Torbiel tzw. cysta - co to jest, jak, gdzie i dlaczego powstaje?
Torbiel (cysta) to najczęściej niewielka, bezobjawowa i łagodna zmiana patologiczna. Może występować zarówno na zewnątrz m.in. na szyi, stopach, jak i twarzy lub wewnątrz organizmu, w tym najczęściej jako torbiel na jajniku lub w piersi. Dowiedz się, jak wygląda leczenie torbieli.
Spis treści
- Torbiel - co to jest?
- Gdzie powstają torbiele? Rodzaje torbieli
- Torbiel - przyczyny powstawania
- Torbiel - diagnostyka cyst
- Torbiel - leczenie
- Torbiele. Jakie cysty występują najczęściej u kobiet?
- Torbiel w kolanie – co trzeba o niej wiedzieć?
- Inne często występujące torbiele
Torbiele, inaczej cysty, mogą występować w całym organizmie. Najczęściej nie powodują żadnych objawów, dlatego by je wykryć, konieczne jest zastosowanie specjalistycznej diagnostyki, w tym m.in. USG, RTG lub tomografii komputerowej.
Warto podkreślić, że chociaż torbiele to zmiany patologiczne, to zazwyczaj są łagodne i wymagają tylko obserwacji.
Czasem są przyczyną chorób takich jak np. PCOS (zespół policystycznych jajników) lub rzadziej - chorób nowotworowych.
By jednak mieć pewność, jakiego rodzaju jest konkretna zmiana, warto udać się do specjalisty i dowiedzieć się, czy konieczne jest leczenie torbieli.
Torbiel - co to jest?
Torbiel, zwana także cystą, to patologiczna zmiana, która może być jedno- lub wielokomorowa i zawsze jest wypełniona np. płynem lub bardziej zwartą, galaretowatą treścią.
Cysty różnią się od siebie miejscem występowania, rozmiarem, zawartością oraz rodzajem. Niektóre z nich są niewielkie, wykrywalne tylko pod mikroskopem, a inne tak duże, że uciskają na narządy, pogarszając ich funkcjonowanie.
W zależności od rodzaju i rozmiaru torbiele mogą powodować dyskomfort, ucisk i inne dolegliwości lub występować bezobjawowo.
Cysty mogą występować pojedynczo, ale zdarza się, że w jednym miejscu występują w grupie.
Najczęściej torbiele są niegroźne dlatego, chociaż są to zmiany patologiczne, to nie zawsze wymagają usunięcia.
Z reguły pozbywa się ich dopiero, gdy osiągną znaczne rozmiary, sprawiają ból lub dyskomfort bądź są szkodliwe dla organizmu.
Gdzie powstają torbiele? Rodzaje torbieli
Torbiele mogą pojawić się w każdym miejscu organizmu i mogą mieć dwa rodzaje - dzieli się je na:
- torbiele prawdziwe
- torbiele rzekome
Pierwsze z nich otoczone są komórkami nabłonkowymi, drugie natomiast najczęściej stanowią tkankę łączną. Często dzieli się je także na torbiele wrodzone oraz nabyte. Można je także pogrupować ze względu na miejsce występowania. Najczęściej występującymi są:
- torbiele jajników
- torbiele piersi
- torbiele nerek
- torbiele wątroby
- torbiele trzustki
- torbiele tarczycy
- torbiele szczęki i jamy ustnej (np. cysta zastoinowa, torbiel szczęki)
- torbiele twarzy, głowy i szyi (np. cysta korzeniowa, środkowa i boczna szyi)
- torbiele tułowia (np. torbiel włosowa)
- torbiele opony pajęczej (tzw. cysty pajęczynówki)
- torbiele ścięgien i torebek stawowych (np. torbiel galaretowata i torbiel Bakera w dole podkolanowym) oraz wiele innych
Torbiel - przyczyny powstawania
Torbiele wrodzone najczęściej są spowodowane wadą rozwojową płodu lub uwarunkowaniem genetycznym. Z kolei cysty nabyte najczęściej pojawiają się w wyniku stanu zapalnego.
Częstą przyczyną powstawania torbieli są także urazy mechaniczne. I tak np. nierzadko występująca torbiel krwotoczna jest pozostałością po pęcherzyku Graffa.
Cysty mogą pojawiać się także w przebiegu infekcji, jak i poważnych chorób np. nowotworów.
Warto jednak podkreślić, że torbiele bardzo rzadko wskazują na chorobę nowotworową i częściej są łagodne.
Torbiel - diagnostyka cyst
Ze względu na to, że torbiele bardzo często występują na skórze, można je zobaczyć gołym okiem, a także wyczuć palcami dłoni. Wtedy w zależności od tego, gdzie konkretnie znajduje się cysta, jakie daje objawy i czy jest dokuczliwa, należy udać się do konkretnego specjalisty np. dermatologa, laryngologa, chirurga stomatologa itp.
Niestety, torbiele często znajdują się wewnątrz organizmu, dlatego można się o nich dowiedzieć dopiero po wykonaniu specjalistycznych badań.
Czasami wykrywane są przypadkowo, przy okazji niezwiązanej z nimi diagnostyki.
Gdy jednak występują objawy, które na nie wskazują np. bóle w podbrzuszu, zaburzenia cyklu miesiączkowego i krwawienia międzymiesiączkowe, co może wskazywać na torbiel na jajniku, wykonuje się badania takie jak USG przezpochwowe lub biopsja.
Innymi badaniami diagnostycznymi, którymi można wykryć torbiele są:
Cysty można wykryć także badaniem Dopplerowskim, poprzez badanie moczu oraz badanie prób wątrobowych.
Torbiel - leczenie
Gdy torbiele mają niewielki rozmiar, nie powodują dolegliwości i są niezłośliwe, to najczęściej nie wymagają leczenia, a jedynie obserwacji. Jeśli jednak cysta jest uciążliwa i dużych rozmiarów, to może być zastosowany zabieg chirurgiczny.
I tak np. gdy w jamie ustnej lub na błonie śluzowej zatok występuje torbiel zastoinowa, to wykonywane jest wyłuszczenie cysty.
Z kolei u osób, u których występują torbiele szczęk, wykonywane jest wgłobienie torbieli.
Innym sposobem jest wykonanie cewnikowania jamy torbieli lub jej nakłucie, co umożliwia odciągnięcie znajdującej się w niej treści i tym samym osuszenie torbieli.
Warto jednak podkreślić, że niemożliwe jest wykonanie drenażu w przypadku torbieli związanych z chorobą nowotworową.
Kolejną metodą leczenia np. w przypadku cyst na jajnikach jest terapia hormonalna. Gdy jest ona nieskuteczna lub jeśli cysty są mnogie, czasami wycina się je wraz z jajnikiem.
Z kolei, jeśli jest to np. cysta Bakera, czyli torbiel znajdująca się pod kolanem (tylna część nogi), to gdy jest znacznej wielkości, konieczna jest artroskopia kolana.
W przypadku cyst na twarzy skutecznymi sposobami na ich pozbycie się okazują się zabiegi na twarz takie jak: laseroterapia, peeling chemiczny, elektrokoagulacja i mikrodermabrazja.
Torbiele. Jakie cysty występują najczęściej u kobiet?
U kobiet najczęstszymi torbielami są torbiele jajników. Wśród nich wyróżnia się:
- torbiele proste (surowicze)
- torbiele endometrialne (u chorych na endometriozę)
- torbiele dermatodialne (skórzaste)
Zazwyczaj mają charakter łagodny, czasem jednak mogą być też oznaką raka jajnika.
Aby dowiedzieć się, jaki jest to rodzaj cysty, jaki ma rozmiar i konkretne umiejscowienie, konieczne jest wykonanie badania ginekologicznego, ultrasonografii, a czasem także laparoskopii lub biopsji.
Chociaż cysty jajnika to zwykle zmiany łagodne i po wizycie u ginekologa okazuje się, że wymagają jedynie obserwacji, to konieczna jest ich diagnostyka.
Czasem mogą być zmianą nowotworową, a czasem mogą być związane z jednostką chorobową PCOS, czyli zespołem policystycznych jajników, które wymagają diagnostyki i leczenia.
Innym rodzajem torbieli, które często występują u kobiet, są torbiele piersi. Zazwyczaj są niewielkie, wyczuwalne jako guzki pod palcami i pojawiają się u kobiet między 30. a 50. rokiem życia. Z reguły są łagodne, jednak ze względu na ryzyko zmian nowotworowych, każda kobieta powinna udać się do specjalisty, który w badaniu (np. bezbolesnym USG piersi), potwierdzi, czy zmiany są niegroźne.
Torbiel w kolanie – co trzeba o niej wiedzieć?
Kolejną, często występującą torbielą jest torbiel Bakera, występująca pod kolanem. Zazwyczaj nie jest groźna, jednak konieczne jest wykonanie odpowiedniej diagnostyki (USG), by wykluczyć ucisk na naczynia krwionośne i nerwy i tym samym zminimalizować ryzyko ich uszkodzenia.
Zazwyczaj torbiel znika samoistnie, jednak jeśli utrzymuje się kilka miesięcy, to konieczne jest wdrożenie leków przeciwzapalnych, które zmniejszą ból, dyskomfort i obrzęk.
Kolejnym etapem leczenia jest fizjoterapia, jeśli jednak i ona nie przyniesie pożądanych rezultatów, konieczny jest drenaż płynu znajdującego się w środku i tym samym osuszenie cysty.
Torbiel można także usunąć podczas krótkiego zabiegu chirurgicznego.
Inne często występujące torbiele
Często występującym rodzajem torbieli jest torbiel galaretowata tzw. ganglion. Cysta najczęściej pojawia się na stopie, w okolicy nadgarstka lub rzadziej kolana. Najczęściej leczy się ją poprzez ucisk lub odessanie płynu, jeśli jednak jest to zmiana nowotworowa, konieczna jest biopsja i jej wycięcie.
Kolejną, nierzadko pojawiającą się zmianą jest torbiel korzeniowa, która występuje w kościach żuchwy lub szczęki. Powodem jej powstawania jest stan zapalny zęba, dlatego też, gdy jest niewielka, konieczne jest leczenie endodontyczne zęba, a w przypadku dużych torbieli – zabieg chirurgiczny.
Nieleczona torbiel korzeniowa może powodować zaburzenia zgryzu, zniekształcać twarz, a nawet przeobrazić się w nowotwór.
U wielu pacjentów występuje także torbiel zastoinowa błony śluzowej (mucocele), która najczęściej powstaje w wyniku stanu zapalnego i występuje na dolnej wardze, rzadziej języku, podniebieniu i wewnętrznej części policzka. W przypadku tej zmiany konieczne jest jej leczenie chirurgiczne poprzez wyłuszczenie.
Ostatnim, popularnym typem cyst jest torbiel włosowa, która objawia się pęcherzem powstającym w pobliżu kości ogonowej. Leczenie zależne jest od stopnia zaawansowania, jednak w przypadku bardzo uciążliwych cyst, specjaliści zalecają zabieg w znieczuleniu miejscowym.
Porady eksperta
