Ropień zęba: przyczyny, objawy, leczenie

2017-05-23 14:27

Ropień zębowy to ropień pochodzący od zęba z martwą miazgą - może to być ropień okołowierzchołkowy, podokostnowy czy podśluzówkowy, nazywane potocznie "ropniami zębowymi". Czym charakteryzuje się tzw. ropień zęba? Jak są jego objawy? Na czym polega leczenie ropni zębowych?

Ropień zęba: przyczyny, objawy, leczenie
Autor: Thinkstockphotos.com Ropień zęba: przyczyny, objawy, leczenie

Spis treści

  1. Jak powstaje ropień zębowy?
  2. Objawy ropni zębowych
  3. Ropień zęba leczenie

Ropień zęba to ostre ropne zapalenie tkanek znajdujących się wokół wierzchołka korzenia zęba. W słownictwie medycznym ropień (łac. abscessus) oznacza patologiczną, otoczoną tkankami jamę wypełnioną treścią ropną. Może powstawać we wszystkich rejonach ciała ludzkiego, w tym też w okolicy głowy i szyi. Ze względu na obecność zębów w tym obszarze anatomicznym, to właśnie one najczęściej stają się wrotami dla inwazji drobnoustrojów.

Jak powstaje ropień zębowy?

W jamie ustnej bytuje ogromna ilość bakterii, w 1 ml śliny znajduje się około 108 (1 00 000 000) komórek bakteryjnych. W normalnych warunkach nie stanowią one zagrożenia, jednak gdy któraś z naszych barier ochronnych zawiedzie, stają się groźnymi czynnikami patologicznymi. Choroby zębów, urazy, bodźce termiczne, chemiczne czy fizyczne mogą spowodować obumarcie miazgi. W warunkach jamy ustnej (odpowiednia temperatura, duża wilgotność) martwa tkanka staje się idealnym miejscem do rozwoju drobnoustrojów.

Najczęstszą chorobą zębów prowadzącą do nieodwracalnego zapalenia miazgi a następnie jej martwicy jest próchnica zębów.

Bakterie rozwijające się w martwej miazdze oraz toksyny przez nie produkowane przez otwór wierzchołkowy dostają się do organizmu. Początkowo jest to przyczyną stanu zapalnego tkanek okołowierzchołkowych. Jeżeli ząb przyczynowy nie zostanie prawidłowo przeleczony, może dojść do wytworzenia tzw. ropnia zębowego. Treść ropna jest gęstą, mętną wydzieliną o nieprzyjemnym zapachu. Składa się z obumarłych tkanek, komórek bakteryjnych oraz komórek układu odpornościowego.

Ropień okołowierzchołkowy, ropień podokostnowy, ropień podśluzówkowy to trzy stadia tego samego procesu. Wynika to z rozprzestrzeniania się wydzieliny ropnej przez kolejne tkanki. Początkowo ropień rozwija się tylko śródkostnie, nie przekraczając istoty zbitej kości (czyli zewnętrznej warstwy kości). Z biegiem czasu rozmiary ropnia powiększają się i obejmują kolejne tkanki. Kiedy ropień przebije istotę zbitą kości, treść ropna dostaje się pod okostną, powodując jej odwarstwienie. Taki stan nazywamy ropniem podokostnowym. Jeżeli dalszym ciągu nie podjęto żadnego leczenia, w krótkim czasie ropień przebija okostną dostając się pod śluzówkę jamy ustnej i tam tworzy ropień podśluzówkowy. Narastające ciśnienie wewnątrz jamy ropnia prowadzi do przerwania ciągłości błony śluzowej lub skóry. Dochodzi do samoistnego opróżnienia ropnia. Otwór, którym wypływa ropa ulega pokryciu nabłonkiem i nazywany jest przetoką. Pomimo uczucia ulgi przez pacjenta choroba wciąż trwa i wymaga leczenia. Nie należy sądzić, że jest to już koniec problemu. Z przetoki w dalszym ciągu będzie wydobywać się ropa, czasami w dużej a czasami w znikomej ilości.

Objawy ropni zębowych

W zależności od rodzaju ropnia występujące objawy mogą nieznacznie się różnić. W jamie ustnej może widoczny być ząb z ubytkiem próchnicowym, będący przyczyną ropnia ( nie jest to jednak regułą).

  • Ropień okołowierzchołkowy przeważnie rozpoczyna się od uczucia bólu zgłaszanego przez pacjenta. Jest to zazwyczaj rozpierający, pulsujący ból, który może promieniować w kierunku ucha lub skroni. Objawy bólowe mogą nasilać się przy jedzeniu ciepłych pokarmów oraz w pozycji leżącej. Zazwyczaj objawem towarzyszącym jest uczucie "wysadzania zęba z zębodołu" lub "za wysokiego zęba". Sam ząb może być nieznacznie rozchwiany. Bolesność przy nagryzaniu jest wyraźnie zaznaczona. Dziąsło w okolicy wierzchołka korzenia jest bolesne uciskowo, zaczerwienione, może pojawić się obrzęk. Węzły chłonne zlokalizowane pod żuchwą oraz na szyi mogą być powiększone. Lekarz stomatolog w gabinecie wykonuje zazwyczaj test opukowy oraz badanie zęba na żywotność, które daje wyniki ujemny. Wykonane zdjęcie radiologiczne uwidacznia zmianę w okolicy wierzchołka korzenia.
  • Ropień podokostnowy powoduje odwarstwienie okostnej. Etap ten charakteryzuje nasileniem objawów bólowych, dziąsło pozostaje zaczerwienione, nieznacznie obrzęknięte. Można wyczuć ropień palpacyjnie, jest on bardzo bolesny na dotyk. Reszta objawów pozostaje bez zmian.
  • Ropień podśluzówkowy powstaje po przebiciu okostnej przez ropień - objawy bólowe, do tej pory bardzo nasilone, nieznacznie ustępują. W ich miejsce pojawia się wyraźny obrzęk błony śluzowej nad powstającym ropniem. Palpacyjnie wyczuwalny może być tzw. "objaw chełbotania", związany z przemieszczeniem płynów w obrębie ropnia. Pozostałe objawy mogą być podobne do tych wymienionych wcześniej. Dodatkowo wszystkim trzem rodzajom ropni, może towarzyszyć obrzęk twarzy po stronie chorego zęba oraz szczękościsk. Czasem pojawiają się objawy ogólne takie jak złe samopoczucie, podniesiona temperatura ciała itp.

Ropień zęba leczenie

W przypadku wystąpienia opisanych powyżej objawów, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza dentysty. Nieleczone ropnie mogą prowadzić do groźnych dla zdrowia powikłań. Ropnie okołowierzchołkowe, podokostnowe i podśluzówkowe leczone są w gabinetach stomatologicznych. Leczenie niezależnie od pochodzenia ropnia rządzi się podobnymi zasadami. Polega ono na odprowadzeniu treści ropnej i zapewnieniu jej swobodnego odpływu, aż do wygojenia zmiany. Dodatkowo obowiązkowe jest leczenie przyczynowe. W naszym przypadku leczenie endodontyczne zęba przyczynowego lub jego usunięcie.

W ropniach śródkostnych (okołowierzchołkowych) odpływ treści ropnej otrzymuje się przez system kanałowy zęba będącego przyczyną dolegliwości. W rzadkich przypadkach lekarz wykonuje zabieg nacięcia błony śluzowej z następowym dotarciem do ropnia przez istotę zbitą kości.W przypadku ropni podokostnowych i podśluzówkowych, lekarz stomatolog nacina ropień, aby umożliwić swobodny odpływ treści ropnej ze wszystkich jego zachyłków. Jama ropnia jest następnie przepłukiwana specjalnymi preparatami. Po wykonaniu tych etapów może okazać się konieczne umieszczenie w ranie drenu lub gumowego sączka, aby nie doszło do zamknięcia odpływu ropy i nawrotu choroby.

W konkretnych sytuacjach klinicznych lekarz może zadecydować o wdrożeniu leczenia farmakologicznego (antybiotyk). Dzieje się tak m.in w przypadku pojawienia się objawów ogólnych lub obniżonej wydolności układu odpornościowego pacjenta. Podsumowując leczenie ropni ma charakter chirurgiczny i nie powinno być zastąpione jedynie zastosowaniem antybiotyku. W każdym przypadku konieczne jest leczenie zęba przyczynowego. W zależności od zaawansowania procesu chorobowego oraz zniszczenia tkanek zęba wskazane może być leczenie endodontyczne lub usunięcie zęba.

Zapobieganie przed rozwojem ropni "zębowych" polega na właściwym utrzymywaniu higieny jamy ustnej. Regularne wizyty kontrolne u lekarza dentysty pozwolą na wczesne leczenie zmian próchnicowych a tym samym pozwolą na zachowanie zdrowej i żywej miazgi zębowej będącej barierą dla inwazji bakteryjnej.