porównaniu z wartością referencyjną, czyli w trakcie leczenia APTT powinno wynosić 60-90 s. Czas koalinowo-kefalinowy jest również wydłużony podczas leczenia innymi antykoagulantami, jak pochodne hirudyny oraz argatroban. Wskaźnik ten nie służy do monitorowania leczenia heparyną drobnocząsteczkową. Innym zastosowaniem APTT jest diagnostyka wrodzonych i nabytych skaz krwotocznych.
Jakie są normy?
Prawidłowa wartość APTT wynosi 26-40 s (wartość ta jest zależna od stosowanych odczynników i może się różnić pomiędzy laboratoriami).
Co oznacza wydłużenie APTT?
Przedłużenie APTT oznacza zmniejszoną aktywność osoczowych czynników krzepnięcia krwi:
- niedobór czynników VIII (hemofilia A), IX (hemofilia B), XI (hemofilia C) oraz czynnika X i protrombiny
- niedobór, brak fibrynogenu
- chorobę von Willebranda
- zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC) – w którym dochodzi do zużywania czynników krzepnięcia w wyniku powstawania zarówno krwotoków jak i zakrzepów
- niedobór kininogenu wielkocząsteczkowego ( wspiera aktywację czynnika XII, XI i prekalikreiny) i prekalikreiny (aktywuje czynnik XII)
- niedobór czynnika XII
- wrodzony lub nabyty niedobór czynnika V
Ponadto badanie to ma zastosowanie przy:
- podejrzeniu uszkodzenia wątroby – choroby wątroby mogą mieć wpływ na układ krzepnięcia
- podejrzeniu niedoboru witaminy K – bierze udział w utrzymaniu prawidłowego stężenia czynników krzepnięcia: II, VII, IX, X oraz białek hamujących krzepnięcie krwi: białka C i S, a także reguluje wytwarzanie protrombiny
- monitorowaniu leczenia przeciwkrzepliwego heparyną niefrakcjonowaną. Heparyna jest lekiem przeciwzakrzepowym podawanym dożylnie lub w iniekcji. Leczenie nią musi podlegać ścisłemu monitorowaniu, ponieważ podanie zbyt dużej ilości może spowodować krwotok, natomiast zbyt małej nie zapobiegnie powstawaniu skrzepów.
- monitorowaniu leczenia doustnymi antykoagulantami
- w celu wykrycia nieswoistych przeciwciał, takich jak antykoagulant toczniowy, które są związane z epizodami zakrzepowymi i powtarzającymi się epizodami poronień. W tym celu APTT można wykonać w panelu badań krzepliwości, jako pomoc w określeniu przyczyny poronień lub rozpoznaniu zespołu antyfosfolipidowego
- w oparciu o dokładny wywiad, badania APTT i PT wykonuje się czasem przed zabiegiem chirurgicznym lub inną inwazyjną procedurą, aby ocenić skłonność do krwotoków.
W następstwie nieprawidłowych wyników badania APTT lub wraz z nim, wykonuje się następujące badania: liczba płytek krwi (należy je monitorować podczas leczenia heparyną), czas trombinowy, fibrynogen (w celu wykluczenia niedoboru fibrynogenu jako przyczyny wydłużenia APTT), badania czynników krzepnięcia, badanie czynnika von Willebranda (w celu stwierdzenia, czy przedłużenie czasu APTT jest wynikiem choroby von Willebranda).
Skrócenie APTT może nastąpić w stanach nadkrzepliwości, ale nie ma to znaczenia w diagnostyce. Nieprawidłowe wartości APTT mogą wynikać z nieprawidłowego przechowywania próbki krwi lub osocza przed wykonaniem tego oznaczenia.
Porady eksperta
