Jak prawidłowo przechowywać leki

Źle przechowywane lub przeterminowane leki mogą być tak samo groźne jak niewłaściwie użyte. Dowiedz się, jak przechowywać leki, co robić z lekarstwami pozostałymi po kuracjach i gdzie wyrzucić przeterminowane leki.

Spis treści

1. Przechowywanie leków
2. Które leki trzymać w lodówce?
3. Wszystkie leki muszą mieć sucho
4. Leki pozostałe po kuracji

Właściwe przechowywanie leków jest bardzo ważne, a nieprzestrzeganie obowiązujących zasad może się źle skończyć. Każdy z nas trzyma w domu środki przeciwbólowe, przeciwgrypowe i odkażające. Leki na żołądek i na katar, syropy, plastry z opatrunkiem, bandaże. Wszystkie lekarstwa są niezbędne przy niegroźnych zachorowaniach albo drobnych skaleczeniach. Wiele z nich można przechowywać długo - np. krople do oczu w jednorazowych pojemniczkach, tzw. minimsach, syropy oraz krople na spirytusie (na serce, nerwy, żołądek). Ale w domowych apteczkach znajdują się również leki pozostałe po niedokończonych kuracjach. Specyfiki gromadzone są przez całą rodzinę. Nie wiadomo, po co je przechowujemy, szybko zapominamy, jakie było ich pierwotne zastosowanie.

Przechowywanie leków

Najlepiej ulokować medykamenty w specjalnej, wydzielonej do tego celu szafce. Do wnętrza powinno dopływać powietrze. Leków nie powinno się trzymać w hermetycznych pudełkach.

Przy wyborze miejsca na domową apteczkę znaczenie mają przede wszystkim temperatura i wilgotność powietrza oraz nasłonecznienie. Jeśli leki nie będą przechowywane w odpowiednich warunkach, stracą swoją skuteczność, a nawet mogą zaszkodzić.

Apteczkę trzymamy w miejscu chłodnym i suchym - łazienka czy kuchnia nie są więc do tego. Trzeba zwrócić szczególną uwagę, aby do apteczki nie miały dostępu dzieci. 80 procent zatruć u dzieci jest spowodowane właśnie przez leki. Stanowią one główny powód długich pobytów w szpitalu, bolesnego leczenia, które - niestety - nie zawsze przynosi pełne wyzdrowienie małego dziecka. Ważne jest też chowanie leków przed dorosłymi osobami, które nie są samodzielne, cierpią np. na demencję starczą lub inne choroby ograniczające zdolność logicznego myślenia.Większość lekarstw, które zwykle mamy w domu, należy przechowywać w temperaturze pokojowej, czyli do 25 st. C. Pod tym pojęciem rozumiemy zakres od 15°C do 25°C. Natomiast wilgotność względna w takim miejscu nie powinna przekraczać 70%. Tylko takie warunki gwarantują, że lek będzie skuteczny i bezpieczny w deklarowanym przez producenta na opakowaniu okresie. Wynika z tego, że łazienka i kuchnia, najczęstsze miejsce ulokowania domowych apteczek, nadają się na to najmniej.

Które leki trzymać w lodówce?

Jeżeli producent zaleca trzymać je w chłodzie (informacja o tym podana będzie na opakowaniu lub w załączonej ulotce), to sugeruje temperaturę 2-8 st. C, jaka panuje na dole w lodówce.

W zimnym miejscu, gdzie panuje temperatura ok. 5°C, powinniśmy trzymać preparaty biologiczne (insuliny, immunoglobuliny, szczepionki, probiotyki), ale również chemiczne (niektóre krople do oczu i leki wziewne). Kiedy taki lek zaczyna być używany przez pacjenta, najczęściej nie musi już on (a wręcz nie powinien) być przechowywany w lodówce. Tak jest między innymi w przypadku insulin.

Niska temperatura przechowywania jest szczególnie wskazana w przypadku preparatów (zwłaszcza kropli ocznych), które nie zawierają środków konserwujących. Pozwala ona utrzymać ich odpowiednią czystość mikrobiologiczną. Innymi słowy, obowiązek trzymania lekarstw tego rodzaju w lodówce jest ceną za nieobecność w nich dodatkowych substancji mogących wykazywać działanie drażniące lub alergizujące.W lodówce należy też przechowywać większość preparatów mających postać proszku do przygotowania zawiesiny. Do tej grupy należy większość antybiotyków dla dzieci. Taki preparat jest w aptece przechowywany w temperaturze pokojowej, jednak dolanie do niego wody celem przygotowania zawiesiny zupełnie zmienia warunki, w jakich musi być trzymany. W takich preparatach nie ma konserwantów, dlatego ich otwarcie i dolanie wody (która zawsze powinna być przegotowana) otwiera drogę dla drobnoustrojów mogących wpływać na trwałość substancji czynnej. Niska temperatura panująca w lodówce opóźnia ten proces, jednak mimo to jest on nieunikniony. To właśnie dlatego antybiotyki w postaci zawiesiny (ale też inne leki w tej postaci) są zdatne do użycia tylko przez kilka dni. Informacja o tym powinna zawsze znajdować się na opakowaniu leku, ale pacjent powinien ją również usłyszeć od farmaceuty w aptece. Niezużyte leki tego typu należy utylizować – ich ponowne zastosowanie w późniejszym terminie może być szkodliwe.

Wszystkie leki muszą mieć sucho

Pozostałe warunki otoczenia także mają znaczenie dla trwałości leków. Według przepisów względna wilgotność powietrza w aptece nie powinna przekraczać 70%. Ma to związek z wpływem, jaki na postaci leków takie jak tabletki, granulaty czy kapsułki mają cząsteczki wody zawarte w powietrzu. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku przechowywania leków poza apteką. To właśnie z tego powodu domowe apteczki nie powinny być usytuowane ani w łazienkach, ani kuchniach, gdzie wilgotność powietrza jest największa. Może ona sprawiać, że tabletki w nieszczelnie zamkniętym opakowaniu utracą swoją postać i spęcznieją. Wilgoć jest też katalizatorem niektórych reakcji chemicznych, które mogą wpływać na strukturę, działanie i bezpieczeństwo leków. Poza tym umożliwia ona też rozwój drobnoustrojów (bakterii i grzybów). Należy zatem zwrócić uwagę, aby miejsce przechowywania leków było suche.

Leki pozostałe po kuracji

Antybiotyki dla dzieci kupowane w aptece w postaci proszku do rozpuszczenia w wodzie, o ile są nienaruszone, mogą stać w temperaturze pokojowej. Po sporządzeniu z nich syropku należy je przechowywać wyłącznie w lodówce. Zwykle jest to porcja przewidziana na siedem dni leczenia i powinna być w całości wykorzystana. Jeżeli nie zużyjemy całego lekarstwa, resztę wyrzucamy. Ponowne zastosowanie takiego preparatu jest bardzo niebezpieczne. Tak samo należy postąpić ze wszystkimi innymi antybiotykami, które zostały rozpuszczone w przegotowanej wodzie, oraz napoczętymi aerozolami, maściami oraz kroplami do oczu i nosa.Zawsze przed użyciem każdego preparatu trzeba sprawdzić datę ważności. Podana jest z reguły na opakowaniu lub na folii.W domowej apteczce znajdują się zwykle leki kilku osób. Dla bezpieczeństwa, zwłaszcza gdy mamy dorastające dzieci, które same się obsługują, warto opakowania oznaczyć widocznym napisem: „babcia", „tata". To niezbyt pewne zabezpieczenie, ale lepsze niż żadne.

Te leki trzymaj pod kluczem

• leki na receptę: nasercowe, hormonalne (także w plastrach), przeciwbólowe,
• wszelkie areozole (na astmę oraz oksykort, neomycynę),
• szczególną ostrożność zachowaj przy przechowywaniu leków weterynaryjnych, ponieważ ich składniki mają większe stężenie.

Anna Jarosz

Konsultacja: mgr Łukasz Waligórski, farmaceuta