Zespół Gerstmanna (zespół tętnicy kątowej): przyczyny, objawy, leczenie

W przypadku uszkodzenia w obrębie płata ciemieniowego mózgu, u pacjentów rozwija się tzw. zespół Gerstmanna. Schorzenie wystąpić może w każdym wieku. Ze względu na to, że w jego przebiegu pojawiają się m.in. trudności z czytaniem i liczeniem, może ono znacznie upośledzać życie pacjentów. Choć nie istnieją metody leczenia przyczynowego zespołu Gerstmanna, to jednak choroby nie powinno się bagatelizować – można bowiem usprawnić codzienne funkcjonowanie chorych.

Spis treści

1. Zespół Gerstmanna: przyczyny
2. Zespół Gerstmanna: objawy
3. Zespół Gerstmanna: diagnostyka
4. Zespół Gerstmanna: leczenie
5. Zespół Gerstmanna: rokowanie

Zespół Gerstmanna został opisany w 1924 roku. Jego nazwa pochodzi od odkrywcy schorzenia – amerykańskiego neurologa Josefa Gerstmanna. Inne określenia, którymi nazywana jest ta jednostka, to zespół tętnicy kątowej oraz zespół zakrętu kątowego. Schorzenie występować może zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci.

Zespół Gerstmanna: przyczyny

U osób dorosłych zespół Gerstmanna występuje na skutek uszkodzeń w obrębie płata ciemieniowego półkuli dominującej (u większości ludzi jest nią lewa półkula mózgu). Tego rodzaju uszkodzenia mogą generować zarówno urazy, jak i procesy związane z niedokrwieniem tkanki mózgowej – udar dotyczący płata ciemieniowego mózgu może skutkować wystąpieniem właśnie zespołu Gerstmanna.Choć istnieje zaledwie kilka opisów takiej sytuacji, to zdarza się występowanie zespołu tętnicy kątowej u dzieci. Tak jak u dorosłych zazwyczaj można określić przyczynę tego schorzenia, tak u pacjentów pediatrycznych zazwyczaj nie jest to możliwe. Mówi się wtedy o postaci rozwojowej zespołu Gerstmanna. Interesującym aspektem jest to, że schorzenie występuje niezależnie od intelektu pacjenta – występowanie zespołu odnotowywane było zarówno u dzieci o wysokiej, jak i o średniej i niskiej inteligencji.

Zespół Gerstmanna: objawy

Dominującymi dolegliwościami, które spotykane są u chorych na zespół Gerstmanna, są:

• agrafia/dysgrafia (niemożność lub też utrudniona możliwość pisania),
• akalkulia (różne problemy dotyczące liczenia oraz innych matematycznych aspektów),
• niemożność odróżniania od siebie prawej i lewej strony,
• agnozja palców (niemożność identyfikacji poszczególnych palców – zarówno u siebie, jak i u innych ludzi).

Mniej typowym, ale również możliwym objawem zespołu zakrętu kątowego bywa afazja, polegająca na trudnościach z wypowiadaniem się, ale i na zaburzeniach rozumienia mowy innych ludzi. U dzieci objawy zespołu Gerstmanna zasadniczo są podobne do tych, które występują u osób dorosłych. Problem zauważany jest zwykle wtedy, kiedy dziecko zaczyna uczęszczać do szkoły. Doświadczać ono może trudności z liczeniem i pisaniem, dodatkowo (co odróżnia postać dziecięcą od postaci zespołu tętnicy kątowej występującej u dorosłych), u dzieci pojawiać się może apraksja (zaburzenie związane z upośledzeniem wykonywania precyzyjnych ruchów – dziecko z apraksją będzie miało trudności np. przy przerysowywaniu złożonej figury geometrycznej).

Zespół Gerstmanna: diagnostyka

Rozpoznanie zespołu Gerstmanna stawiane jest na podstawie występujących u pacjenta dolegliwości oraz poprzez wykrycie, charakterystycznych dla tego schorzenia, zmian w badaniach obrazowych. W przypadku obrazowania metodą rezonansu magnetycznego możliwe jest uwidocznienie zmian niedokrwiennych w obrębie zakrętu kątowego płata ciemieniowego mózgu.

Zespół Gerstmanna: leczenie

Nie istnieje leczenie przyczynowe zespołu Gerstmanna. U pacjentów wdrażane mogą być takie oddziaływania, jak np. trening mowy, co ma za zadanie usprawniać ich zdolności komunikacyjne.

W przypadku dzieci z zespołem tętnicy kątowej istotne jest, aby jak najbardziej wspomagać je podczas nauki szkolnej. Aby nie dopuścić do zniechęcenia się takiego dziecka do uczenia się, można je wesprzeć chociażby poprzez wyposażenie je w kalkulator.

Zespół Gerstmanna: rokowanie

U większości osób dorosłych z zespołem Gerstmanna natężenie objawów schorzenia maleje wraz z czasem (prawdopodobnie związane jest to z tym, że rolę uszkodzonego rejonu mózgu przejmują inne ośrodki tego narządu). Mniej korzystna jest sytuacja dzieci z zespołem tętnicy kątowej – u nich dolegliwości raczej nie ustępują, zauważalne jest za to u nich przystosowywanie się do ich własnych, wynikających z choroby, ograniczeń.