Fosfolipidy - funkcje, źródła w pożywieniu, działanie

Fosfolipidy pod względem budowy są estrami glicerolu lub sfingozyny,  kwasu fosforowego i dwóch kwasów tłuszczowych oraz z przyłączoną zasadą organiczną zawierającą azot (cholinowa lub aminowa). Jakie są źródła fosfolipidów w pokarmie? Ile powinno wynosić dzienne spożycie fosfolipidów?

Spis treści

1. Fosfolipidy - grupy
2. Biologiczne funkcje fosfolipidów
3. Źródła fosfolipidów w pokarmie
4. Działanie fosfolipidów na układ nerwowy
5. Działanie fosfolipidów na układ pokarmowy

Fosfolipidy - grupy

Budowę cząsteczki fosfolipidu charakteryzuje się występowanie dwóch regionów: hydrofilowej głowy oraz hydrofobowego ogona. 

Możemy więc podzielić fosfolipidy na dwie główne grupy:

Glicerofosfolipidy (estry glicerolu)

• kefalina (fosfatydyloetyloamina)
• lecytyna (fosfatydylocholina)
• fosfatydyloseryna
• fosfatydyloinozytol
• kardiolipina (difosfatydyloglicerol)

Sfingofosfolipidy (estry sfingozyny)

• sfingomieliny
• glikosfingolipidy

Biologiczne funkcje fosfolipidów

• jedne z głównych składników błon biologicznych (zapewniają ich przepuszczalnośc i płynność)
• pełnią rolę w procesach metabolicznych
• mogą być receptorami dla enzymów i hormonów
• biorą udział w syntezie białek i regeneracji komórek
• są źródłem fosforanów do syntezy ATP (źródło energii organizmu)

Źródła fosfolipidów w pokarmie

• jaja kurze
• soja
• przetwory mleczne (mleko krowie)
• wątroba wieprzowa i drobiowa
• kapusta biała
• rzodkiew japońska

Dzienne spożycie fosfolipidów przez dorosłego człowieka powinno wynosić od 2-8 g.

Działanie fosfolipidów na układ nerwowy

Fosfolipidy są niezbędne do prawidłowego działania organizmu i mają prozdrowotny wpływ na wiele jego układów. 

Układ nerwowy - działanie neuroprotekcyjne, usprawnianie działania neuronów, regulacja pracy mózgu

• lecytyna i sfingomielina są źródłem choliny, która przekształcana jest w neuroprzekaźnik acetylocholinę, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Cholina pobudza również układ nerwowy i poprawia zdolność do koncentracji i zapamiętywania.
• fosfatydyloseryna jest odpowiedzialna za przewodzenie impulsów nerwowych, syntezę neurotransmiterów i ochronę neuronów przed śmiercią.

Badania wykazały, że istnieje powiązanie pomiędzy niedoborem fosfolipidów, a rozwojem chorób neurodegeneracyjnych jak np. choroba Alzheimera. Fosfolipidy mogą być więc stosowane jako wspomaganie leczenia chorób u pacjentów z zaburzonymi funkcjami poznawczymi.

Działanie fosfolipidów na układ pokarmowy

• fosfatydylocholina przyśpiesza regenerację choroby i jest skuteczna w przypadkach zatrucia alkoholem
• produkty trawienia sfingolipidów mają bakteriobójcze właściwości i zapobiegają infekcjom przewodu pokarmowego. Mogą się tym samym przyczynić do zmniejszenia ryzyka rozwoju chorób nowotworowych przewodu pokarmowego.
• fosfolipidy biorą udział w transporcie i metabolizmie cholesterolu przyczyniając się do zmniejszenia jego stężenia we krwi.

Fosfolipidy przyczyniają się również do ochrony serca i naczyń krwionośnych, usprawniając krążenie i zmniejszając ryzyko wystąpienia miażdżycy. 

Barbara Tuchowska, mgr. farmacji